نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه ژئورموفولوژی، دانشگاه تبریز.

چکیده

با توجه به افزایش نگرانی­ها در زمینه­ گرمایش جهانی و تغییر اقلیم، روش ترسیب خاک در نتیجه­ جنگل­کاری در اراضی بایر و تخریب شده و مدیریت بهینه­ آن، روش مناسبی برای کاهش تراکم دی­اکسید کربن اتمسفری است. لذا با توجه به مسأله گرمایش جهانی و گسترش صنایع شهری در آلایندسازی هوا؛ استطاعت اراضی شهرستان تبریز در ایجاد پارک جنگلی با استفاده از تکنیک­های اطلاعات مکانی و تحلیل سلسله­مراتبی AHP مورد ارزیابی قرار گرفت. داده­های مورد استفاده در این پژوهش از نقشه­های پایه­ در دسترس و تصویر ماهواره­ای اسپات 2005 هم­چنین مطالعات میدانی جمع­آوری شد. نقشه­های رقومی شده­ منطقه با استفاده از تکنیک­های اطلاعات مکانی به نقشه­های معیار (شیب، جهت، ارتفاع، کاربری اراضی، زمین­شناسی، خاک، شهر، شبکه ارتباطی، روستا و آبراهه اصلی) تبدیل و جهت مقایسه­ دوبه­دوی ارزش گذاری گردید. به­طوری که ارزش هر یک از معیارها با توجه به استطاعت هر واحد در نظر گرفته شد. مقایسه­ دوبه­دوی معیارهای حاصل از تکنیک­های اطاعات مکانی با استفاده از برنامه­ الحاقی ماریونی تحت محیط GIS انجام پذیرفت و وزن معیارهای مورد بررسی محاسبه شد. سپس نقشه­ نهایی در فرمت رستر و با استفاده از وزن­ هر یک از معیارها استخراج و در 5 کلاس از بسیار ضعیف تا بسیار مناسب طبقه­بندی و بهترین مکان با مساحتی در حدود 4 درصد از کل شهرستان استخراج گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Green Space Site Selection in Tabriz County by Using Geographic Information System (GIS)

نویسنده [English]

  • Seyedasadollah Hejazi

Assistant Professor, Geomorphology Department, University of the Tabriz

چکیده [English]

Increment of soil carbon is an appropriate method for reducing atmosphere dioxide carbon density resulted from foresting in the unutilized and destroyed lands and its optimal management due to increase of concern about universal  heating and changing of climate. According to universal heating and expansion of urban industries issue in the air pollution; capacity of Tabriz Province lands in establishing of parks has been investigated by employing AHP. The data were collected by available basic maps and spot 2005 satellite images and also field studies. The zone digits of maps were converted to criterion maps (slope, direction, height, land usage, geology, soil, city, communication network, village and rivers) by using spatial information techniques and they were valuated for paired comparison. The value of each scale was considered according to capacity of each unit. The paired comparison of the spatial information techniques criteriawas conducted by using Marionian attached program in GIS and the studied criterion weight were calculated. Then the final map in raster format was extracted by using each weight and was categorized in five classes range from very weak to very good and the best location was extracted with an area about four percent of the whole Province

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tabriz
  • Green space
  • GIS
  • AHP
ـ احمدی، حسن و همکاران (1382)، «پهنه­بندی خطر حرکت­های توده­ای با استفاده از دو روش رگرسیون چندمتغیره (MR) و تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در حوضه­ آبخیز گرمی چای»، مجله­ منابع طبیعی ایران، شماره 4.
ـ پورمحمدی، محمدرضا؛ جمالی، فیروز و تقی­پور، علی­اکبر (1389)، «مکان­یابی خدمات شهری با ترکیب GIS و مدل AHP (نمونه­ موردی: مدارس ابتدایی شهر شاهرود)»، فصلنامه­ فضای جغرافیایی، سال نهم، شماره­ 31.
ـ توفیقی، شهرام و همکاران (1389)، «عوامل موثر بر انتخاب محل مناسب مراکز درمانی در مناطق عملیاتی» مجله­ طب نظامی، دوره­ 12، شماره­ 2.
ـ دزفولی، راما (1385)، «برنامه­ریزی شهری به­عنوان ابزاری برای دستیابی به توسعه­ پایدار به کمک GIS»، مجله شهرنگار، سال ششم، شماره­ 6 .
ـ سایت مرکز آمار ایران (1385)، «آمار نفوس و مسکن آذربایجان شرقی».
ـ سرور، رحیم (1383)، «استفاده از روش ای.اچ.پی در مکان­یابی جغرافیایی (مطالعه­ موردی: مکان­یابی جهت توسعه آتی شهر میاندوآب)»،  پژوهش­های جغرافیایی، شماره 49.
ـ سعیدی­نیا، احمد (1379)، «فضای سبز شهری»، انتشارات مرکز مطالعات برنامه­ریزی شهری وزارت کشور.
ـ قدسی­پور، سیدحسن (1389)، «فرایند تحلیل سلسله­مراتبی AHP»، چاپ هفتم، انتشارات دانشگاه امیرکبیر.
ـ قهروردی تالی، منیژه؛ بابایی، ام­السلمه (1388)، «درآمدی بر سیستم­های اطلاعات جغرافیایی»، انتشارات دانشگاه پیام نور.  
ـ کوچ، یحیی و نجفی، اکبر (1389)، «بررسی چگونگی به­کارگیری روش AHP در ارزیابی توان اکولوژیکی توده­های جنگلی موجود در منطقه دارابکلا»، نشریه جنگل و فرآورده­های چوب، دوره­ 63 ، شماره­ 2.
ـ مجنونیان، هنریک (1374)، «مباحثی پیرامون پارک­ها، فضای سبز، تفرجگاه­ها»، حوزه­ معاونت خدمات شهری سازمان پارک­ها و فضای سبز شهر تهران.
ـ وارثی، حمیدرضا؛ محمدی، جمال و شاهیوندی، احمد (1387)، «مکان­یابی فضای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (نمونه­ موردی: شهر خرم­آباد)»، مجله­ جغرافیا و توسعه­ ناحیه­ای، شماره­ دهم.
- Beatley, T. (2000), “Green Urbanism; Learning from European Cities”, Island press, Washington, DC.
- Chiesura, A. (2004), “The role of urban parks for the sustainable city” Landscape Urban Plan, 68, 129 -138
- Hestmark, G. (2000), “Temptations of the tree”, Nature, 408, 911.
- Jim, C.Y., Chen, S.S. (2003), “Comprehensive greensoace planning based on lndscape ecology principles in compact Nanjing city” China, Landscaoe Urban Plan.
- Kimble, J.M., L.S. Heath, R.A. Birdsey & R. Lal (2003), “The potential of U.S forest soils to sequester carbon and maitigate the greenhouse effect” CRC Press, New York.
- Kioshikoh, Seughyungeong (2006), “Landscape and Planning” 82 (2007) 25-32.
- Lal. R. (2004), “Soil carbon sequestration to mitigate climate change” Geoderma, 123: 1-22.
- Schell, L.M., Ulijaszek, S.J (1999), “Urbanism, Health and Human Biology in Industrialzed Countries”, Cambridge University Press.
- Veldkamp, R.O. (2001), “Evaluation of the CO2 sequestration, potential of a forestation projects and secondary forest in two different climate zones of South America”, project location in Ecuador and Argentina, pp. 68.
- Vernes, David J. (1984), “Landslide hazard zoning: A review of principles and practice” Printed in France.