نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تبریز

چکیده

کشاورزی به­عنوان مهم­ترین فعالیت اقتصادی در شهرستان آذرشهر با مشکلات اساسی (عدم بازاریابی مناسب، بالا بودن ضایعات، پایین بودن قیمت محصولات و ...) روبه­رو است. بخش اعظمی از این مشکلات با ایجاد صنایع فرآوری محصولات کشاورزی قابل حل است. هم­چنین، بخشی از مشکلات اقتصادی و اجتماعی منطقه مانند، نبود اشتغال کافی، بیکاری پنهان و پایین بودن درآمد، با ایجاد چنین صنایعی فرآوری بهبود می­یابد. کشاورزی در آذرشهر طبق آمار شهرستانی، سالانه بالغ بر یک میلیون تن محصولات زراعی تولید می­کند و وجود مازاد تولید در برخی از تولیدات دامی و زراعی مثل انواع صیفی­جات و انواع محصولات باغی، لزوم توجه به صنایع تبدیلی و تکمیلی را در این شهرستان نشان می­دهد. این مقاله در پی اولویت­بندی صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی است و برای این هدف با اتکا به روش­شناسی توصیفی- تحلیلی، ابتدا به شناسایی اهداف و سپس به اولویت­بندی صنایع با استفاده از نظرات متخصصان و خبرگان و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی و شهرستان آذرشهر پرداخته شده و با روش ترکیبی دلفی و تاپسیس به این مهم ممارست شده است. نتایج تحقیق حاکی از این نکته است که در شهرستان آذرشهر بایستی صنایع مرتبط با فرآوری محصولات لبنی به­دلیل مازاد تولید بیش­تر و نیز مشکل فسادپذیری سریع این محصولات و پس از آن صنایع تبدیلی و تکمیلی مرتبط با محصولات باغی به دلیل نقش پراهمیت آن­ها در استفاده­ بهینه از محصولات کشاورزی تولیدی منطقه، در اولویت قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Prioritization of Agricultural Processing and Complementary Industries in Azarshahr County by Delphi and TOPSIS Combined Methods

نویسندگان [English]

  • Mohammad Zaheri 1
  • Mohsen Aghayari Hir 2
  • Kolsoom Zakeri Miab 3

1 Associate Professor, Department of Geography and Rural Planning, University of Tabriz.

2 Asssistant Professor, Department of Geography and Rural Planning, University of Tabriz.

3 M.A. in Geography and Rural Planning, University of Tabriz

چکیده [English]

Agriculture as a main economic activity of Azarshahr County is facing with fundamental problems (lack of proper marketing, high losses, low price of products and …). Most of these problems can be solved by creating agricultural products processing industries. Also, some of the region's economic and social problems such as lack of adequate employment, hidden unemployment and low income, can be improved by creating such industries. Agriculture in Azarshahr, according to the statistics of this county, annually produces over one million tons of agricultural products and overproduction in some agricultural and animal productions, such as horticultural and livestock products, which is indicative of necessary attention for establishment of agricultural processing and complementary industries in this county. This paper tries to determine Azarshahr County suitable processing and complementary industries and for this goal according to descriptive-analytical methodology; first we recognized the goals and then prioritized the industries using data gathered from experts and professionals in Agricultural Organization of East Azerbaijan Province and Azarshahr County and using combined Delphi and TOPSIS techniques. Results show that in Azarshahr County priory attention should be paid to processing industries related to livestock products because of higher overproduction and also rapid spoil ability of products, and thereby, industries related to horticultural products because of their important role in suitable using of regions agricultural products.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prioritizing
  • Processing and complementary industries
  • Agriculture
  • Combined Delphi and TOPSIS
  • Azarshahr
ـ احسانی، رحیم (1388)، «جایگاه صنایع تبدیلی در توسعه روستایی»، وب­سایت شخصی، www.rehsani.ir.
ـ رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا و مهدی طاهرخانی (1381)، «استقرار صنعت در روستا و نقش آن در رفاه مناطق روستایی، فصلنامه مدرس، دوره 6 ، شماره 2 ، تابستان 1381.
ـ پورطاهری، مهدی (1389)، «کاربرد روش­های تصمیم­گیری چندشاخصه در جغرافیا»، نشر سمت.
ـ رجائی، عبدالحمید (1368)، «صنعتی کردن روستاها بر اساس پژوهش­های اساسی»، فصل­نامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 14، پاییز، 63-50.
ـ رضایی، جعفر (1386)، امکان­سنجی استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی فرآورده­های دامی در استان ایلام»، فصل­نامه پژوهش­های جغرافیایی، شماره 61، پاییز 1386.
ـ سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی، واحد آمار و اطلاعات جهاد کشاورزی استان، اطلاعات شهرستان آذرشهر در سال 90-89.
ـ شادان، عبدالرحمن (1386)، «بررسی ابعاد اقتصادی ضایعات محصولات کشاورزی در ایران»، موسسه پـژوهش­های برنامه­ریزی و اقتـصاد کشاورزی و توسعه روستایی، سایت پژوهش­های برنامه­ریزی و اقتصاد کشاورزی www.conbank.um.ac.ir.
ـ فتحی واجارگاه، کورش (1381)، «نیازسنجیآمورزشی،الگوهاوفنون»، نشر آییژ، تهران.
ـ طاهرخانی، مهدی (1380)، «نقش نواحی صنعتی در توسعه­ مناطق روستایی مطالعه­ موردی: نواحی صنعتی روستایی استان مرکزی»، فصل­نامه پژوهش­های جغرافیائی، شماره 40، صص 45-33.
ـ طاهرخانی، مهدی (1386)، «کاربرد تکنیک تاپسیس در اولویت­بندی مکانی  استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در مناطق روستایی»، فصل­نامه پژوهش­های اقتصادی، سال ششم، شماره سوم، پاییز 1386.
ـ مدهوشی، مهرداد و آذر نصیری (1389)، «تأثیر ویژگی­های صنعت بر بقای شرکت­های تازه­وارد؛ مطالعه موردی: صنایع تبدیلی استان مازندران»، پژوهشنامه مدیریت اجرایی، سال دهم، شماره­ 1 (پیاپی 38)، نیمه­ اول 89.
ـ مرکز آمار ایران (1391)، «نتایجتفصیلیسرشماریعمومینفوسومسکنسال1390»، شهرستان آذرشهر، مرکز آمار ایران.
ـ مطیعی لنگرودی، سیدحسن و علی­اکبر نجفی کانی (1385)، «بررسی و ارزیابی اثرات شهرک­ها و نواحی صنعتی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی (نمونه موردی شهرستان بابل)»، فصل­نامه پژوهش­های جغرافیایی، شماره 58، زمستان.
ـ مطیعی لنگرودی، سیدحسن (1386)، «برنامه­ریزی روستایی با تأکید بر ایران»، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
ـ ملک­زاده، غلامرضا (1387)، «ارزیابی و رتبه­بندی سطح فناوری شش شاخه­ صنعتی منتخب استان خراسان با استفاده از روش TOPSIS»، مجله دانش و توسعه، سال پانزدهم، شماره 22، صص 150-133.
ـ مهندسان مشاور  DHVاز هلند (1375)، «رهنمودهاییبرایبرنامه­ریزیمراکزروستایی»، جلد 2، ترجمه بهنام شاپوری، علیرضا خرمایی و رشید اصلانی، نشر وزارت جهاد سازندگی، سلسله انتشارات روستا و توسعه، شماره 23.
ـ نصیری، اسماعیل (1387)، «صنایع روستایی، عاملی تأثیرگذار بر فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی: نمونه تجربی روستاهای شهر بومهن»، فصلنامهروستاوتوسعه، سال ۱1، شماره ۱، بهار، صص 35-58.
ـ وزارت جهاد کشاورزی (1388)، «گزارشدفترصنایعتبدیلیوتکمیلیبخشکشاورزی وزارتجهادکشاورزی»، تهران.
- Chadwick, W. (2007), “Spatial Organization in Rural Areas”, New York: Prentice-Hall publisher.
- Drabenstott M., (1995) Agricultural Industrialization: Implications for Economic Development and Public Policy, Journal of Agricultural and Applied Economic, Vol. 27, No. 1, pp. 13-20.
- Foster A.D., (2003) Agricultural Productivity Growth, Rural Economic Diversity, and Economic Reforms: India, 1970-2000, D. Gale Johnson Memorial Conference, October, 25.
- Foster A.D. (2004), “Agricultural Development, Industrialization and Rural Inequality”, Mimeo, Harvard University.
- Haggblade S., Hazell P., Readon Th. (2005), “The future of small farms”, Research Workshop in Imperial College, London, June 26-29.
- Lanjouw, J.O. and Lanjouw, P. (2001), “The rural non-farm sector: issues and evidence from developing countries”, Agricultural Economics, Vol. 261, No. 1, pp. 1-23.  
- Lee, S. (2007), “Diversification of the Rural Economy: A Case Study on Rural Industrialization in the Republic of Korea”, Pyongyang: INSES.
- Loo, Robert (2002), “The Delphi method: a powerful tool for strategic management, Policing; an International”, Journal of Policy Strategies & Management, Vol. 25, No. 4, pp. 762-769.
- Ludwig, L. and S. Starr (2005), “Library as place: results of a Delphi study”, Journal of the Medical Library Association, Vol. 93, No. 3, pp. 315-327.
- Rizwanul, I. (1987), “Rural Industrialization and Employment in Asia: Issues and Evidence”, New Delhi, ILo.
- Shaffer, R. (1974), “Rural Industrialization: a local income analysis”, Southern Journal of Agricultural Economics, Vol. 6, No. 1, pp. 97-102.   
- Tacoli. C. (1998), “Rural-urban interactions: a guide to the literature”, Environment and Urbanization Journal, Vol. 10, No. 1, pp. 147-166.