نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

• یوسف قویدل رحیمی

استادیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس.

چکیده

در این پژوهش با بررسی و تحلیل داده­های دمای بیشینه روزانه 13 ایستگاه استان خوزستان از روز اول خرداد تا 31 شهریور 1389 با استفاده از روش خوشه­بندی وارد ایستگاه­ها به چهار خوشه طبقه­بندی گردید. نتایج خوشه­بندی نشان داد که ایستگاه­های آبادان و بستان گرم­ترین ایستگاه­های خوزستان هستند و ایذه به نسبت دیگر ایستگاه­ها گرماهای ضعیف­تری دارد. هم­چنین بر اساس داده­های متوسط دمای بیشینه ایستگاه­های استان خوزستان، معیاری برای تعیین و جداسازی دماهای اَبَر گرم ارایه شده، که همان عدد آستانه 17/47 درجه سیلسیوس است. استمرار زمانی بیش از یک روز دماهای اَبَر گرم امواج اَبَر گرم را به­وجود آورده­اند. در بازه زمانی مورد مطالعه 5 موج گرمایی در استان خوزستان شناسایی گردید. برای تحلیل سینوپتیک گرم­ترین آن­ها از میان 5 اَبَر موج که یک موج اَبَر گرم 4 روزه به وقوع پیوسته از روز 14تا 17 تیرماه بود، برای مطالعه انتخاب گردید.
نتایج تحلیل سینوپتیک موج اَبَر گرم یاد شده نشان داد که استقرار یک کم­فشار در سطح زمین و استیلای پرفشار در سطوح میانی تا 500 هکت وپاسکال و هم­چنین افزایش شدید ضخامت جو بر روی استان خوزستان که موجب فرونشینی هوای گرم و گرمایش بیش از حد سطح زمین می­شود، عوامل دینامیک- سینوپتیک وقوع روزهای اَبَر گرم هستند. تحلیل نقشه­های وزش دمای جو نشان داد که منشأ ورود گـرما به ایـران و خوزستان، فرارفت و انتقال هوای سـوزان و خـشک آفریقا، شبه­جزیره عربستان و عراق است که بانی و باعث وقوع امواج اَبَر گرم 14 تا 17 تیرماه سال 1389 در بخش وسیعی از ایران بویژه خوزستان بوده است.

کلیدواژه‌ها

• دماهای اَبَر گرم
• موج اَبَر گرم
• تحلیل سینوپتیک
• استان خوزستان

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Super Heat wave Climatic Hazard Occurred in 2010 Summer in Khuzestan Province

نویسنده [English]

• Yosaf Ghavidel Rahimi

Assistance Professor, Department of Physical Geography, Tarbiat Modares University

چکیده [English]

Abstract
In this research in a survey and analysis of daily maximum temperature data in 13 stations of Khuzestan Province on 21 May to 31 September 2010, the stations were classified into four clusters using the Ward clustering method. Clustering results demonstrated that Abadan and Bostan stations were the warmest stations in Khuzestan province and maximum temperature in Izeh is lower than other stations. Also, based on the average maximum temperature data a separate criterion for determining the super-hot temperatures was presented, i.e., the threshold of 47.17 degrees Celsius. Temporal sequence of warm temperatures occurrence in more than one day temperatures have created super heat waves. During studied time interval, five heat waves were identified in the Khuzestan Province. The warmest super heat wave between five super heat waves was a 4-daily super heat wave which occurred from 5 to 8 July and selected for synoptic analysis. Results of synoptic analysis for mentioned super heat wave proved that institution of a low pressure at ground level and high pressure dominance in middle levels to 500 hp and also the sever increasing in the thickness of the atmosphere that caused on warm air subsidence and abnormal warm air heating and reflow of the earth surface were regarded as dynamic-synoptic agents of super heat wave day occurrence. Analyzing of atmospheric temperature advection maps proved that interneal source of heat air to Iran and Khuzestan Province was hot and dry air advection from the Africa, Arabian Peninsula and Iraq. This process is the effective and creative agent of super heat wave that occurred in 5 to 8 July 2010 in widespread sections of Iran particularly in Khuzestan Province.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Super heat temperatures
• Super heat waves
• synoptic analysis
• Khuzestan Province