نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد

2-14

چکیده

اﻣﺮوزه آﮔﺎﻫﻲ از اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎی ﻧﻮاﺣﻲ روﺳﺘﺎﻳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ آن­ها در ﻓﺮاﻳﻨﺪ برنامه­ریزی توسعه­ روﺳﺘﺎﻳـﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴﺰاﻳﻲ دارد و ﻧﻮﻋﻲ ﺿﺮورت ﺟﻬﺖ ارائه ﻃﺮح­ها و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺴﻮب می­شود. در این راستا طرح­های متنوعی در قالب برنامه­های توسعه روستایی به اجراء گذاشته شده است که طرح­های بهسازی و نوسازی روستایی یکی از مهم­ترین این طرح­ها در کشور می­باشد. اما آنچه مهم است تأثیر طرح­های توسعه و آثار آن در بلندمدت بر کیفیت محیطی روستا می­باشد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی تأثیرات ناشی از طرح­های بهسازی و نوسازی مسکن بر کیفیت محیطی روستاهای دهستان حومه شهرستان شیروان با حدود 22 نقطه روستایی می­باشد. روش انجام این تحقیق توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی می­باشد. جامعه آماری این تحقیق را دریافت کنندگان وام بهسازی و نوسازی مسکن روستایی تشکیل می­دهند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 203 نفر برآورد گردیـد که به­روش نمونه­گیری تصادفی انتخاب شدنـد. پس از طراحی پرسشنامه براساس شاخص­ها و متغیرهای مستخرج از ادبیات نظری تحقیق و تأیید روایی و سنجش پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (80 درصد)، پرسشنامه­ها تکمیل و در محیط  SPSS مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از یافته­های تحقیق نشان می­دهد طرح­های بهسازی و نوسازی روستایی تأثیرات قابل توجهی در شاخص­های کیفیت محیط نظیر ماندگاری (01/3)، افزایش استحکام مساکن (01/3)، افزایش حس امنیت (95/2) داشته است. براساس مدل تحلیل مسیر بعد اقتصادی با اثرات کل 659/0 بیش­ترین تأثیر و بعد اجتماعی با اثرات کل 450/0 کم­ترین تأثیر را بر روی سطح کیفیت محیط کل جامعه آماری روستاهای دارای طرح بهسازی و نوسازی داشته­اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Assessing the Impact Dimensions of Rural Housing Renovation and Improvement Projects on the Rural Environmental Quality(Case Study Area: Houmeh Rural District of Shirvan Township)

نویسندگان [English]

  • Tahere Sadeglou 1
  • Sorayya Azizi 2

چکیده [English]

Nowadays, awareness of rural facilities and cul de sacs and analyzing them in rural development planning process is so important and had been counted as necessities of designing the development plans and projects. In this order, varied projects had been applied in form of rural development plans that a rural housing renovation and improvement project is one of recent and also important type of them. This plan began from 1989 by agricultural Jihad ministry and for achieving to such purposes like: providing the suitable, safe and strong house for rural community. But it’s obvious that the effect of these kinds of projects don’t limited to scarce purpose of rural environment development and its impacts on rural environmental quality will be appearance in a long time. This study tried to assessing the effect of rural housing renovation and improvement projects on the rural environmental quality in Houmeh Dehestan from Shirvan township rural districts that contain 22 rural points. In this study had been used of analyzing – descriptive methodology in type of field study research. Sample size of study also had been chosen from rural housing loan recipients that through of Cochran formula are 203 families and selected by random. After questionnaire designing and confirming the validity and reliability using Cronbach's alpha (80%), data were analyzed in SPSS and that result show these project had a considerable effects on all indexes of rural environmental quality and economic dimension with total effect about 0.659 has the greatest impact and social dimension with total effect about 0.450 has less impact on the environmental quality of case study rural area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural housing renovation and improvement projects
  • Rural housing
  • Environmental quality
  • rural development
  • Path analysis model
ـ بیتی، حامد (1391). «ارزیابی جایگاه الگوی بومی در برنامه­های ساخت و ساز مسکن روستایی (مطالعه موردی: استان آذربایجان­شرقی)»، دو فصلنامه مدیریت شهری، (29) دوره بهار و تابستان، صص 128-116.
ـ پوراحمد، احمد؛ فرهودی، رحمت­الله؛ حبیبی، کیومرث و محمد کشاورز (1388)، «بررسی نقش کیفیت محیط سکونتی در مهاجرت­های درون­شهری (مطالعه موردی: بافت قدیم خرم­آباد)»، فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، (57) دوره زمستان، صص 53-17.
ـ پورجعفر، محمدرضا؛ تقوایی، علی­اکبر و علی­رضا صادقی (1388)، «خوانش تأثیر ساماندهی محورهای بصری بر ارتقاء کیفیت محیط فضاهای عمومی شهری: نمونه موردی خیابان آزادی تهران»، دو فصلنامه مدیریت شهری، شماره 24، دوره پاییز و زمستان، صص 65-80.
ـ جام کسری، محمد (1389)، «بهسازی بافت­های باارزش روستایی»، فصلنامه مسکن و محیط روستا، (131) دوره پاییز، صص 71-61.
ـ حبیبی، محسن و محسن مقصودی (1381)، «اصطلاحات و واژه­شناسی مرمت»، فصلنامه هفت شهر (12و13).
ـ رادجهانبانی، نفیسه؛ پرتوی، پروین (1390)، «بررسی تطبیقی کیفیت محیط درمحله های شهری، بارویکردتوسعه پایدار (محدوده مورد مطالعه:محله های خیابان وایلگی تبریز)»، دوفصلنامه دانشگاه هنر، (6)دوره بهار و تابستان، صص 49-25.
ـ رضوانی، محمدرضا، لطفی مهروئیه، حبیب و رضا طالبی­فرد (1396). «تحلیل عوامل مؤثر بر گرایش روستائیان به دریافت تسهیلات بهسازی مسکن روستایی مورد مطالعاتی: (دهستان مهروئیه- شهرستان فاریاب)»، فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی، دوره 21، شماره 59، صص 113-132.
ـ رضوانی، محمدرضا؛ شکیبا، علیرضا و حسین منصوریان (1387). «ارزیابی کیفیت زندگی درنواحی روستایی»،  فصلنامه کیفیت زندگی در نواحی روستایی، (31و30) دوره تابستان، صص 125-107.
ـ رفیعیان، مجتبی، اسفندیار صدیقی و مرضیه پورمحمدی (1390)، «امکان­سنجی ارتقاء کیفیت محیط از طریق پیاده راه سازی محورهای شهری (مورد: محور خیابان ارم بخش مرکز شهر قم)»، مجله مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال سوم، شماره یازدهم، زمستان.
ـ سجاسی قیداری، حمدالله (1395)، «ارزیابی اثرات اجرای طرح‌ هادی بر کیفیت محیطی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: شهرستان رامیان- دهستان فندرسک شمالی و جنوبی)»، فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی، دوره 20، شماره 57، صص 151-173.
ـ سرتیپی­پور، محسن (1388)، «بررسی تحلیلی مسکن روستایی در ایران»، دو فصلنامه صفه، (49) دوره پاییز وزمستان، صص 60-47.
ـ سرتیپی­پور، محسن؛ مهدیان عزیزالله (1391)، «مروری برتحولات بهسازی مسکن روستایی و چشم­انداز آتی»،  فصلنامه مسکن و محیط روستا، (140) دوره تابستان، صص 11-3.
ـ سعیدی، عباس و فریبا امینی (1389)، ناپایداری سکونت گاهی و تحول کارکردی مسکن روستایی (مطالعه موردی: روستای خفر، ناحیه نطنز-بادرود)»،فصلنامه انجمن جغرافیای ایران، (27) دوره زمستان، 44-29.
ـ قاسمی اردهائی، علی و ولی­الله رستمعلی­زاده (1391)، «اثرات وام مسکن روستایی در تغییرات زندگی روستایی»، مسکن و محیط روستا، شماره 139، صص67-83. 
ـ گلکار، کوروش (1379). مولفه­های سازنده طراحی کیفیت شهری»،  نشریه علمی- پژوهشی، (32) دوره بهار و تابستان، صص 38-65.
ـ مطیعی لنگرودی، حسن (1386)، «برنامه­ریزی روستایی با تأکید بر ایران»، چاپ اول، مشهد: جهاد دانشگاهی.
ـ وزارت مسکن و شهرسازی (1385). طرح جامع شهری. ص 33.
ـ یعقوبی، جعفر؛ رنجور، ابوالفضل و زهرا خشنودی­فر (1392)، «تحلیل مولفه­های پیش­برنده در اجرای موفقیت­آمیز طرح بهسازی و نوسازی مسکن روستایی (مطالعه موردی: شهرستان خدابنده)»، جغرافیا و توسعه، شماره 32، صص 149-162.
-Emply, D, and Menon, M. (2008). “A method of assembling cross- sectional indicators into a community quality of life”, Social Indicators Research, 88(2): PP. 114-1161. 
-Sirgy, J. and Cornwell, T. (2002), “How neighborhood features affect quality of lif”, Social Indicators Research, Vol. 59, PP. 79-114.
-Van kamp, I., Kees L., Meijer G. and Marsaman, A. (2003), “Urban Environmental Quality and Human Weel-being toward a Conceptual Framewordomd Demarcation of Conceptsialiterature Study”, Inland scape and urban planning (65), 18-5: PP. 281-296.
-Ventegodt. S. Merrick, J. and Anderson, N. (2003), “Quality of life theory: An integrative theory of life concept”, The scientific Word Journal, 3, PP. 1031-1040.