نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تبریز

21-19

چکیده

چکیده
توسعه و گسترش فضای سبز با توجه به گسترش روزافزون جمعیت و ساخت و سازهای شهری و نیاز ضروری انسان‌ها به فضاهای سبز برای ایجاد تعادل اجتماعی، جسمانی و روحی، حفظ تعادل اکولوژیک شهرها امری مهم و حیاتی به شمار می‎آید. این مقاله بر آنست تا با دیدی سیستماتیک و ساختاری تمامی عوامل دخیل در توسعه فضاهای سبز شهری را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد و با استفاده از روابط ایجاد شده بین این عوامل، عوامل کلیدی و مهم­ترین عوامل را جهت توسعه بهینه فضاهای سبز شهری استخراج نماید. این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف کاربردی، با به­کارگیری دیدگاه آینده­پژوهی، سعی در ارائه راهکارهایی جهت توسعه ساختاری و اکولوژیکی فضای سبز شهر تبریز شده است. لذا جهت نائل شدن به این امر، ابتدا با استفاده از روش پویش محیطی و تحلیل عوامل مستخرج در نرم­افزار MICMAC، ارتباط عوامل دخیل در توسعه فضاهای سبز شهر تبریز را مورد تحلیل قرار داده و نهایتاً عوامل کلیدی مشخص می­شوند. عواملی کلیدی مؤثر بر برنامه­ریزی فضاهای سبز شهری عواملی از قبیل: مکانیابی مناسب جهت توسعه اکولوژیک فضاهای سبز، دسترسی مناسب تمام شهروندان، پیوستگی لکه­های سبز، تأمین منابع آبی پایدار، نگهداری و حفاظت از فضاهای سبز، کاشت متراکم پوشش گیاهای، احیاء زمین­های رها شده، تنوع بخشی بـه عملکردهای فضاهای سبز، تنوع زیستی، زیباسازی و طراحی فضاهای سبز می­باشند. به­کارگیری سیستماتیک این عوامل در برنامه­ریزی توسعه فضاهای سبز شهری از جمله راهکاری جهت بهبود وضعیت فعلی و آینده این فضاهای مهم شهری خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Ecological Analysis of Key Factors Influencing in Tabriz Green Space Planning Using Environmental Scanning and Structural Analysis

نویسندگان [English]

  • Rasoul Gorbani
  • Razieh Teymouri

چکیده [English]

The development of green space due to increasing population and urban constructions and human necessary need to green spaces is vital for balance in social, physical, spiritual and also cities ecology. This article with structural view intends to analyze all of factors that contribute in the development of urban green spaces.  Andby using the relationships between these factors, extract the key factors that are the most important factors for the optimal development of urban green spaces.This study with descriptive - analytical method and with applied purpose, and using futures studies view, try to provide strategies for structural and ecological development of green spaces in the city of Tabriz. In order to achieve this goal, by using environmental scanning and analysis of extracted factors in MICMAC software, the relationship between contributed factors in the development of green spaces in the city of Tabriz analyzed and eventually the key factors identified. Therefore ten following factors have been determined as key factors for the development of Tabriz green spaces; "Locating for development of ecological green spaces, optimal access for all citizens, green spots physical connections, sustainable water resources, maintenance and protection of green spaces, dense vegetation planting, restoration of abandoned land, green spaces diversity functions, biodiversity and green spaces Beautify designing ". The systematic application of these factors in the planning of urban green spaces, can be strategies for improve the current and future situation of these important urban spaces.

- بهشتی روی، مجید (1391)، «تحلیلی بر موقعیت مکانی تفرجگاه­های شهری در ایران با تأکید بر تفرجگاه­های شهری تبریز»، رساله دکتری، دانشگاه تبریز.
- تیموری، راضیه و مهدی آذرگون (1393)، «توسعه فضای سبز شهری عامل مؤثر بر توسعه اکولوژیکی شهری»، همایش بین­المللی توسعه پایدار، چالش­ها و راهکارها، اسفندماه، تبریز.
- تیموری، راضیه (1394)، «بررسی و تحلیل ساختار سبز کلانشهر تبریز»، اولین همایش توسعه پایدار فضای سبز شهری، تبریز، شهریور ماه.
- ربانی، طاها (1391)، «مجموعه مقالات نخستین همایش ملی آینده­پژوهی»، تهران، بهمن 1391.
- رحیمی، اکبر، 1392، «ارزیابی توسعه فضایی-کالبدی با تأکید بر توسعه میان­افزا، نمونه موردی کلانشهر تبریز»، رساله دکتری، دانشکده جغرافیا و برنامه­ریزی دانشگاه تبریز.
- سازمان پارک­ها و فضای سبز شهر تبریز (1394).
- طرح توسعه و عمران شهر تبریز، مهندسین مشاور نقش محیط (1394).
- قلم­بر، محمدامین (1390)، «آینده­نگاری توسعه محصول با رویکرد برنامه­ریزی بر مبنای سناریو (مطالعه موردی صنعت نفت)»، رساله دکتری، استاد راهنما: سیدمحمود حسینی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی.
- میکاییلی، علیرضا، و مژگان صادقی بنیس (1389)، «شبکه اکولوژیکی شهر تبریز و راهکارهای پیشنهادی برای حفظ و توسعه آن»، پژوهش‌های محیط‌زیست، سال 1، شماره 2.
- دفتر مطالعات بنیادین حکومتی (1392)، «روش­های آینده­پژوهی»، مرکز پژوهش­های مرکز شورای اسلامی.
- زالی، نادر (1388)، «آینده­نگاری توسعه منطقه­ای با رویکرد برنامه­ریزی سناریو مبنا (نمونه موردی: استان آذربایجان شرقی)»، استاد راهنما: محمدرضا پورمحمدی، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تبریز.
- یوسفی، الهام و صالحی؛ اسماعیل و قسامی، فاطمه و فاطمه جهانی شکیب (1392)، «تحلیل وضعیت اکولوژیکی فضای سبز شهر بیرجند براساس متریک­های سیمای سرزمین»، فضای جغرافیایی، سال چهاردهم، شماره 46.
- Forman, R.T.T. and Gordon. M. (1986), "Landscape ecology", John Wiley & Stones, New York.
-Gomez, F. & Salvador, P. (2006), "A proposal for green planning in cities", International journal of sustainable development and planning, 1(1).
-Jim, C.Y.W.Y., Chen (2008), "Pattern and divergence of tree communities in Taipei’s main urban green spaces", Landscape and Urban Planning, Vol. 84.
-Johnson, B.; Hill, K. (2002), "Ecology and Design: Frameworks for Learning, Island Press.
-Jongman, R.H.G. and Pungetti, G.P. (2004), "Ecological Networks and Greenways Concept, Design, Implementation, Cambridge University Press, Cambridge. UK.
-Michel Godet (2006), "Strategic Foresight, Prospective, Problems and Methods, www.laprospective.fr.
-Shah Md. Atiqul Haq, (2011), "Urban Green Spaces and an Integrative Approach to Sustainable Environment", Journal of Environmental Protection, No. 2, PP. 601-608
-Szulczewska, B. and Kaliszul, E. (2003), "Challenges in the planning and management of “Green structure” in Warsaw, Poland. Built Environment, 29 (2).
-Thaiutsa B. Puangchit L, Kjelgren R, Arunpraparut w, (2008), "Urban green space, street tree and heritage large Tree assessment in Bangkok, Thailand", Urban Forestry and Urban Greening, Vol 7, issue 3, PP. 219-229.
-Tjallingii, S. (2000), "Ecology on the edge: Landscape and ecology between town and country", Landscape and urban planning, 48, PP.103-119.
-Waldheim, C. (2006), "The landscape urbanism reader", New York: Princeton Architectural Press.
-Werquin, A.C. et al. (2005), "Green structure and urban planning: Final report of COST Action C!!. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities".
-Gordon, T.J. and Glenn. J.C. (1993), "Issues in Creating the Millennium Project: Initial Report from the Millennium Project Feasibility Study", United Nations University.