نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

عضو هئیت علمی دانشگاه محقق اردبیلی

2-21

چکیده

توزیع نامتوازن و نامتعادل کاربری­های عمومی یکی از تبعات رشد افسار گسیخته و شتابان شهری در دهه­های اخیر است که یکی از تبعات آن برخورداری نابرابر شهروندان از خدمات شهری می­باشد. شهر اردبیل با توجه به تحولات اداری-سیاسی و جمعیتی که طی دهه­های اخیر پشت سر گذاشته به رشد گسترده فیزیکی دست زده، به­طوری که این توسعه فیزیکی افسار گسیخته منجر به عدم تعادل و نابرابری در توزیع کاربری­های عمومی گشته و موجبات شکل­گیری شهر دوقطبی برخوردار و غیربرخوردار را فراهم آورده است. در این راستا پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل نحوه توزیع فضایی کاربری­های عمومی مناطق مختلف شهر اردبیل جهت ارزیابی کجایی و چگونگی توزیع و پراکنش کاربری­های عمومی انجام گرفته است. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی، تحلیلی بوده و بر اساس ماهیت نیز جنبه کاربردی دارد. در پژوهش پیش­رو به­منظور جمع­آوری داده­ها و اطلاعات مورد نیاز از روش کتابخانه­ای استفاده گردیده است. در راستای دستیابی به اهداف تحقیق دو فرضیه طراحی گردید که جهت آزمون آن­ها از روش­های گرافیک مبنا استفاده شده است. نتایج تحقیق حاضر مبین این است که توزیع انواع کاربری­های عمومی در سطح شهر اردبیل به­صورت نامتعادل و متفاوت از یکدیگر شکل گرفته، ضمن تفاوت در الگوی توزیع در بین کاربری­ها، منجر به شـکل­گیری مناطقی متفاوت از نظر نـوع برخورداری گشته است که لزوم بازنگری در خط­مشی­ها را در امر مکان­یابی و جانمایی آن­ها، آشکار می­سازد. در نهایت می­توان گفت که منطقه دو شهرداری اردبیل در بالاترین سطح برخورداری قرار گرفته و با سایر مناطق شکاف قابل ملاحظه­ای را نشان می­دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Analysis of Public Land Distribution in Order to Measure the Space Justice in the Enjoyment of Urban Areas from Public Facilities (Case Study: Ardabil City)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hosein Yazdani
  • Ebrahim Firoozei Majande

چکیده [English]

Uneven and unequal distribution of public land has been one of the consequences of libertine urban growth in the recent decades that has led to an unbalance in the distribution of urban public lands. This has had enormous implications, one of them being the lack of equal access to municipal services for citizens. Due to political and political developments in Ardabil during the recent decades this city achieved a massive physical growth so that this libertine physical growth has led to an unbalanced distribution of public land and caused forming a bipolar wealthy and deprived city. Accordingly this study aims at investigating and analyzing the public land distribution manner to evaluate the distribution of public utility and to grade and determine wealthy and deprived urban regions. This study employs descriptive-analytical method and essentially could have applied nature. To collect data the library method was used. To achieve study objectives two hypotheses were designed, in order to test the first one spatial autocorrelation analysis tools and the nearest neighbor index and to test the second one Kernel density function were used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial distribution
  • Public land
  • Space justice
  • GIS
  • spatial autocorrelation
ـ امان­پور، سعید؛ رزمگیر، فاطمه؛ دامن­باغ، صفیه و  مهناز حسینی سیاه­گلی (1393)، «تحلیل تطبیقی توزیع خدمات شهری در شهر اهواز با استفاده از تحلیل سلسله­مراتبی FAHP»، فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری چشم­انداز زاگرس، سال ششم، شماره 20، صص 137-159.
ـ بزی، خدارحم و ابوالفضل عبدالهی پورحقیقی (1392)، «تحلیل پراکنش مکانی خدمات شهری بر مبنای خواست مردم (مطالعه موردی: شهر استهبان)»، فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، شماره 1، صص 201-214.
ـ حاتمی­نژاد، حسین؛ منوچهری میاندوآب، ایوب؛ بهارلو، ایمان؛ ابراهیم پور، احد و حجت حاتمی­نژاد (1391)، «شهر و عدالت اجتماعی: تحلیلی بر نابرابری­های محله­ای (مطالعه موردی: محله­های قدیمی شهر میاندوآب)»، فصلنامه پژوهش جغرافیای انسانی، شماره 80، صص 41-63.
ـ حبیبی، کیومرث؛ علیزاده، هوشمند؛ مرادی مسیحی، واراز؛ ولدبیگی، سیوان و ساسان وفایی (1390)، «بررسی و تحلیل وضعیت عدالت اجتماعی در ساختار شهر سنندج»؛ نشریه آرمانشهر، شماره 7، صص 103-112.
ـ حسین­زاده­دلیر، کریم و حسن هوشیار (1385)؛ «دیدگاه­ها، عوامل و عناصر موثر در توسعه فیزیکی شهرهای ایران»؛ مجله­ جغرافیا و توسعه­ ناحیه­ای، شماره 6.
ـ داداش­پور، هاشم و فرامرز رستمی (1390)، «سنجش عدالت فضایی یکپارچه خدمات عمومی شهری بر اساس توزیع جمعیت، قابلیت دسترسی و کارایی در شهر یاسوج»، فصلنامه مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، شماره 10، صص 1-22.
ـ رهنما، محمدرحیم و جواد ذبیحی (1390)، «تحلیل توزیع تسهیلات عمومی شهری در راستای عدالت فضایی با مدل یکپارچه دسترسی در مشهد»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 23، صص 5-26.
ـ عزت­پناه، بختیار و افسانه کحگلو (1393)، «بررسی الگوهای توزیع و پراکنش فضایی پارک­های درون شهری (مطالعه موردی: مناطق شهرداری ارومیه)، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال چهارم، شماره 14، صص 121-132.
ـ عسگری، علی (1390)، «تحلیل­های آمار فضایی با ArcGIS»، سازمان اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
ـ غفاری گیلانده، عطا؛ یزدانی، محمدحسن و سمیه روشن­رودی (1393)، «سنجش پراکنش و فشردگی شهر اردبیل در سطح محلات با استفاده از تکنیک­های خود همبستگی فضایی»، فصلنامه مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال ششم، شماره 21، صص 149-168.
ـ گزیده نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، تهران، مرکز آمار ایران (1390).
ـ لطفی، صدیقه؛ نبی­نژاد کناری، معصومه و محمدمهدی فاطمی (1391)، «بررسی کارآمدی ساختار فضایی شهری و توزیع کاربری خدماتی در شهرهای خطی شمال ایران»، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 2، صص 7-21.
ـ مشکینی، ابوالفضل؛ لطفی، صدیقه و فرزانه احمدی کردآسیایی (1393)، «ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در عدالت فضایی میان نواحی شهری (مطالعه موردی: شهر قائمشهر)»، فصلنامه مدرس علوم انسانی - برنامه­ریزی و آمایش فضا، دوره هجدهم، شماره 2، صص 153-174.
ـ مهندسان مشاور طرح و کاوش (1386)، «خلاصه گزارش طرح جامع شهر اردبیل»، سازمان مسکن و شهرسازی استان اردبیل.
ـ وارثی، حمیدرضا؛ زنگی­آبادی، علی و علی یغفوری (1387)، «بررسی تطبیقی توزیع خدمات عمومی شهری از منظر عدالت اجتماعی مورد: زاهدان»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 11، صص 139-156.
ـ وارثی، حمیدرضا؛ قائد رحمتی، صفر و ایمان باستانی­فر (1386)، «بررسی اثرات توزیع خدمات شهری در عدم تعادل فضایی جمعیت مطالعه موردی: مناطق شهری اصفهان»، مجله جغرافیا و توسعه، سال پنجم، شماره 9، صص 91-106.
-Billaudeau, N, et al (2001), “Investigating disparities in spatial accessibility to and characteristics of sport facilities: Direction, strength, and spatial scale of associations with area income”, Health & Place 17, pp. 114–121.
-Chang, H.-S., Liao, C.-H. (2011), “Exploring an integrated method for measuring the relative spatial equity in public facilities in the context of urban parks”, Cities 28, pp. 361–371.
-Esri (2015), “ArcGIS Help 10.3. Average Nearest Neighbor”, From: http://resources.arcgis.com/en/help/main/10.3. Accessed on 2015-07-02.
-Lee, Jay, Wong, David. w.s (2001), “Statistical analysis with arc view GIS”, John Wiley and sons, New York, pp. 135-137.
-Mart´ınez, J (2009), “The use of GIS and indicators to monitor intra-urban inequalities. A case study in Rosario, Argentina, Habitat International 33, pp. 387–396
-Tsou, K-W, et al (2005), “An accessibility-based integrated measure of relative spatial equity in urban public facilities”, Cities, Vol. 22, No. 6, pp. 424–435.