نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه اردکان

2 کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشگاه اردکان

چکیده

 عامل فرسایندگی باران مهم ترین عامل تاثیرگذار بر فرسایش خاک است که جهت کمی نمودن آن شاخص های مختلفی توسعه داده شده است. انتخاب شاخص مناسب با توجه به شرایط اکولوژیکی منطقه ضروری است. هدف از انجام این تحقیق، انتخاب بهترین روش زمین آمار جهت تهیه نقشه فرسایندگی باران در استان فارس می باشد. بدین منظور شاخص فورنیه برای 42 ایستگاه در استان فارس و اطراف آن محاسبه گردید و با روش­های درون یابی IDW،GPI  وLPI ، مدل­های مختلف روش RBF، کریجینگ ساده و معمولی، بهترین روش میانیابی تعیین و نقشه پهنه بندی شاخص مذکور تهیه گردید. در نهایت، از بین روش های قطعی و زمین آماری، روش تابع پایه شعاعی (RBF) با مدل نواری ضخامت کم نسبت به سایر روش­های میان یابی، به عنوان بهترین روش برای پهنه بندی شاخص فرسایندگی استان فارس تعیین گردید. همچنین نتایج نشان داد که شهرستان نورآباد در شمال غرب استان با متوسط شاخص فورنیه 63/31 میلی‌متر و شهرستان ایزدخواست با 67/8 میلی‌متر به ترتیب بیشترین و کمترین میزان فرسایندگی باران را در بین شهرستان‌های استان دارند. روند موجود حاکی از آن است که مقدار شاخص فرسایندگی باران از شرق به غرب افزایش یافته بطوریکه 46 درصد از کل سطح استان دارای فرسایندگی کم و سه درصد از سطح استان دارای فرسایندگی خیلی زیاد بوده که به ترتیب بیشترین و کمترین سطح را به خود اختصاص داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Assessment spatial variability of rainfall erosivity factor (Case study: Fars Province)

نویسندگان [English]

  • somyyeh Soltanei 1
  • Soheila Zareh 2
  • Mahdei Taze 1

چکیده [English]

Rainfall erosivity factor is the most important factor influencing soil erosion. Various indicators has been developed to quantify it. Selection the appropriate index due to ecological conditions is necessary. Therefore mapping rainfall erosivity and awareness its changes, plays an important role in soil conservation, erosion control and land management. The purpose of this study is the selection of the best geostatistic method for mapping the rainfall erosivity factor in Fars province. In first step Fournier factor was calculated for 42 stations in Fars province and its surrounding and was determined the best geostatistic method using IDW, GPI, LPI, RBF, Ordinary and Simple and was prepared zoning map for Fournier factor. The results showed that among the various geostatistic techniques, RBF method (Thine plate Spline) is the best method for mapping rainfall erosivity factor in Fars province. Also, Noorabad city in northwest of province with an average of 31.6 mm Fournier and Izadkhast city with 8.67 were determined as the highest and lowest of the erosivity index. Also, Fournier index has increased from the East to the West as 46% of the province has a low erosion and 3% of the province has been high erosion that have had the highest and lowest levels.

کلیدواژه‌ها [English]

  • water erosion
  • factor
  • rainfall eosivity
  • mapping
- اسلامی، حسین؛ علی سلاجقه؛ شهرام خلیقی سیگارودی؛ حسن احمدی و شمس الله ایوبی. (1393). "بررسی تغییرات مکانی برخی شاخص‌های فرسایندگی باران با استفاده از زمین‌آمار در استان خوزستان"، نشریه مرتع و آبخیزداری، 3 (67) :393-406.
- اصغری کلجاهی، ابراهیم؛ فاطمه نمکچی و عبدالرضا واعظی هیر. (1395). " پهنه بندی خطر زمین لغزش در منطقه غرب شهرستان خوی به روش آنبالاگان ". مجله جغرافیا و برنامه ریزی، 20(56): 38-19.
- حکیم خانی، شاهرخ؛ محمدحسین مهدیان و محمود عرب خدری. (1386). "تهیه نقشه فرسایندگی باران برای حوضه دریاچه نمک". مجله منابع طبیعی ایران، 60 (3): 713-726.
- زارع، سهیلا؛ سلطانی گردفرامرزی، سمیه و مهدی تازه. (1394). "بررسی روابط بین ضریب فرسایندگی و پارامترهای مختلف باران در منطقه شیراز". اولین همایش ملی بحران آب و مدیریت آن در مناطق خشک ایران. بهمن ماه، دانشگاه یزد.
- شعبانی، افشین؛ حمیدرضا متین فر؛ صالح آرخی و سعید رحیمی هرآبادی. (1390). "مدلینگ فاکتور فرسایندگی باران با استفاده از روش زمین‌آمار (مطالعه موردی: سد ایلام)"، مجله کاربرد سنجش ‌از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، 2(2): 55-67.
عابدینی، موسی و بهاره قاسمیان. (1394). "پهنه بندی خطر زمین لغزش در شهرستان بیجار به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)". مجله جغرافیا و برنامه ریزی، 19(52): 227-205.
- عیوضی، معصومه و ابوالفضل مساعدی. (1391). "بررسی الگوی گسترش مکانی بارش در سطح استان گلستان با استفاده از مدل‌های قطعی و زمین‌آماری". مجله آب وخاک، 26 (1): 53-64.
-میرموسوی، سید حسین و مینا میریان. (1390). "کاربرد روش­های زمین آمار در مطالعات توزیع مکانی بارش". مجله جغرافیا و برنامه ریزی، 16(38): 153-178.
- وصالی، سید علی؛ رضا قضاوی؛ محمدحسین رستم؛ اسماعیل حیدری علمدارلو و رضا باقری. (1394). "انتخاب بهترین روش میان یابی برای پهنه‌بندی بارش سالانه در ایران". فصلنامه بین المللی پژوهشی تحلیلی منابع آب و توسعه، 3(2): 169-188.
-Angima SD, Stott DE, Neill MKO, Ong CK, Weesies GA. (2003). “Soil erosion predicting using RUSLE for central Kenyan highland conditions. Agriculture”. Ecosystems and environment, 97: 295-308.
- Apaydian H, Sonmez K, Yildirim E. (2004). “Spatial interpolation techniques for climate data in the GAP region in Turky”. Journal of Climate Research, 28(1): 31-40.
- D'odorico P, Yoo JC, Over TM. (2001). “An assessment of ENSO-induced patterns of rainfall erosivity in the southwestern United States”. Journal of climate, 14(21):4230-42.
- Johnston K, Verhoef JM, Krivoruchko, K. (2001). “Using Arcgis Geostatistical Analyst”. Esri, Redlands.
- Kouli M, Soupios P, Vallianatos F. (2009). “Soil erosion prediction using the Revised Universal soil loss equation (RUSLE) in a GIS framework, Chain, Northwestern Crete, Greece”. Environment Geology, 57: 49-483.
- Khorsandi N, Mahdian, MH, Pazira E, Nikkami D, Chamheidar H. (2012). “Comparison of the different interpolation methods for investigating spatial variability of the index”. Polish Journal of Environmental Studies, 21(6): 1659-1666.
- MA X, HE Y, XU J, LU X. (2014). “Spatial and temporal variation in rainfall erosivity in a Himalayan Watershed”. Catena, 121: 248-259.
- Panagos P, Ballabio C, Borrelli P, Meusburger K, Klik A, Rousseva S, Tadić MP, Michaelides S, Hrabalíková M, Olsen P, Aalto J, Lakatosj M, Rymszewicz M, Dumitrescu A, Beguería S, Alewell C. (2015). “Rainfall erosivity in Europe”. Science of the Total Environment, 511: 801–814.
- Sadeghi SH, Moatamednia M, Behzadfar M. (2011). “Spatial and temporal variations in the rainfall erosivity factor in Iran”. Journal of Agricultural Science and Technology, 13:451-64.
- Silva AM. (2004). “Rainfall erosivity map for Brazil”. Catena, 57: 251-2591.
- Van Dijk AL, Bruijnzeel LA, Rosewell CJ. (2010). “Rainfall intensity- kinetic energy relationship: a critical literature appraisal”. Journal of. Hydrology, 261:1-23.
- Wischmeier WH, Smith DD. (1978). “Predicting rainfall erosion losses-A guide to conservation planning”.