نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار

2 هیات علمی

3 مدیر فضای سبز منطقه نه

چکیده

 برنامه ریزی مدیریت پیش از وقوع بحران از مسائل مهمی است که امروزه پیش روی مدیران شهری به ویژه در حوزه مدیریت بحران قرار دارد.  در این پژوهش مکان­یابی پایگاه­­های چند منظوره مدیریت بحران در مناطق 1 ، 4 و 10 شهرداری تبریز که در شمال شهر تبریز قرار دارند  مورد مطالعه قرار گرفته است. در مرحله نخست به شناسایی و بررسی عوامل موثر بر مکان­گزینی پایگاه‌ها، پرداخته شد. پس از گرد آوری و آماده سازی لایه­‌ها، نقشه‌های رستری تهیه گردید و سپس وزن دهی به  پارامترها با استفاده از فرآیند AHP   در نرم افزار   Expertchoice انجام گرفت. در مرحله بعد لایه‌های اطلاعاتی بر مبنای مدل‌های IO، مدل بولین و Fuzzy با یکدیگر تلفیق و در نهایت از ترکیب نتایج حاصل از این مرحله گزینه‌هایی به عنوان مکان مطلوب، معرفی شدند و با توجه به قابلیت سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در حل مسائل پیچیده شهری و سهولت در تحلیل و آنالیز‌های مکانی، از توانایی‌های این سیستم جهت آماده سازی، تلفیق و تحلیل لایه‌ها بهره گرفته شده است. که نتایج استخراج شده از پژوهش، بخش جنوبی منطقه چهار به عنوان گزینه برتر تعیین شد که دارای فضاهای شهری مناسب از قبیل فضاهای سبز، آموزشی، ورزشی و ..... می باشد و شرایط دسترسی مناسب­تری دارند که دارای اولویت بیشتری برای استقرار این پایگاه­ها می باشد، و بهترین مکان­ها جهت مکان­گزینی این پایگاه، مربوط به پارک­های امیر کبیر، آنا، توحید و نواحی اطراف میدان جهاد به طرف 22 بهمن و چند نقطه دیگر ارزیابی شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Application of GIS in Multipurpose sites selection for high risk Earthquake area crisis management in (northern Tabriz)

نویسندگان [English]

  • Majeid Rezaei Banafsheh 1
  • Kaleil Valizadeh 2
  • mina mohsenzadeh 3

چکیده [English]

Pre-crisis management planning is a matter of paramount importance which nowadays, urban managers have to deal with, especially in the filed of crisis management. In this research, finding locations for multi-purpose crisis management stations in regions 1, 4 and 10 of Tabriz municipality has been studied. At first step, the parameters affecting the selection of locations have been investigated. After gathering and preparing the layers, raster maps were obtained and subsequently, parameter weighing was done throughout the AHP process using Expertchoice software. At next step, data layers were combined together based on IO Boolean and Fuzzy models and the results were utilized to present some locations as desired onse, Due to the Geographic Information System in solving complex problems of urban and ease of analysis and spatial analysis , the ability of the system to prepare , collate and analyze the layers have been applied . The results obtained from this study, the southern part of the region which was set four as the best urban spaces such as green spaces, educational, sportive and etc, and better access conditions for the establishment of these bases is to have the highest priority and the best places for locating the base of the parks Amir Kabir, Anna, Tawhid and Jihad area around the field to 22 Bahman and a few other points is evaluated

کلیدواژه‌ها [English]

  • Multi-Purpose database
  • Crisis Management
  • Geographic Information System )GIS (
  • Analytic Hierarchy Process
  • index overlay
  • fuzzy model
  • north of Tabriz
آل شیخ، علی اصغر و حسینیان، شهرام، همایش ژئوماتیک، 1385 ، تهران، مکانیابی بهینه کاربری اراضی شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی نمونه موردی ( فضای سبز شهر یاسوج).
اجاق، سروش، علی اصغر آل شیخ و محمد رضا ملک،1390،  استفاده از منطق فازی و روش تحلیل سلسله مراتبی در تعیین مکان بهینه استقرار ایستگاه­های امداد رسانی پس از وقوع بحران، (مطالعه موردی منطقه 10 تهران).
اسدی نظری، مهرنوش، 1383 ، برنامه ریزیومکان­یابیاردوگاه­هایاسکانموقت بازماندگانزلزله، پایاننامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس.
اسلامی، علیرضا ، 1385، مکان­یابی مراکز امداد و اسکان ( نمونه موردی منطقه یک شهرداری تهران )www. Civilica.com.
امیری، فرشاد، 1386 ، مکان­یابی پست­های فشار قوی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی .
حاجی زاده، جواد و جلال، میراب، 1391، گزارش تحلیلی از نتایج سر شماری  به تفکیک مناطق دهگانه شهرداری تبریز، معاونت برنامه ریزی و توسعه – مدیریت آمار و تحلیل اطلاعات .
رسولی، علی اکبر، حسن محمود زاده، سعید یزدچی و محمد زرین بال، 1391، ارزیابی روش­های تحلیل سلسله مراتبی و ترکیب خطی وزنی در مکان­یابی حمل دفن مواد زاید شهری، مورد شناسی: شهرستان مرند، جغرافیا و آمایش شهری و منطقه ای، شماره 4، پاییز 91.
رضائی مقدم، محمد حسین ، کاربرد منطق بولین و وزن دهی افزودنی ساده در مکان­یابی ژئومورفولوژیکی دفن مواد زاید شهری ( مطالعه موردی : شهر سقز )، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی ، سال 27، شماره چهارم ، زمستان 1391، شماره پیاپی 107 .
سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، 1386، مجموعه دستورالعمل­های مدیریت بهره برداری و نگهداری پایگاه­های پشتیبانی مدیریت بحران شهر تهران ( ویژه و چند منظوره ).
شجاع عراقی، مهناز، 1388، مکان­یابیبهینه پایگاه­هایپشتیبانیمدیریتبحرانبااستفادهاز سیستماطلاعاتجغرافیایی، تولایی سیمین، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم تهران، گروه جغرافیا.
قدسی پور، حسین، 1383، گزارش مکانیابی پایگاه ویژه مدیریت بحران منطقه 20، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران.
لطفعلی زاده لاهرودی، علی، 1391، بررسی خطر زلزله به منظور مکان­یابی سایت­های اسکان موقت با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی ( مطالعه موردی: مناطق یک و پنج شهر تبریز).
مهاجری، محمد،1386، در مکان­یابی پایگاه­های چند منظوره پشتیبانی و مدیریت بحران پس از وقوع زلزله در  منطقه 17 تهران.
مهندسین مشاور تهران پادیر، 1388، مطالعات ریز پهنه بندی ژئوتکنیک لرزه ای شهر تبریز، جلد­های 1،2،3،5،16،17، طرح مطالعات شهرسازی، سازمان مسکن و شهرسازی آذربایجان شرقی
مهندسین مشاور زیستا، 1383، طرح مطالعات حاشیه نشینی تبریز، سازمان مسکن و شهرسازی استان آذربایجان شرقی.
مهندسین مشاور نقش محیط، 1392 ، طرح توسعه و عمران شهر تبریز، بررسی کلی منطقه، وزارت -ولیزاده کامران، خلیل،1380، پهنه بندی خطر زلزله با استفاده از سنجش از دور و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی در شهرستان تبریز.
وزارت مسکن و شهرسازی سازمان مسکن و شهرسازی آذربایجان شرقی ، 1388، مطالعات ریز پهنه‌بندی ژئوتکنیک لرزه‌ای شهر تبریز، مهندسین مشاور تهران پادیر.
-A. AKKIHAL(2006),"Inventory pre- positioning for Humanitarian.
- Bonham-Carter, G. F. (1991).Geografic InformationSystem forGeoscientists:ModelingwithGIS,Pergamon,Ontario,PP.91-110
-Jifu Liu, Yida Fan, Piejun Shi(2011), Response to a high-Altitude Earthquake: The Yushu Earthquake
example, Int J. Disaster risk sci, 2(1), 43-53.
-Saaty TL. (1980) the analytic hierarchy process: planning, priority setting,and resource allocation. NewYork/London: McGraw-Hill International Book co.
-Sule Tudes, Nazan Duygu Yigiter(2010),Preparation of land use planning model using GIS based on AHP, Case study Adana-Turkey, Bull Eng Geology Environment, 69: 235-245
 - Application of GIS in Multipurpose Sites Selection for High Risk Earthquake Area Crisis Management in (Northern Tabriz 1,4,10 Zones)