نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه خوارزمی

2 خوارزمی

چکیده

 از ابتدای قرن حاضر تاکنون، تحولات شهرنشینی و دگرگونی­های کالبدی آن، نتاج نامطلوبی بر ساختار شهر ایرانی داشته است، به گونه­ای که شهر کنونی بدون ارتباط و توجه به ساخت و سازمان اولیه خود، مظهری از هم­گسیختگی، توسعه ناموزون و نابرابری­های اجتماعی- اقتصادی است. بنابراین، بررسی ­دگرگونی­های ­ساختار فضایی- کالبدی ­محیط­های­ شهری­ و هدایت آنها به سوی همسازی و تعادل فضایی، در ابعاد مختلف کالبدی، اجتماعی و اقتصادی امری ضروری است و از ناپایداری و نابرابری فضایی جلوگیری می­شود. از این رو در این مقاله، به بررسی رابطۀ میان رشد پراکنده شهری و ساختار فضایی شهر پرداخته شده است. نوع پژوهش توصیفی - تحلیلی است، که به منظور بررسی میزان رشد پراکنده شهری با استفاده از20 شاخص و انجام روش تحلیل عاملی در 111محله شهر شیراز، در نهایت بر اساس7عامل (تراکم، قطعات ساختمانی، دسترسی، اختلاط کاربری، مرکزیت، بی­قاعدگی نواحی ساخته شده و فضای فعالیت)، بررسی و در محیط Spss مورد تحلیل قرار گرفت، همچنین برای تحلیل ساختار فضایی شهر، با استفاده از روش چیدمان فضا نقشه خطی در محیط Depthmap تهیه گردید. نتایج نشان می­دهد، ارتباط معنادار و معکوسی میان ارزش همپیوندی ساختار فضایی و رشد پراکنده شهر شیراز وجود دارد. به طوری که مقدارضریب همبستگی پیرسون(623/0-) و مقدار­ معیار تصمیم(sig.) 0.00 می­باشد. بر این اساس محلاتی که دارای ارزش همپیوندی بالایی هستند، پیوند مناسبی با ساختار فضایی کل شهر دارند و بدون رشد پراکنده می­باشند و محلاتی که ترکیب­بندی شبکه معابر و ساختار فضایی آن­ها با شهر همپیوند نبوده، دچار جداافتادگی فضایی گشته و رشد پراکنده شهری را به دنبال داشته­اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of the relationship between the spatial structure and neighborhood urban Sprawl by Using Space Syntax (Case Study: Shiraz City)

نویسندگان [English]

  • ali movahed 1
  • Zahra Sahraeyan 2
  • mohamad soleimani 2

1 kharazmi

چکیده [English]

Since the beginning of the present century, the changes in urbanization and its physical transformations have had unfavorable consequences on the structure of the Iranian city, so that the current city, without any attention to its initial construction and organization, has been characterized by disruption, irregular (uneven) development and Socio-economic inequalities. Therefore, the study of changes in the spatial and physical structure of urban environments and their orientation towards harmony and spatial equilibrium is necessary in various aspects of physical, social and economic and preventing spatial instability and inequality.Since it is difficult and impossible to understand the structure and frame of cities based on the analysis of all parts of the city. therefore, analyzing the spatial structure of cities in relation to urban development pattern needs to be able to respond to these spatial spatial complexities and help to understand the structure and spatial structure of modern cities .of theories and methods that study the structure and configuration of urban spac is space layout theory. based on this theory, the city structure and  basics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Space Structure
  • Space Syntax
  • space Integration value
  • Urban Sprawl
  • Shiraz City
-      احمدی، قادر. عزیزی، محمد مهدی. زبردست، اسفندیار (1389 بررسی تطبیقی پرا کنده­رویی در سه شهر میانی ایران؛ نمونه موردی: شهرهای اردبیل، سنندج، کاشان،نشریه­نامهمعماریوشهرسازی، شماره پنجم.
-      احمدی، قادر (1390)، تبیین علل پراکنده­رویی شهرهای میانی ایران؛ با تأکید بر سیاست­های زمین شهری، رساله دکتری شهرسازی، به راهنمایی دکتر محمد مهدی عزیزی،  پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
-      بازنگری طرح جامع شهر شیراز (1389)، سازمان مسکن و شهرسازی استان فارس، شهرداری شیراز.
-      حمیدی، ملیحه. سیروس صبری، رضا، حبیبی، سید محسن و سلیمی، جواد (1376)، استخوانبندی شهر تهران؛ جلد اول: بررسیمفاهیمونمونه­ها(ایران-جهان) ، سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران، معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران.
-      خانوار و جمعیت شهر های استان فارس (1393)، معاونت برنامه ریزی و اشتغال، دفتر آمار و اطلاعات و GIS استانداری فارس.
-      ریسمانچیان، امید. بل، سایمون (1389)، شناخت کاربردی روش چیدمان فضا در درک پیکره بندی فضایی شهرها، نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، شماره 43.
-      زبردست، اسفندیار.حبیبی، سارا (1388)، بررسی پدیده پراکنده­رویی و علل آن در شهر زنجان، نشریههنرهایزیبا-معماریوشهرسازی، شماره 38 .
-      سالنامه آماری شهر شیراز (1395)، معاونت برنامه ریزی و توسعه سرمایه انسانی، دفتر برنامه و بودجه، گروه آمار و اطلاعات شهرداری شیراز.
-      سلطانی­فرد، هادی، حاتمی­نژاد، حسین. عباس­زادگان، مصطفی. احمد­پور، احمد (1392)، تحلیل دگرگونی بافت تاریخی شهر سبزوار با استفاده از تئوری چیدمان فضا (1285-  1385 ه. ش)، فصلنامه علمی پژوهشی فضای جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، سال چهاردهم، شماره 48.
-      شالین، کلود (1372)، دینامیک شهری یا پویایی شهر­ها، ترجمه اصغر نظریان، چاپ اول، معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی، مشهد.
-      عباس­زادگان، مصطفی (1381)، روش چیدمان فضا در فرآیند طراحی شهری با نگاهی به شهر یزد،فصلنامهمدیریتشهری، شماره 9.
-      قربانی ، رسول ، طاهونی ، مهدیه(1398)، بررسی رشد فرم فضایی- کالبدی شهر با استفاده از مدل های کمی مطالعه موردی : شهر سردرود، نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال23،  شماره 67.
-      لطفی، صدیقه، مجتبی شهابی، ساسان روشناس (1396)، بررسی تطبیقی ساختار فضایی و صرفه­های مکانی شهرنشینی( مطالعه موردی از شیراز و مازندران مرکزی)،                     نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 21، شماره 60.
-      مشکینی، ابوالفضل. زنگانه، احمد و مهدنژاد، حافظ (1393)، درآمدی بر پراکنده رویی(خزش) شهری، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم.
-      مومنی، منصور. علی فعال، قیومی (1386)، تحلیل­های آماری با استفاده از SPSS، کتاب نو، تهران.
-      مهندسین مشاور شهر وخانه (1393)، طرح تفصیلی  شهر شیراز، شهرداری شیراز، اداره کل راه و شهرسازی استان فارس.
-       Ewing, R., Pendall, R., Chen, D., (2002). Measuring sprawl and itsimpact. Vol ., Smart Growth America, Washington D.C, www.smartgrowthamerica. Org.
-       Frenkel, A., Ashkenazi, M., (2008). A Measuring Urban Sprawl: How can we Deal With it?. Environment and Planning B: Planning and Design 35, pp56-79.
-       Glaeser, E., Kahn, M,. Chu, Ch., (2001). Job Sprawl: EmploymentLocation in U.S Metropolitan Area, Center for Urban and Metropolitan Policy. The Brooking Institution Survey Series., Washington D.C.
-       Hillier, B., Hanson, Julienne., (2003). The SocialLogic of Space. Transferred to Digital Printing. Cambridge University Press.
-       Hillier, B., Greene, M., Desyllas, J., (2000). Self-Generated Neighbourhoods: The Roleof Urban Form in the Consolidation ofInformal Settlements. Urban Design International 5 (2), pp 61-96.
-       Hillier, B., & Vaughan, L., ( 2007). The city asone thing. Progress in Planning. 67(3), pp.205-230.
-       Kinda, S., Alasdair, T., Sean, H., (2009). Cities as Emergent Models: The Morphological Logic ofManhattan and Barcelona. Proceedings of the 7th International Space Syntax Symposium, Edited by Daniel Koch, Lars Marcus and Jasper, S, Stockholm, PP 523-536
-       Soja, E. W., (2008). The city and spatial justice. (Paper presented atthe conferenceSpatial Justice), Nanterre, Paris, March 12-14
-       Torrens, P. M., (2008). A Toolkit for Measuring Sprawl. Applied Spatial Analysis, 1,pp 5-36.