نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• زهرا عبدالهی ترکمانی ¹
• محمد حسن یزدانی ²
• ابوالفضل قنبری ³

¹ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه محقق اردبیلی

² دانشیار، گرو جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محق اردبیلی، اردبیل، ایران

³ هیئت علمی دانشگاه تبریز

چکیده

هدف از ­این پژوهش بررسی تعادل یا عدم تعادل ساختار فضایی کلانشهر تبریز بر اساس هسته­های عملکردی می­باشد. روش تحقیق انجام پژوهش توصیفی و از نوع علی- همبستگی  می­باشد. ابزارگردآوری اطلاعات  و داده­ها به صورت کتابخانه­ای بوده است. داده­ها شامل  فعالیت­های شهری می­باشند که از سرشماری کارگاه­های کشور استخراج شده است. تعداد   شاخص­های  فعالیت­ها 25 مورد بود که در 5 شاخص اصلی صنعتی- تولیدی، تجاری، اداری- مالی، خدماتی و  تفریحی - گردشگری گنجانده شده است و­این پنج مولفه به عنوان هسته­های عملکردی کلانشهر در نظر گرفته شده­اند. برای تحلیل توزیع هسته­های عملکردی فعالیت­ها و جمعیت در سطح کلانشهر تبریز از روش تخمین تراکم کرنل، برای تحلیل الگوهای فضایی از مرکز میانگین و بیضی انحراف معیار، برای مدلسازی همبستگی­های فضایی از رگرسیون وزنی جغرافیای و رگرسیون حداقل مربعات استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که الگوهای فضایی هسته­های عملکردی به صورت تک هسته ای می باشد و ساختار فضایی شهر تبریز به صورت تک قطبی و تمایل به مرکز شهر می باشد. شهر تبریز در سیر تحول خود هنوز با شکل گیری کلانشهر چند هسته ای فاصله زیادی دارد و هسته های فرعی هنوز نتوانسته­اند در جذب فعالیت­ها و جمعیت موفق عمل کنند. نتایج همبستگی فضایی نیز نشان می­دهد که ارتباط مثبتی بین هسته­های عملکردی و توزیع جمعیت وجود دارد و تقویت هسته های عملکردی باعث تمرکز جمعیت به ویژه در مرکز شهر خواهد شد.
 

کلیدواژه‌ها

• هسته‌های عملکردی
• ساختار فضایی
• کلانشهر
• تبریز

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Investigation and analysis of functional nuclei and its effect on the balance of spatial structure of the city. Case study : Tabriz

نویسندگان [English]

• Zahra Torkhamanei ¹
• MohammadHasan Yazdani ²
• Abolfaz Ganbarei ³

¹ PhD student in Geography and Urban Planning Mohaghegh Ardebili University

² Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

³ Academic Member of Tabriz University

چکیده [English]

The aim of this research is to investigate the spatial structure of Tabriz Metropolis based on functional nuclei. The research method is descriptive-analytic research of causal-correlation type.   Data collection was done in a library method. Data includes urban activities that are extracted from the census. The number of activity indicators is 25, which is classified in five main industrial, commercial, administrative, financial, service and recreational categories.  And these are considered as metropolis functional nuclei. To analyze the distribution of functional nuclei from the kernel density estimation method, for analyzing spatial patterns from the mean center and the elliptic of the standard deviation, spatial correlation modeling of geographical weight regression and least squares regression have been used. The results of the research show that the spatial patterns of the functional nuclei are single-core. Tabriz is still far away from the formation of a multi-core metropolis and core subsidiary have not yet succeeded in attracting their activities and population. Spatial correlation results also show that there is a positive relationship between functional nuclei and population distribution and strengthening functional nuclei will focus the population, especially in the city center.

کلیدواژه‌ها [English]

• functional nuclei
• spatial structure
• metropolis
• Tabriz