نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد تبریز

10.22034/gp.2020.10535

چکیده

کی از مهم‌ترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی در دهه‌های اخیر از هم پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدمات شهری بوده که زمینه‌ساز نابرابری اجتماعی شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. در این میان، موضوع خدمات‌رسانی و برخورداری نامناسب و گاه متناقض مناطق مختلف شهرها از خدمات عمومی، با مفهوم عدالت فضایی در تضاد است، به طوری که کاستی‌های موجود در این خدمات از اساسی‌ترین چالش‌های موجود در شهرهای جهان به ویژه شهرهای کشورهای در حال توسعه است.رویکرد حاکم براین پژوهش، توصیفی، تحلیلی است و ماهیت آن می تواند کاربردی باشد بدین منظور داده­های آماری مورد نظر، از سازمان­های مربوطه تهیه شده است با توجه به این که بسیاری از زیر ساخت­های اقتصادی و سرمایه گذاری­ها در شهرستان­های بزرگ استان صورت گرفته و باعث جمعیت پذیری شهرستان­های کاملا برخوردار می شود  این امر باعث توزیع نابرابر خدمات و امکانات در سطح استان است در این تحلیل سطح توسعه یافتگی   شهرستان­های استان آذربایجان غربی در 5 دسته از برخوردار تا عدم برخورداری تقسیم بندی گردید. از این رو پژوهش حاضر با توجه به مفهوم عدالت فضایی، به تحلیل برخورداری ساکنین شهرستان‌های مختلف استان آذربایجان غربی از خدمات عمومی پرداخته است. به این منظور۴۱شاخص فرم سازی، انتخاب و با استفاده از روش تحلیل عاملی به تجزیه و تحلیل شاخص‌ها پرداخته و آن‌ها را در ۱۰عامل معنی‌دار دسته‌بندی کرده است و رتبه‌بندی شهرستان‌ها بر مبنای این ۱۰عامل انجام شده است. بر اساس این نتایج شهرستان‌های ارومیه، خوی، نقده به ترتیب در رتبه‌های اول تا سوم و شهرستان‌های پیرانشهر، تکاب، بوکان به ترتیب در رتبه‌های آخر قرارگرفته‌اند.لذا وجود این تفاوت در سطح استان، لزوم اجرای برنامه­ها و طرح­های هدفمند را جهت تعدیل نابرابری­ها را ایجاد می کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Measurement of Spatial Equity in Public Services between Different Cities of West Azerbaijan Province

نویسندگان [English]

  • Shahrivar rostaei 1
  • Shiva Alizadeh 2

1 Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, University of Tabriz

2 Geography and urban planning student , University of Tabriz

چکیده [English]

Introduction
Spatial and regional inequalities are rooted in many issues, including; Implementing wrong policies by the center in the direction of zoning, Budget distribution and facilities, Improper administrative and political divisions and inconsistencies between different organizations to provide better services and perform assigned tasks, The concentration of population and facilities and immigration has increased in some places, which causes polarization and reduces facilities, Lack of optimal allocation of resources and credits and lack of proper regional policy in this field and finally these discrepancies and differences in different regions have eliminated sufficient integration and coherence for the evolution of development and it has highlighted the existing divisions and differences in all areas of development, and this trend has a definite and inevitable effect on the city, region and province. And it automatically transforms development policies, albeit correctly, and provides barriers to sustainable development. In this study, considering that in the province of West Azerbaijan, there is inequality and lack of optimal distribution of facilities and resources with the focus on facilities and services in the first dominant city, divergence and development gap between regions. It tries to collect various indicators and metrics in the fields of economics, social, physical, health-treatment and services to determine the extent to which the cities of West Azerbaijan province have convenience, facilities, etc.
And with the help of common techniques for analyzing regional inequality to achieve balanced development, efforts are being made to determine which facilities and convenience are available in which cities, and in which cities these facilities and conveniences are scarce. The purpose of this article is to measure spatial justice in the distribution of public services among the cities of West Azerbaijan Province. To achieve the goal of the research, the main question is whether there is inequality between 17 cities of West Azerbaijan province in terms of spatial distribution of services? And we are trying to answer this question.
Methodology:
The research method used in this paper is based on descriptive-analytical method. Various documentary-library methods have been used to gather information.
In order to achieve the objectives of this research, it extracted raw data from the statistical yearbook of 1392 and then converted the raw data into an index, which finally added 41 indicators to the SPSS software to explain the measurement of spatial justice. And after analyzing 41 indicators, 10 factors have finally emerged. Population, educational, cultural, health, religious, medical services, services (telephone, electricity), education (for exceptional children), health (laboratory), socio-cultural, social and welfare are divided into demographic factors. In this article, the statistical population are 17 cities of West Azerbaijan. To analyze the data using the factor analysis method used, in factor analysis, it is argued that whenever a number of variables are correlated with the subject under study, they are also correlated with each other. If the correlation between the variables is low, they do not appear to be contributing factors.
Results and discussion:
Educational agents for Boukan, Naqadeh and Urmia counties are ranked 1 to 3, respectively. And demographic factors for Urmia, Miandoab and Khoy counties are ranked 1 to 3, respectively. Health-cultural factor that Poldasht, Makovarumieh counties are ranked 1 to 3, respectively. Religious factor for Chaypareh, Miandoab and Shahin Dej counties are ranked 1-3 respectively. The ratio of registered religious delegations and the reliance on operational factors are at a high level, ie they are at a high level of significance, which is why this factor has been named as a religious factor. Therapeutic services for Mako, Chaldoran, Salmas counties are ranked 1 to 3, respectively. The ratios of active medical institutions, general practitioners, and rehabilitation centers are at a high level. This means that they are at a high level of significance, which is why this factor has been named as a factor in medical services. Service agent for Sardasht, Takab, Chaypareh counties are ranked 1 to 3, respectively. Educational agent for exceptional students for Piranshahr, Chaipareh and Oshnoyeh counties are ranked 1 to 3, respectively.
Laboratory agents for Shahin Dej, Khoy and Chaldoran counties are ranked 1 to 3, respectively. The socio-cultural factors of Urmia, Oshnavieh and Boukan counties are ranked 1 to 3, respectively, and the social and welfare factors of Urmia, Chaypareh and Chaldoran counties are ranked 1 to 3, respectively.
Conclusion:
The leveling results of the cities showed that the cities of West Azerbaijan province were in unbalanced conditions; And since this leveling has been done in relation to the population and the area, we find that there is a significant relationship between the population of the cities and the area and level of public services. According to these results, the cities of Urmia, Khoy, Naghadeh are ranked first to third, respectively, and the cities of Piranshahr, Takab, and Buchan are ranked the last, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial justice
  • public services
  • inequality
  • factor analysis
- آهنگری، عبدالمجید و سعادت مهر، مسعود (۱۳۸۶)، «مطالعه تطبیقی سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان لرستان به تفکیک بخش‌های اقتصادی و اجتماعی»، مجله دانش و توسعه، شماره۲۱، صص۱۹۶-۱۶۱
- بابایی، الی ناز (۱۳۹۲)، «تحلیل عدالت فضایی و توسعه شهری در ارائه خدمات شهری در مناطق شهرداری تبریز»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، استاد راهنما: دکتر شهریور روستایی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.
- بهروزی، مستجاب (۱۳۹۳)، «بررسی و سنجش عدالت فضایی در بهره‌مندی از خدمات عمومی شهری؛ مطالعه موردی: مناطق ده‌گانه شهر تبریز»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، استاد راهنما: دکتر حسین نظم فر، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی.
- جوان، جعفر و عبداللهی، عبدالله (۱۳۸۸)، «عدالت فضایی در فضاهای دوگانة شهر (تبیین ژئوپلتیکی الگوهای نابرابری در حاشیه کلان‌شهر مشهد»، مجله ژئوپلتیک، شماره ۱۸، صص۱۵۶-۱۳۱.
- حسین نژاد، رحمت اله فرهودی، مرتضی محمد پور، جابری، (پاییز۱۳۸۷)، «تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری‌های خدمات شهری مورد مطالعه: شهر اسفراین»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره۶۵، صص۷۱_۸۵
- حسینی شه پریان، نبی الله (۱۳۹۴)، «تحلیلی برعدالت فضایی باتاکید برخدمات عمومی شهری درمناطق شهراهواز»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم زمین وGIS، استاد راهنما:دکتر سعید امان پور، دانشگاه شهید چمران اهواز.
- حسینی کهنوج، سید رضا؛ حسینی شه پریان، نبی الله؛ نعمتی، مرتضی (۱۳۹۴)، «تحلیلی بر ساختارفضایی شاخص­های توسعه با تاکید برنابرابری منطقه­ای نمونه موردی استان خوزستان»، فصلنامه علمی­_پژوهشی نگرش­های نودرجغرافیای انسانی، سال هفتم، شماره سوم صص۱۶۵_۱۸۶
- حکمت نیا، حسن؛ گیوه چی، سعید؛ حیدری، نوشهر؛ نیرو، مهری (۱۳۹۰)، «تحلیل توزیع فضایی خدمات عمومی شهری با استفاده از روش استانداردسازی داده­ها تاکسونومی عددی ومدل ضریب ویژگی (مطالعه موردی: شهر اردکان)» پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره۷۷، صص۱۶۵_۱۷۹
- خبوک، طیبه (۱۳۹۳)، «ارزیابی توزیع فضایی خدمات شهری با رویکرد عدالت اجتماعی، مورد پژوهی: منطقه ۳ بندرعباس»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، استاد راهنما: محمدحسین سرایی، دانشکده علوم اجتماعی و جغرافیا، دانشگاه یزد.
- داداش­پور، هاشم و رستمی، فرامرز(۱۳۹۰)، »سنجش عدالت فضایی یکپارچه خدمات عمومی شهری براساس توزیع جمعیت، قابلیت دسترسی و کارایی در شهر یاسوج«، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال سوم، شماره دهم، پاییز۱۳۹۰، صص۱_۲۲.
- روستایی، شهریور؛ بابایی، الی ناز؛ کاملی­فر، زهرا(۱۳۹۲)، »ارزیابی عدالت فضایی در پراکنش خدمات شهری مطالعه موردی کلانشهر تبریز «، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال سوم، شماره دهم، زمستان۱۳۹۲، صص.۱۰۰-۸۱.
- سازمان مدیریت برنامه‌ریزی استان آذربایجان غربی
- شکوئی، حسین (۱۳۹۰)، «اندیشه‌هاینودرفلسفهجغرافیا»، جلد اول، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات موسسه جغرافیایی و کارتو گرافی گیتاشناسی، ص۳۵۵.
- کریمیان بستان، مریم و رجبی، آزیتا (۱۳۸۹)، «تحلیل عدالت اجتماعی درشهرباتاکیدبر نابرابری‌های آموزشی:شهر زاهدان»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی_پژوهشی، سال هفتم شماره۲۶، صص۹۱-۱۰۲
- لیوتیگستون، آرتورا (۱۳۸۵)، سیاست اجتماعی در کشورهای درحال‌توسعه، ترجمه حسین عظیمی، تهران، سیاسی و اقتصادی، سال بیست و یکم، شماره سوم و چهارم.
- مرکز آمار ایران ۱۳۹۲سالنامه آماری۱۳۹۲
- منصور فر، کریم (۱۳۹۱)، «روش‌های پیشرفته آماری همراه با برنامه‌های کامپیوتری»، نوبت چاپ چهارم، تهران، دانشگاه تهران.
- هاروی دیوید، (۱۳۷۹)، «عدالت اجتماعی و شهر»، ترجمه فرخ حسامیان و محمدرضا حائری، بهروز منادی زاده، چاپ دوم، تهران، انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
- Barry,Brian(1989)، “Theories of justice London,harvester”First Edition,United Kingdom,Published by harvester_wheat sheaf.
-Cho، Chun Man. (2003)، “Study on effects of resident-perceived neighborhood boundaries on public services: Accessibility & its relation to utilization: Using Geographic Information System focusing on the case of public parks in Austin”، Texas A&M University، Texas.
-Gaffron، Phi line (March 2012)، “ Urban transport environmental Justice and human daily activity Patterns”، Transport Policy,Vol.20,pp:114-127.
-Gray,Rob,(2002)، “The Social Accounting Project and Accounting Organization and Society Privileging Engagement,Imaging new accountings organizations and pragmatism over critique”، Accounting Organizations and Society، Vol.27، pp:687-708.
-Mardia، K.R، &  J.T. Kent، & J.M. Bibby، (1982)، “Multivariate Analysis”,Published by Academic Press INC,united state، www.academice press.com.
-Marilyn C.Montgomery & Jayajit Chakraborty & Sara E. Grineski & Timothy W. Collins(2015)” An environmental justice assessment of public beach access in Miami,Florida” Contents lists available at ScienceDirect، Applied Geography، journal homepage: www.elsevier.com/locate/apgeog,pp:147_156.
-Martenz، Javier. (2009)، “The use of GIS and Indicatirs to Monitor IintraUrban Inequalities، A case Study in Rosario، Argentina”، Habitate International، Vol33,No1، PP:387-396 .
-Puay Yok Tan & Rosita Samsudin(2017) “Effects of Spatial Scale on assessment of spatial equity of urban park Provision” land scape and urban planning 158.contents lists available at science direct. Landscape and urban planning journal hompage: www.elsevier.com/locate/landurban plan,pp:139_154.
-Savas، E.S. (1978)، “On Equity in Providing Public Services”، Management Science، Vol.24، No.8,pp:800-808.
-Soja، E.W.(2008)، “The City and Spatial Justice”، Paper Prepared for Presentation at the Conference Spatial Justice، Nanterre، Paris، March 12-14، 2008. www.jssj.org
-Tsou، Ko-Wan. &  Hung ، Yu-Ting. & Chang، Yao-Lin,(2005)، “ An accessibility-based integrated measure of relative spatial equity in urban public facilities ”، Cities، Vol.22 No. 6، pp: 424–435.
-Zavade، E. Viteikient، M. and Sapurakcas، J(2007)، Sustainablle developon cot of citi and districts، Ekologija.