نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه پیامو نور سنندج

2 استاد گروه ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز

3 دانشیار گروه ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز

10.22034/gp.2020.10538

چکیده

ارامترهای طبیعی از عوامل اصلی و تعیین‌کننده جهات توسعه­ی فیزیکی شهرهای کوهستانی نظیر مریوان محسوب می­شوند. بنابراین شناسایی و ارزیابی عوامل تأثیرگذاربر توسعه فیزیکی این شهر از اهمیت بسزایی برخوردار است. برای این کار از  شاخص­های پهنه­بندی ارتفاعی، شیب و جهت شیب، گسل، نقاط کانونی وقوع زلزله، فرسایش و آبراهه­های اصلی و فرعی استفاده‌ شده است. تحقیق کاربردی و روش انجام آن توصیفی_ تحلیلی می­باشد برای ارزیابی و مدل­سازی نواحی مناسب توسعه از مدل منطق فازی استفاده‌شده است. به‌طوری‌که هرکدام از لایه­ها با توجه به توابع عضویتی فازی در محیط GIS فازی سازی شده­اند و سپس عملگر ضرب، جمع و مقادیر مختلف گامای فازی، روی این لایه­ها اجراشده است. پس از روی‌هم گذاری و ضرب لایه­های فازی شده، نقشه پهنه­بندی مسیر مناسب توسعه شهر تهیه گردید و در 5 کلاس کاملاً مناسب، نسبتاً مناسب، مناسب، نامناسب و کاملاً نامناسب برای توسعه تقسیم­بندی گردید. نتایج نشان داد مناسب­ترین مسیر برای توسعه آتی شهر مریوان سمت شرقی و تا حدی جنوب شرقی این شهر  می­باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The role of structure and geomorphology characteristic in locating and developing of urban plots(the case study: Marivan city)

نویسندگان [English]

  • negin aali 1
  • Masoumeh Rajabi 2
  • Mir asadolah Hejazi 3
  • Shahram Roustaie 2

1 Member of faculty of Payame Noor University of Sananda

2 Professor in Geomorphology, Tabriz University

3 Associate Professor of Geomorphology Tabriz University

چکیده [English]

Introduction
Natural parameters are the main and determining factors in the physical development of mountainous cities. One of the mountainous cities of Iran, which has physically developed due to these parameters, is the city of Marivan. Marivan is located in the west of Kurdistan province, near the western borders of the country, at a distance of 16 km from Iraq, between 25 degrees and 21 minutes to 35 degrees and 48 minutes north latitude and 45 degrees and 58 minutes to 46 degrees and 45 minutes east longitude. According to the last population and housing census conducted in 2016, it has a population of 151188. The city is located at the starting point of the Marivan-Esfandeghe geological region and is located in the geological-morphological structure of the young Zagros. Therefore, identifying and evaluating the factors influencing the physical development of this city is really important. To do this, the characteristics of elevation, slope and direction of slope, fault, focal points of earthquake occurrence, main and secondary waterways have been used.With regard to its location in northwestern Iran after the eight-year Iran-Iraq war, the study city has experienced significant physical growth and development due to its unique and pristine vital and natural location, which led to the development of this city. Regardless of geological constraints. At present, the city has the potential to benefit from high potentials in the fields of natural and cultural tourism, including (Zarivar Natural Lake, Bashmakh Regional Area, and Border Market, Bilo Plain, Garan Dam, Oramanat and Bazaar for supplying foreign supplies and products. It has become one of the dynamic and active economic-tourism hubs in the west of the country and there is a growing growth and development in the city; therefore, it is inevitable to pay attention to geomorphological factors and determine optimal directions for the development of this city.
Methodology
According to the National Physical Plan of Region 5, the city is in a relatively high risk of earthquakes, and with respect to available and cited maps, there are 7 sub-faults in the northern part of Marivan and 2 main faults in the western part of the city. For this reason, the physical development of the city is subject to certain restrictions. Marivan is also in a relatively high risk of earthquakes in terms of location in relation to natural hazards.It is an applied research and the method of work is descriptive-analytical and also the fuzzy logic model has been used to evaluate and model suitable areas for development so that each layer is fuzzy according to fuzzy membership functions in GIS environment. And then multiplication and addition operations and different values of fuzzy gamma have been performed on these layers. After overlapping and multiplying the fuzzy layers, a zoning map of the appropriate development route of the city was prepared and divided into 5 classes including completely suitable, relatively appropriate, appropriate, inappropriate and completely inappropriate for the physical development of the city.In the study, library methods, documentary and field studies have been used to collect the desired information and data. To evaluate the optimal development of urban lands, slope indicators, slope direction, fault zoning, main and secondary waterways, erosion, earthquake-prone points in and around the area have been used. The fuzzy and hierarchical analysis process (AHP) was used.
 
Results and discussion
In order to evaluate and weigh the information layers and to determine and score the impact factor of geomorphological indicators affecting urban development while extracting and reviewing the criteria examined in various valid researches and articles, scientific opinions and views of ten experts and specialists were counted and monitored. In order to determine the importance of each of the studied indicators on the location and physical development of Marivan city, the opinions and views of the experts were given based on the superiority of one factor over another and based on expert judgment, scores between 1 and 9 were given. The equivalence of expert scores based on fuzzy method was done by the authors of the article with the help of AHP & FUZZY software.Since 1996, due to the increasing growth and development of the city and the formation of informal settlements, the development of the city has taken place without considering geomorphological considerations, and this has caused the spatial-physical development of Marivan in the northern parts near the existing faults. The development of the city has taken place at relatively high risk.
Conclusion
Summarizing the research, it has been determined that the southern lands of this city have less proportion to the development of the city due to its proximity to Zarivar Lake and its location along the main and secondary waterways and its proximity to the earthquake centers. And to some extent, the East enjoys a higher level of development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geomorphologic factors
  • Fuzzy logic
  • Location
  • Urban development
  • Marivan
-­ الوندی، احسان، فروتن دانش، مهتاب، دهمرده قلعه نو، محمدرضا (1396)، مدل­سازی تناسب زمین برای توسعه شهری با استفاده از روش­های تصمیم­گیری چند شاخصه و GIS مطالعه موردی: حوزه آبخیز زیارت استان گلستان، فصلنامه علمی_پزوهشی اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دوره 26، شماره 101، بهار.
-­ بحرینی، سید حسین (1377)، «فرآیند طراحی شهری»، تهران،انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
-­ پایگاه داده­های علوم زمین (1395)، نقشه گسله­های ایران، ایرانف تهران
-­ حاتمی نژاد، حسین، عشقی چهار برج، علی (1395)، مکان­یابی بهینه توسعه فیزیکی شهر مراغه با تاکید بر پایداری شهری، مجله آمایش جغرافیایی فضا، فصلنامه دانشگاه گلستان، سال ششم، شماره مسلسل نوزدهم، بهار.
-­ خاکپور، براتعلی، معروفی، ایوب، احمد توزه، واحد و هادی سلیمانی (1392)، ارزیابی و مکان­یابی بهینه جهت­های توسعه فضایی_کالبدی شهر بوکان، پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 47، شماره 1.
- ­سرور، هوشنگ، خیری زاده آروق، منصور، لایه پور، منیژه (1393)، «نقش عوامل محیطی در امکان‌سنجی توسعه فیزیکی بهینه شهر ملکان»، فصلنامه برنامه‌ریزی شهری، دوره 5، شماره 18.
-­ شکور، علی، شمس الدینی، علی و لیلا توکلی (1395)، نقش عوامل ژئومورفولوژیک در توسعه فیزیکی شهرها با استفاده از نرم افزار GIS (مطالعه موردی: بخش میمند_فارس)، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال نهم، شماره 32، تابستان.
-­ عظیمی حسینی،رضا، عظیمی حسینی، علی، محمد عظیمی، محمد، (1389)، کاربرد GISدر مکانیابی، انتشارات مهرگان قلم، چاپ اول، ص68
-­ عنابستانی، علی اکبر، سلیمانی راد، اسماعیل و سید رضا حسینی کهنوج (1396)، تحلیل روش­های فازی در مکان­یابی توسعه بهینه شهرها (مطالعه موردی: شهر درود)، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای سال 7، شماره 28، زمستان.
-­ قربانی، رسول، محمودزاده، حسن، تقی­پور، علی اکبر (1392)، تحلیل تناسب اراضی (LSA) برای توسعه شهری در محدوده مجموعه شهری تبریز با استفاده از روش تحلیل فرایند سلسله مراتبی، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری، منطقه­ایف شماره 8.   
-­کرم، امیر، محمدی، اعظم، (1388)،ارزیابی و پهنه­بندی تناسب زمین برای توسعه فیزیکی شهر کرج و اراضی پیرامونی بر پایه فاکتورهای طبیعی و روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، فصلنامه جغرافیای طبیعی، ش 4، لارستان.
-­مرکز آمار ایران (1395)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395.
-­ موسوی، سید عارف، رجب صلاحی حسین، جهانگیر ابراهیم، داراب خانی رسول، (1390)،برنامه­اراضی شهری جهت کاهش آسیب­های ناشی از زلزله با تاکید بر امکان اضطراری و موقت در ماهدشت، مجله مدیریت شهری، شماره 28، تهران.
-­ مهندسین مشاور فجر و توسعه (1388)، طرح توسعه و عمران شهر مریوان، کردستان، مریوان.
-­ وزارت راه و شهرسازی (1371)، طرح کالبد ملی، منطقه 5، جلد اول.
-­ یاری قلی، وحید، زرین کاویانی، عظیم، سلطانی، ابوالفضل (1395)، تعیین اراضی مناسب توسعه شهری با استفاده از روش تحلیل فرآیند سلسله مراتبی (AHP)، مطالعه موردی: شهر زنجان، فصلنامه جغرافیاو برنامه­ریزی شهری چشم انداز زاگرس، شهر زنجان.
-Adeli, Zahra; Khorshiddoust, Alimohammad (2011), "Application of geomorphology in urban planning: Case study in landfill site selection", Procedia Social and Behavioral Sciences, 19.
-Douglas, J; The urban environment (1983), “London”, Edward Arnold.
-Habitate international (2004), “Urbanization yimplosion, Mohammad. Qadeer”, Published byElsevier Science Ltd.1-12, www. elsevier.com/locate /habitiant .
-Nam,Ng Yun Yu, Xi,, Cho (2007),“Spatial andtemporal dynamics of urban sprawl along twourban – rural transects: A case study of Guangzhou”, China, , Available online at www.sciencedirect.com
-Larsen, L. and Vitali, F (2013) urban development and graet challenge for urban planner: a view of theoretical research. Urban economy confrance. Melburn, Australia.
-Renji Liu (2014) Analyzing land suitability for use and evelopment in Beijing, International Journal of Climatology Volume 31, Issue 2