نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه جغرافیا و اکوتوریسم، دانشگاه کاشان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد اکوتوریسم، دانشگاه کاشان

10.22034/gp.2020.10543

چکیده

دف از تحقیق بررسی نقش گردشگری در توانمندسازی ساکنان روستاهای بخش مرکزی شهرستان نطنز است. پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس روش، توصیفی - تحلیلی است. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته با 85 سوال است که روایی آن به روش صوری و ساختاری و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. جامعه آماری 4046 نفر است که حجم نمونه با جدول مورگان 354 نفر برآورد گردید. برای انجام تحلیل های آماری از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج میانگین توانمندی در روستاهای گردشگرپذیر با مقدار 34/3 آن را در جایگاه بالاتری از روستاهای غیر گردشگر پذیر با میانگین 15/3 قرار داده است. نتایج آزمون تی، اثر گردشگری بر توانمندسازی فرهنگی و اجتماعی را در سطح اطمینان 95 درصد مورد تأیید قرار می دهد. وجود سطح معناداری 155/0 اثر گردشگری بر توانمندی اقتصادی را رد نموده است. مقدار آماره مقایسه‌ توانمندسازی در قالب ابعاد سه‌گانه بین روستاهای گردشگر‌پذیر و غیرگردشگر پذیر در آزمون فیشر با درجات آزادی 1 و 298 برابر با 967/5 شده است. به این صورت اختلاف بین توانمندسازی کل در روستاهای گردش‌پذیر و غیر گردش‌پذیر معنادار است. مقادیر صفر سطح معناداری برای آزمون‌ ویلکاکسون بین ابعاد توانمندسازی، نشان می‌دهد که این ابعاد دو به دو با هم دارای اختلاف معنادار هستند. به این ترتیب توانمندسازی فرهنگی با میانگین 48/3 در بالاترین سطح و توانمندسازی اقتصادی با میانگین 98/2 در پایین‌ترین سطح قرار دارند. نتایج حاصل از خوشه‌بندی متغیرها نیز حاکی از آن است که ابعاد فرهنگی و اجتماعی بر اساس درونمایه مفهومی به مراتب، به هم نزدیکتر هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Consequences of Tourism Development on Empowerment of Communities in Rural Areas (Case study: villages of central district of Natanz)

نویسندگان [English]

  • Sedighe Kiani salmai 1
  • Saeed Abbasian, 2

1 Assistant Professor in Geography and ecotourism, Kashan University

2 Ecotourism under graduated student, University of Kashan

چکیده [English]

Introduction
In rural areas, tourism as one of the most popular forms of tourism can, lead to economic growth and the diversification of rural activities, on the other hand, by attracting human resource surpluses, to create employment and generate income for villagers, thus giving them an opportunity to develop All-round. In recent years and in line with tourism development in rural districts, study of the effect and action of rural tourism has been a productive domain for interdisciplinary research. One of the subjects is investigating the tourism effects on empowerment of rural societies. Accordingly, aim of the study is to investigate the role and the effect of rural tourism on empowering of local society in social, cultural and economic aspects in villages of central district of Natanz.
Methodology
 The study is an applied research and from the point of view of the method and nature, it is a descriptive-analytic one. The method of collecting the data was a combination of library and field methods. Data collecting tool is a researcher made questionnaire including 85 general and special questions. Validity of the tool is face validity and was confirmed by experts and also was structural by means of factor analysis and its reliability was set by Cronbach’s Alpha about 0.854. Statistical population of the study were the rural inhabitants of central district of Natanz (N=4046). The sample size was 354 people according to Morgan table. Statistical analyses were conducted by SPSS software, Binominal tests, chi-square, Mann-Whitney, Wilcoxon, T student, Fisher, Manova, Anova, factor analysis and cluster analysis. The Maps was made by ArcGIS software.
Results and discussion
 The results show that the average of general empowerment in tourism villages with amount of 3.34 is in a higher place than non-tourism villages with general empowerment average of 3.15. The results of T-test, according to the average amounts of the sample 3.48 and 3.34 for cultural empowerment and social empowerment respectively and high amounts of T student 11.574 and 8.280 which were the result in zero for the assumed significant level of zero, confirm the effect of tourism on cultural and social empowerment in level of 0.05. Level of significant of 0.155 for tourism effect on economic empowerment aspect, has denied the effect of tourism on this aspect. Also, the statistical amount of empowerment comparison in Fisher test is 5.967 with freedom degrees of 1 and 298 in form of triple aspects among tourism and non-tourism villages. Hence, the difference between general empowerment among tourism and non-tourism villages is significant. Zero amounts of significant level for Wilcoxon tests among empowerment aspects show that these aspects have significant differences two by two. Consequently, cultural empowerment with average of 3.484 is in the highest level and economic empowerment with average of 2.98 is in the lowest level. The results of clustering the variables demonstrate that cultural and social aspects are closer to each other based on conceptual theme.
Conclusion
According to the findings, empowerment status is better in tourist villages. In general, cultural empowerment is most and economic empowerment is the least. It seems that the situation with regard to economic empowerment seems not to be favorable; especially the investment empowerment has a bad situation. In fact, the presence of the tourist, although beneficial in terms of employment and income, was not as effective in the field of investment (as a more radical variable).The lack of meaningful economic effects of tourism on the part of the local community is due to the fact that the villagers expected to receive direct and tangible income from tourism and less attention to its multiplier effects. In any case, social and cultural empowerment in both types of villages is at a higher level than economic empowerment.According to the results of the research, setting up and providing legal support for private sector investment in tourism development in the studied villages, Development of basic skills for employment in the tourism sector in cooperation with the technical and vocational organization with the aim of creating job opportunities and income generation, Training on entrepreneurial skills with a native-oriented approach, Teaching social and communication skills to communicate with tourists and influential institutions in tourism, Recognizing and introducing the attractions of rural tourism using mass media, social networks, Cyberspace and interaction with tourism agencies, supporting cultural and local patterns and values as the main capital for tourism development, Increasing the knowledge and knowledge about tourism and holding local and regional ceremonies and celebrations with a tourist attraction approach can deepen the tourism impacts of the study in the study area and lead to rural development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cultural empowerment
  • economic empowerment
  • social empowerment
  • local society
  • central district of Natanz
- احمدیان شالچی، نسرین (1386توانمندسازی زنان خود سرپرست در منظومه مشهد قلی، پایان نامه دکتری، دانشگاه فردوسی مشهد.
- بهرامی، رحمت الله (1389)، بررسی قابلیت ها و تنگناهای توسعه گردشگری روستایی در استان کردستان، مجموعهمقالاتچهارمینکنگرهبینالمللیجغرافیدانانجهاناسلام، ایران، زاهدان، صص 1-15.
- پیش بهار، اسماعیل، پرچم، رقیه، یادآور، حسین (1396)، تأثیرپذیری انواع مختلف گردشگری از یکدیگر در منطقه آزاد ارس: کاربرد رهیافت مدلسازی معادلات ساختاری (SEM)، نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 21، شماره 61، صص 93-110.
- جلیلیان، سارا، سعدی، حشمت الله (1395) نقش توانمندسای زنان در تصمیم گیری های اقتصادی خانوارهای روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان اسلام آباد غرب)، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال 6، شماره پیاپی 21، صص 129-142.
- حیدری ساربان، وکیل (1391)، توانمندسازی گامی اساسی در جهت نیل به توسعه روستایی در شهرستان مشگین شهر، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 27، شماره سوم، شماره پیاپی 106، صص 169- 188.
- حیدری ساربان، وکیل، ملکی، ابوذر (1393)، ارزیابی نقش گردشگری روستایی در توانمند­سازی اجتماعی روستایی (مورد مطالعه: روستای ده زیارت، شهرستان بوانات، استان فارس)، مجله توسعه روستایی، پاییز و زمستان 1393، شماره 11، صص 279-298.
- حیدری سورشجانی، رسول، شاطریان، محسن (1396)، درآمدی بر توانمندسازی اجتماعات محلی شهری، انتشارات دانشگاه کاشان، چاپ اول.
- حیدری ساربان، وکیل، باختر، سهیلا،  طالعی حور، وحید (1395) ارزیابی و تأثیر مولفه های سرمایه اجتماعی بر توانمندسازی زنان روستایی (مطالعه موردی: دهستان شیان، شهرستان اسلام آباد غرب) فصلنامه علمی پژوهشی زن و جامعه، سال هفتم، شماره چهارم، صص 27-49.
- حسینیان، شهامت، جعفری، محمد، بهرامی نکو، محمد (1389)، بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی بر توانمند سازی کارآگاهان پلیس آگاهی فاتب، فصلنامهنظموامنیتانتظامی، شماره سوم، سال سوم، صص 33-57.
- رضائی، روح الله، زارعی، شیما (1393) بررسی دیدگاههای زنان روستایی درباره تأثر مؤلفه های سرمایه اجتماعی بر توانمندسازی آنان (مطالعه موردی: روستای حسن خان، شهرستان قروه)، زن در توسعه و سیاست، دوره 12، شماره 2، صص 287-304.
- رضازاده، راضیه، محمدی آیدغمیش، فاطمه، رفیعیان، مجتبی (1392)، نقش رویکرد دارایی مبنا در توسعه پایدار محلی (مطالعه موردی: محله امامزاده حسن تهران)، باغ نظر، شماره 25، سال دهم، تابستان 1392، صص 39-48.
- رضوی، نیلوفر (1390)، ضرورت و مبانی مشارکت کودکان در توانمندسازی جوامع روستایی، مجله مسکن و محیط روستا، شماره 133، صص 38 – 29.
- رئوفی نژاد، ولی الله، حیدری، قدرت الله، آزادی، حسین، قربانی، جمشید (1395)، ارزیابی آسیب پذیری اجتماعی اقتصادی بهره برداران مراتع (مطالعه موردی، بهره برداران ییلاقی شهرستان نطنز استان اصفهان)، نشریه علمی پژوهشی مرتع، سال دهم، شماره سوم، صص 348-363.
- رهنورد، فرج الله، حسینی، نسرین (1387)، عوامل موثر بر توانمندسازی زنان، مجله پژوهش زنان، دوره6، شماره 1، صص 105-118.
- رهنمایی، محمدتقی، علی اکبری، اسماعیل، صفرعلی زاده، اسماعیل (1393)، بررسی وضعیت عوامل موثر بر توانمندسازی توسعه گردشگری (مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی)، نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 21، شماره 59، صص 153-174.
- زرافشانی، کیومرث، شرفی، لیدا، گراوندی، شهپر و قبادی، پرستو (1392)، بررسی اثرات توسعه گردشگری در ارتقا شاخص های اقتصادی -اجتماعی نواحی روستایی (مورد: منطقه گردشگری ریجاب در استان کرمانشاه)، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال دوم، شماره3، صص 119-134.
- شهبازی، بهزاد، اللهیاری، رحمت الله، میرکمالی، سید محمد (1389)، توانمندسازی کارکنان (تعاریف، الزامات و مدل‌ها)، فصلنامه منابع انسانی ناجا، سال پنجم، شماره 21، صص 33-58.
- صابری‌فر، رستم، پهلوانی‌نیا، زهرا (1392)، ارزیابی جاذبه‌های گردشگری و نقش آن در توانمندسازی اقتصاد توسعه روستایی سیستان، اولین همایش ملی مدیریت گردشگری، طبیعت گردی و جغرافیا.
- غفاری، رامین و ترکی هرچگانی، معصومه (1388). نقش گردشگری در توسعه اجتماعی – اقتصادی مناطق روستایی استان چهارمحال و بختیاری (مطالعه موردی: بخش سامان)، فصلنامه روستا و توسعه، سال 12، شماره 2، 113-126.
- علیقلی­‌زاده­‌فیروزجایی، ناصر، رمضان‌زاده‌­لسبوئی، مهدی، اسمعیلی، مجید (1393)، سنجش نگرش و گرایش جامعه میزبان به توسعه گردشگری در نواحی روستایی مناطق بیابانی و کویری(مطالعه موردی: نواحی روستایی شهرستان خور و بیابانک)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال پنجم، شماره 18، صص 53-37.
- کارگر، احمد (1382)، بررسی مفهوم، دیدگاه‌ها و مدل‌های توانمندسازی. نشریه مصباح، شماره 47، صص 131- 159.
- کرمی، فریبا، شرفی، رقیه (1392)، ارزیابی گردشگری روستایی با استفاده از روش SWOT نمونه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان مراغه، نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 17، شماره 46، صص 173-196.
- قنبری، ابوالفضل، درخشان، الهام، حسن زاده، مهرشاد، گرامی زاده، آرش (1395)، عوامل مؤثر بر توانمندسازی زنان با تأکید بر بخش گردشگری (مطالعۀ موردی: شهر سی سخت)، دو فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال چهارم، شماره هشتم، صص 127-153.
- قنبری، یوسف، انصاری، رحیمه (1394)، شناسایی و تبیین عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر توانمندسازی زنان روستایی (مطالعه موردی: شهرستان رستم)، مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی، سال4، شماره 3، شماره پیاپی 11، صص 1-10.
- قربانی، مهدی، عوض پور، لیلا، راسخی، ساره (1395) تحلیل سرمایه اجتماعی شبکه زنان روستایی در راستای توانمندسازی جامعه محلی (منطقه مورد مطالعه: روستای بزیجان، شهرستان محلات، استان مرکزی)، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 5، شماره 2، صص 273-294.
-  قاسمی، مریم، علیزاده، لیدا، قندهاری، الهام (1397) تدوین استراتژی توانمدسازی شناختی زنان روستایی با استفاده از ابزارهای مدیریت استراتژیک، زن در توسعه و سیاست، دوره 16، شماره 1، صص 79-109.
- مهدوی، مسعود، قدیری معصوم، مجتبی، قهرمانی، نسرین (1387)، اثرات گردشگری بر توسعه روستایی با نظرسنجی از روستائیان دره کن و سولقان، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 11، صص 39-60.
- میرزایی، حسین، غفاری، غلامرضا، کریمی، علیرضا (1389)،توانمندسازی، صنعتی شدن و عوامل زمینه‌ای مؤثر بر آن (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان قروه)، پژوهش‌های روستایی، شماره 4، صص 99-128.
- مافی، عزت الله، سقایی، مهدی (1387)، تحلیلی بر گردشگری روستایی پیرامون کلانشهرها (مطالعه موردی: کلانشهر مشهد)، مجله‌ی جغرافیا و توسعه‌ی ناحیه‌ای، شماره دهم، صص 21-40.
- میرکتولی، جعفر، مصدق، راضیه (1389). بررسی وضعیت گردشگری روستایی و نقش آن در رونق صنایع دستی در دهستان استرآباد جنوبی شهرستان گرگان، مجله‌ی مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال دوم، شماره هفتم، صص 137-154.
- مجیدی، عبدالله، قهرمانی، اکبر، محمدآبادی، علی اکبر (1387)، بررسی رابطه بین ابعاد توانمندسازی و امنیت شغلی کارکنان دانشگاه علوم انتظامی، فصلنامهمطالعاتمدیریتانتظامى، سال سوم، شمارة چهارم، صص 437 – 451.
- مهدوی، داوود، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، سجاسی قیداری، حمدالله (1395) طراحی راهبردهای توسعه پایدار گردشگری روستاهای تاریخی فرهنگی ایران، نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 20، شماره 56، صص 275-300.
- وثوقی، منصور، حبیبی، لیلا (1393)، دانش بومی؛ گامی به سوی بومی‌سازی توسعه روستایی و توانمندسازی روستائیان، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی فرهنگی، دوره دوم، شماره4، صص 9-26.
- وثوقی، لیلا، قاسمی، مهدیه (1393)، اکوتوریسم و توانمندسازی زنان روستایی (مطالعه موردی: شیب دراز جزیره قشم)، زن در توسعه و سیاست، دوره 12، شماره 4، صص 593-610.
- وثوقی، منصور، حبیبی، سونا (1395) دانش بومی، گامی به سوی بومی سازی توسعه روستایی و توانمندسازی روستائیان، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی فرهنگی، دوره دوم، شماره 4، صص 9-26.
- یاسوری، مجید (1390). نقش سازمان‌های غیردولتی (NGO) در توانمندسازی زنان و جوانان روستایی(نمونه: روستای اردوغش)، چشم انداز جغرافیایی، شماره 17، صص 60 -44.
- Aref. F., Redzuan. M & Gill .S. (2010b). Dimensions of CommunityCapacity Building: A review of its Implications in Tourism Development. Journal of American Science, vol.6, No. 1,pp:170-180.
- Aleff Omar Shah Nordin, Ku Azam Tuan Lonik, Mastura Jaafar (2014) Empowering Local Communities through Tourism Entrepreneurship: The Case of Micro Tourism Entrepreneurs in Langkawi Island,  DOI: 10.1051/C©Owned by the authors, published by EDP Sciences.
- Abdulaziz Mohammed Alsawafi (2016) Exploring the challenges and perceptions of Al Rustaq College of Applied Sciences students towards Omani women's empowerment in the tourism sector, Tourism Management Perspectives, Volume 20, Pages 246-250.
- Bowen, D. E., & Lawler, E.E. (1992). The Empowerment of Service Workers: What, Why, When. Sloan Management Review.
- Bandura, Albert.(1997) Self-efficacy: the exercise of control. New York: W. H .Freeman.
- Boley, B. Bynum, McGehee, Nancy G., Perdue, Richard R., and Long Patrick, (2014a). Empowerment and resident attitudes toward tourism: Strengthening the theoretical foundation through a Weberian lens. Annals of Tourism Research, 49 (2014) 33–50.
- Frank, F. & Smith. A. (1999). The Community Development Handbook a Tool to Build Community Capacity. Organization: Human Resources Development Canada.
- Kumar, H. (2017). “Role of Micro Finance in Women’s Empowerment (A Study on Rural Area of Patna India) ”, IAU International Journal of Social Sciences, VOL, 7, NO, 2. PP 53-58.
- Nichola A. Ramchurjee (2011) Tourism” a Vehicle for Women’s Empowerment: Prospect and Challenges, Department of Studies in Environmental Science, University of Mysore, Manasagangotri, Mysore.
- Nisbett, Melissa (2017) Empowering the empowered? Slum tourism and the depoliticization of poverty, Geoforum, Volume 85, Pages 37-45.
- Meizhen Lin, Xiaoyi Wu, Qian Ling (2017) Assessing the effectiveness of empowerment on service quality: A multi-level study of Chinese tourism firms, Tourism Management, Volume 61, August 2017, Pages 411-425.
- Sail, R. M. & Abu-Samah, A. (2010). Community Development through Community Capacity Building: A Social Science Perspective. Journal of American Science,Vol. 6,No.2.pp.68-76.
- Setia, M., & Tandon, M. S. (2017). “Impact Study of Women Empowerment through Self-Help Groups-A Study of Haryana”, Global Journal of Enterprise Information System, VOL, 9. NO, 2. PP 50-53.
- Regina Scheyvens (1999) Ecotourism and the empowerment of local communities, Tourism Management, 20: 245–249.
- Zhiyong Chen, Lejing Li, Tianyi Li (2017) The organizational evolution, systematic construction and empowerment of Langde Miao's community tourism, Tourism Management, Volume 58, Pages 276 -285.