نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، واحدتبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

2 استادیارگروه جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

3 استادیارگروه معماری و شهرسازی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران.

10.22034/gp.2021.10755

چکیده

مساله عدم‌توجه به قابلیت‌زندگی در بافت‌های‌شهری دغدغۀ‌‌اصلی در جغرافیا و سیاست‌شهری است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی زیست‌پذیری بافت‌های‌‌شهری تبریز گام به عرصۀ ‌تحقیق نهاده است. این تحقیق به لحاظ ماهیت از نوع کاربردی بوده و به حیث روش، توصیفی- تحلیلی می‌باشد. ابزار‌سنجش پرسشنامه بوده است. جامعۀ‌آماری پژوهش بر اساس دیدگاه تجربی بررسی کیفیت محیط‌شهری، ساکنین بافت‌های شهری قدیم و جدید می‌باشند؛ که بر اساس جدول‌مورگان به تعداد 1558693 نفر بوده است؛ که با توجه به حجم‌جامعه و بر اساس جدول‌مورگان برابر با 384 نفر می‌باشد، که به شیوه نمونه‌گیری خوشه ای و با تخصیص متناسب به هر‌یک ازمحلات کم-برخوردار، نیمه‌برخوردار و برخوردار به ترتیب 39، 70 و 42 (نمونه در بافت قدیم) و 100، 71 و 62 (نمونه در بافت جدید) اختصاص داده شده است. همچنین ضریب‌آلفای‌کرونباخ به‌دست آمده از بررسی پایایی ابزار اندازه‌گیری (913/0) در سطح قابل قبولی بوده است. برای تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات از تحلیل‌واریانس‌چند‌متغیری (MANOVA) استفاده شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان‌می‌دهد به‌طور‌کلی زیست‌پذیری در بافت‌های شهر تبریز از حد متوسط پایین‌تر بوده به‌طوریکه با توجه به نتایج تحلیل‌واریانس‌چند‌متغیری مشخص گردید، میزان زیست‌پذیری‌شهری در انواع بافت‌های شهر تبریز متفاوت است؛ به‌طوریکه میزان زیست‌پذیری در بافت‌قدیم به دلیل کسب میانگین رتبه بیشتر در ابعاد خدمات‌و‌زیرساخت‌های‌شهری، اجتماع‌شهری، تاریخ‌شهری، اقتصاد-شهری و مدیریت‌شهری بیشتر از بافت جدید بوده است. همچنین مشخص گردید بعد مدیریت-شهری و اجتماع‌شهری در بافت‌قدیم (بیشتر) و بعد محیط‌شهری در بافت‌جدید (بیشتر) تفاوت معنا داری داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Assessment and evaluation of the subjective dimension of livability in Tabriz metropolitan urban contexts

نویسندگان [English]

  • Ali Arefhosini 1
  • Ali panahi 2
  • Ali Azar 3
  • Reza Valizade 2

1 Ph.D. student of geography and urban planning, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

2 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

3 Assistant Professor of Architecture and Urban Planning, Maragheh Branch, Islamic Azad University, Maragheh, Iran.

چکیده [English]

 
Introduction
The concept of a livable city means to be suitable for living or habitable, which has been very strong today by expanding and intensifying the problems human societies and the loose of quality of life. The phrase "livable cities" was used for the first time in 1970 by the national Arts organization to achieve their urban ideas and looking for it by other centers and research organizations such as the environmental protection organizations that has done extensive studies regarding the most of American cities was gone. Following the influence of this word in the literature related to this field can be searched in 1975 and the writings of William Marlins on the fields of livable in Saturday Review and Christian Science Monitor.
In recent years, research and development in the area of ​​sustainable cities has attracted much attention. The continued growth of urbanization with social, economic, physical, and environmental problems is creating a crisis leading to metropolitan instability, which in turn reduces the viability of metropolises. According to the standards, Tabriz's livelihoods were at a low level, and lack of proper planning would make it a city in the not too distant future where it would be difficult to live. Therefore, the necessity and importance of biodiversity debate in the Tabriz metropolis is increasing. In addition, given that Iranian cities are currently suffering from a lack of attention to existing urban contexts. In this regard, the present study aimed to evaluate the viability of Tabriz urban texture. This article is based on scientific study and tries to answer the following questions.
In terms of the subjective dimension of living (objectively satisfied residents) what is the status of Tabriz urban context?
 
Data and Method
This research is applied in nature and is descriptive-analytical in terms of method. The measurement tool in this study was a questionnaire developed based on the subjective-psychological dimension of living (objective satisfaction of residents).  The statistical population of the study is based on the empirical view of urban environment quality assessment, the inhabitants of old and new urban texture based on Morgan table number of  1558693 people according to the size of community and according to Morgan table is 384 people, Classified by sampling and assigned appropriately to each of the low-lying, semi-rich and rich neighborhoods respectively, 39, 70 and 42 (old tissue samples) and 100, 71 and 62 (new tissue samples), respectively  given. Multivariate analysis of variance (MANOVA) was used to analyze the data. Multivariate analysis of variance is the extension of variance analysis to situations in which there is more than one dependent variable.
 
Results and Discussion
What exactly is more socially viable, according to Winnewon?  It's not completely clear, and people are happier and more satisfied in communities where their needs are better met. In this regard, due to the lack of attention to urban texture biodiversity and the increasing expansion of urbanization, upgrading the viability of Tabriz metropolitan area requires an examination of the status of urban tissues; And provide the basis for new urban development, insights, and cognition on the nature of Tabriz metropolitan urban biodiversity that identifies priorities for action to make these tissues viable in the decision environment.
The results of the present study show that the overall life expectancy in Tabriz textures was below average, while the analysis of the current status of Tabriz's biodiversity in different dimensions shows that the average is generally achieved. In all aspects (urban services and infrastructure, urban environment, urban economy, urban management, urban history, and urban community), the findings were lower than average, and this is consistent with the findings of Rashidi et al (1395) who have estimated the biodiversity of Tabriz metropolitan area in comparison with Osco, Azarshahr, Bostanabad, Tabriz, Shabestar and Harris. This finding indicates that this metropolis will in the future be governed by the same current practice and managers and citizens will be not reinforce the deficiencies in the status queue, in the future the city will never move towards sustainability and sustainable development.
According to the assessment made between the old and new textures of Tabriz metropolis, there is a significant difference in the viability. The results showed that the old tissue viability was higher than the new tissue based on the results due to the higher average ratings of services and urban infrastructure, urban community, urban history, urban economy, and urban management in the old tissue neighborhoods; This finding is in line with the findings of Dalir et al (1388) based on indicators of access to educational, health, daily shopping centers, weekly shopping malls, green spaces, recreational and sports centers, downtown and public transport to measure people's satisfaction with the new context Low level of evaluation, alignment.
Conclusion
The findings also indicate that in order to sustain the new texture, urban community, and urban management indices that have a significant difference with the old texture should be given more attention by city officials and managers. And in order to make old tissue more viable then the urban environment, which is less ranked than new tissue, must be taken into consideration by urban managers, so that proper planning for resource allocation and viability in these tissues should be emphasized. At the core of the indicators are the lower levels, so that by utilizing the available forces and potentials to achieve a comprehensive development that will bring prosperity and prosperity to all citizens.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental quality
  • livability
  • Mental indicators
  • Multivariate Analysis of Variance (MANOVA)
  • Tabriz metropolis
-        آدلاید، آ. ام. نیکل وپکسمن، پنی، ام (1999)، راهنمای عملی تهیه و نمایش جدولهای آماری در پژوهش رفتاری  )ترجمه: حیدر علی هومن و علی عسگری(1388)، تهران: سمت.
-        بندر آباد، علیرضا، (1390)، شهرزیستپذیرازمبانیتامعانی، چاپ اول، تهران، انتشارات آذرخش.
-        حبیبی، محسن،) 1379(، جامعه مدنی و حیات شهری، مجلههنرهایزیبا، شماره 3.
-        حسین زاده دلــیر، کــریم. قربانی، رسول و شکری فیروزجاه، پری (1388)، تحلیل و ارزیابی کیفی سنجه های پایداری شهری در شهر تبریز، مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقه ای سال اول، شماره دوم، پاییز، صفحات18-1.
-        ذاکر حقیقی، کیانوش. ماجدی، حمید و حبیب، فرح (1387)، تدوین شاخص­های موثر بر گونه شناسی بافت شهری، نشریههویتشهر شماره7.
-        رشیدی ابراهیم حصاری، اصغر. موحد، علی. تولایی، سیمین و موسوی، میرنجف، (1395)، تحلیل فضایی منطقه کلانشهری تبریز با رویکرد زیست پذیری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، فصلنامهیعلمی-پژوهشیفضایجغرافیایی، سال شانزدهم، شماره ی 54، صفحات 176-155.
-        زمانی، اصغر ومصطفایی، هیرش(1397)، سنجش و پهنه بندی کیفیت محیط مناطق شهری در بافت میانی مناطق شهری، با استفاده از مدل AHP و شاخص همپوشانی وزنی، (مطالعه موردی : بافت میانی شهر تبریز)، نشریهعلمی-  پژوهشیجغرافیاوبرنامه ریزی، سال 22، شماره 46، تابستان، صفحات1-18.
-        سازمان برنامه و بودجه استان آذربایجان شرقی، 1398.
-        ساسان پور، فرزانه. تولایی، سیمین وجعفری اسد آبادی، حمزه (1394)، سنجش و ارزیابی زیست پذیری شهری در مناطق بیست و دو گانه کلانشهر تهران، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال پنجم، شماره 18، صفحات27-42.
-        ساسان پور، فرزانه. علیزاده، سارا و اعرابی مقدم، حوریه، (1397)، قابلیت سنجی زیست پذیری مناطق شهری ارومیه با مدل RALSPI، نشریهتحقیقاتکاربردیعلومجغرافیاییسالهجدهم، شماره 48، صفحات241-258.
-        سلمانی مقدم، محمد و سمیعی، داود(1393)، شناسائی و تعیین انواع بافت­های شهری در شهر سبزوار، دانشگاه حکیم سبزواری، ششمین کنفرانس ملی برنامه ریزی ومدیریت با رویکرد شهر اسلامی، مشهد مقدس.
-        سلیمانی مهرنجانی، محمد .تولایی، سیمین. رفیعیان، مجتبی و زنگانه، احمد، (1395)، زیست پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص ها، پژوهشهایجغرافیایبرنامه ریزیشهری، دورة 4، شمارة 1، صفحات 27-50.
-        سیف الدینی، فرانک، (1381)، مبانی برنامه ریزی شهری، چاپ اول، انتشارات آییژ، تهران،  صفحه 156.
-        شاهی آقبلاغی، عارف. زنگنه، یعقوب. خدابنده لو، حسن و درودینیا، عباس، (1395)، سنجش شاخصهای کیفیت محیط شهری(مطالعه ی موردی: مسکن مهر شهر سبزوار) ، مطالعاتجغرافیاییمناطقخشک، دوره هفتم، شماره ی بیستم و ششم، زمستان، صفحات54-72.
-        علی اکبری، اسماعیل واکبری، مجید، (1396)، مدلسازی ساختاری - تفسیری عوامل مؤثر بر زیست پذیری کلانشهر تهران، مجله  برنامه ریزیوآمایشفضا، دورة بیست و یکم، شمارة 1.
-        علیجانی، بهلول، (1395)، تحلیل فضایی، نشریهتحلیلفضاییمخاطراتمحیطی، سال دوم، شماره 3، صفحات1-14.
-        مهندسین مشاور زیستا، ( 1385)، طرح تفصیلی شهر تبریز، سازمانشهرداریتبریز.
-        نوروزی مصطفی، مشکینی، ابوالفضل و پورطاهری، مهدی، (1398)، تحلیل شاخص­های ذهنی کیفیت محیط در بافت­های فرسوده شهری (مطالعه موردی: محله آبکوه مشهد)، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی،  دوره 23، شماره 70 ، شماره پیاپی 23،صفحه1-20.
-        وزارت مسکن و شهر سازی(1384)، راهنمای شناسایی و مداخله در بافت­های فرسوده، مصوب شورای عالی شهر سازی و معماری ایران، معاونت شهر سازی و معماری دبیر خانه شورای عالی شهر سازی و معماری ایران؛ خراسان رضوی، طرح تفصیلی شهر سبزوار، گزارش مرحله اول.
-        AARP, (2018),  livably communities: An Evaluation Guid, public policy instituty, Washington.
-        Aulia, DwiraNirfalini, (2016), A Framework for Exploring Livable Community in Residential Environment. Case Study: Public Housing in Medan, Indonesia, Social and Behavioral Sciences, 336 – 343.
-        Aluri, Jahnavi, (2017), Livability Index, from Columbia University GSAPP, Prepared for Manhattan Community Board.
-        Cedar Hill muni ci pality (2008), city of cedar Hill comprehensives plan 2008 chapter 5: livability, pp. 5-1 to 5-20.
-        Evans, P (ed) (2002) , Livable Cities? “Urban Struggles for Livelihood and Sustainability University of California Press Ltd”: USA, pp.: 2-30.
-        Kashef, Mohamad (2016),Urban livability across disciplinary and professional boundaries, Kathmandu University Journal of Science, Engineering and Technology, 3(2), 35-48.
-        Larice, Michael, (2005), Great Neiborhoods: The Livability and morphology of High density neighborhoods in Urban North America, Doctor of Philosophy in City and Regional Planning, UNIVERSITY OF CALIFORNIA, BERKELEY, Professor Michael SouthworthLau leby jasmine & Hashim, Ahmad Hariza, (2010), Liveability dimensions and attributes: their relative importan the eyes of neighbourhood resid dents, journal of construchion in developing countries.
-        Lynott, Jana. Harrell, Rodney. Guzman, Shannon and Gudzinas, Brad, (2018), The Livability Index: Transforming Communities for All Ages, AARP Public Policy Institute.
-        Mc Nutry,  R. H. and C. page. Eds ,(1994), state American community Washington DC: parteners of livable communities (PLC).
-        Norris, Tyler and M. Pittman ,2000, “the health community’s movement and the coalition for heal their cities and communities”, public health reports 115: 118-124.
-        Onnom, Worawej. Tripathi ,Nitin . Nitivattananon, Vilas & Ninsawat ,Sarawut, (2018), Development of a Liveable City Index (LCI) Using Multi Criteria Geospatial Modelling for Medium Class Cities in Developing Countries.
-        Pacione, Michael (1986), Quality of life in Glasgow: An applied geographical analysis. Environment and Planning A, 18(11), 1499–1520.
-        Pacione, Michael (2003), Quality-of-life research in urban geography. Urban Geography, 24(4), 314,339.
-        Pacione, Michael, (2005), Quality-of-life research in urban geography. Urban Geography, 24(4), 314–339.
-        Perogordo Madrid, Daniel ,2007,: “the Silesia mega polis, European spatial planning.
-        Radcliff, B., 2001, Politics, markets and lifesatis faction: the Political economy of human happiness, American Political science Review.
-        Timmer, V & Nola, K. S (2005), "The World urban forum 2006 Vancouver working group discussion Paper", International Centre for Sustainable Cities, washington.
-         van Poll, R, (1997), The perceived quality of the urban residential environment. AMulti-attribute evaluation. Ph-thesis, Groningen: University of Groningen.