نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران (نویسنده مسئول)

2 گروه آموزشی برنامه ریزی شهری-دانشکده جغرافیا و علوم محیطی- دانشگاه تبریز- تبریز - ایران

3 کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز

10.22034/gp.2021.10793

چکیده

اکثر فعالیت‌های بشر بر روی زمین شکل می‌گیرد، و عاملی موثر در حیات بشری می‌باشد. بر این اساس هدف اصلی پژوهش، ارزیابی تفکیک اراضی مسکونی و تجاری از منظر شاخص‌های تفکیک زمین در منطقه یک و سه شهر تبریز می‌باشد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت کاربردی می‌باشد، که جهت جمع‌آوری داده از روش میدانی با ابزار پرسشنامه بهره‌گرفته شده است. ساخت پایگاه اطلاعاتی برای قطعات زمین، برمبنای شاخص‌های پژوهش در نرم‌افزار 10.4 ArcGIS صورت گرفت. جهت تجزیه تحلیل داده‌های پرسشنامه از آزمون‌های آماری ویلکاکسون، یومن ویتنی، کروسکال‌والیس و ضریب همبستگی اسپیرمن در نرم‌افزارSPSS 24 بهره گرفته شد. پرسشنامه طراحی شده در قالب شاخص‌های هندسی با مولفه‌های مساحت، تناسب و شکل با 8 سوال، دسترسی با 4 سوال، ارزش منطقه‌ای با 4 سوال و شاخص انسانی- مدیریتی با 4 سوال در چارچوب طیف لیکرت پنج‌تایی طراحی گردید. اعتبار سئوالات به‌صورت اعتبار صوری برآورد شد. پایایی پرسشنامه برابر با ضریب قابل قبول 76/0 بود. جامعه آماری را مجموع جمعیت منطقه یک و سه برابر با 448121 نفر تشکیل می‌دهد که با استفاده از فرمول کوکران در سطح اطمینان 95 درصد و ضریب خطای 5 درصد نمونه 384 نفری برآورد شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که براساس شاخص‌های تفکیک زمین، کاربری‌های مسکونی و تجاری دارای تفکیک مناسب نمی‌باشند؛ که در این مسئله نقش معابر پررنگ‌تر از سایر موارد است. نتایج سنجش هم‌راستایی نظرات کارشناسان، بنگاهیان، صاحبان املاک و مردم عادی در مورد کیفیت تفکیک زمین با وضعیت آن در وضع موجود برپایه شاخص‌های پژوهش، نشان داد که نظرات کارشناسان با بیشترین فراوانی در شش مورد در منطقه یک و در هفت مورد در منطقه سه دارای هم‌راستایی است. در ادامه براساس نظرات سه طیف مذکور، عامل ارزش منطقه‌ای زمین در منطقه یک و عامل انسانی - مدیریتی در منطقه سه به عنوان بخشی از عوامل موثر در تفکیک نامناسب اراضی ارزیابی شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Land Subdivision of Residential and commercial Lands in terms of Land Subdivision Indicators and Land Stakeholders Case study: District 1 and 3 of Tabriz City

نویسندگان [English]

  • Akbar Asghari Zamani 1
  • Shahrivar Rostaei 2
  • Mohammad Ali Koushesh Vatan 3

2 Department urban planning- Faculty of geography and environment sciences- Tabriz university- tabriz- Iran

چکیده [English]

Introduction
Land use planning, especially land subdivision, plays a key role in making a decision on how to properly use the land and subdivide it. That is why such planning influences the state of the environment and can have positive and negative effects (Metternicht, 2018: 3). In simple words, with different street network patterns, land subdivision creates various lots in different shapes and with various advantages. In other words, at the execution stage, land subdivision affects the land price. So, some lots will have a higher value due to their advantages compared to some other lots (Evans, 2004: 75).
Considering what abovementioned, this comparative study aims:
1 – To evaluate the quality of the existing land subdivisions in the planned texture, worn-out texture, and informal settlements using the current land subdivision standards;
2 – To assess the correlation between the opinions of experts, real estate agents, property owners, and non-owners on the quality of land subdivision with the current status of the land subdivision based on research indicators;
3 – To evaluate the impact of human-managerial factors and the land value in the land subdivision process.
Data and Method
To collect data, a field study was used. To select blocks randomly as research sample, the Fishnet tool in ArcMap software was used. Totally, 353 blocks in district one and 386 blocks in district three were selected as research samples.
To collect data on the status of the land subdivision in the selected blocks, a database was constructed for the study areas using the indicators of area, number of frontages, building orientation, chamfer or fillet, street width, street function, lot shape, aspect ratio, and distance to different land-uses, then the required analyses were performed.
In the next step, using a researcher-made questionnaire, the three groups of experts, real estate agents and property owners, and non-owners were surveyed to align the observed advantages and disadvantages with the opinions of the three abovementioned groups. The validity of the questions was estimated using face validity. Its Cronbach's alpha coefficient was obtained 0.76, which was within the acceptable range. The statistical population included the total population of the two studied districts (n=448,121 people) and the sample size was estimated to be 384 people using the Cochran formula at 95% confidence level and with a 5% error. Also, SPSS software was used for questionnaire analysis.
 
Results and Discussion
According to the analysis carried out for the first aim, the obtained averages revealed the inappropriate residential and commercial subdivisions. In this issue, streets play a very important role, because different street network patterns significantly affect the characteristics of lots. As observed,  for residential and commercial land-uses in both districts, the average width of the streets and the adaptation level of land-uses with the street function were below the standards, which also reduced the quality of access.
According to the analysis performed for the second aim, it was found that experts' opinions on six cases in district one and seven cases in district three were significantly correlated with the current status of the land subdivision.
Also, property owners and non-owners on five cases in district three and two cases in district one were significantly correlated with the current status of the land subdivision.
Real estate agents' opinions on one case in each district were significantly correlated with the current status of the land subdivision.
For the third aim, it was found that the respondents in district one and district three considered the land value and human-managerial factors as effective factors in inappropriate land subdivisions, respectively. In other words, it can be said that the land value and human-managerial factors, along with the lack of efficient solutions and proper surveillance of land subdivision, are considered as factors for inappropriate land subdivision in the study area.
In addition, with an average of 3.5 in district one, experts and real-estate agents have assessed the land value more effective in inappropriate land subdivisions compared to the property owners and non-owners. Also, with an average of 3.7 in district three, experts and property owners and none property owners have assessed the human-managerial factors more effective in inappropriate land subdivisions compared to the real estate agents.
Conclusion
Findings showed that according to the land subdivision indicators used in our research, residential and commercial land-uses don’t meet the land subdivision standards. In this case, streets play the more dominant role than other factors. Measuring the alignment of experts, real estate agents, property owners and non-owners' opinions on the quality of land subdivision with its current status based on research indicators showed that with the highest frequency, experts' opinions on six cases in district one and seven cases in district three are significantly correlated with the current status of the land subdivision. Finally, according to the three abovementioned groups' opinions, the land value in district one and the human-managerial factors in district three were evaluated as effective factors in inappropriate land subdivisions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Land Subdivision
  • Land
  • Regional Value of Land
  • Urban Management
  • Tabriz
-        ادل، ماتیو. (1380). اقتصاد سیاسی شهری و منطقه­ای. ترجمه: فریبرز رئیس­دانا. تهران: نشر قطره.
-        اصغری زمانی، اکبر. (1386). ارزیابی و پیش­بینی گسترش فضایی و کالبدی شهرهای ایران؛ مطالعه موردی: شهر زنجان، رساله دکتری. استاد راهنما: محمدرضا پورمحمدی، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، گروه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری.
-        پورمحمدی، محمدرضا (1392). برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری، چاپ نهم، تهران: سمت.
-        حاتمی­نژاد، حسین و زندوی، سید مجدالدین (1388). بررسی تفکیک و افراز در شهرها، جغرافیا (نشریه علمی ـ پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، 7 (22): 105-122.
-        زیاری، کرامت­اله. عابدینی، اصغر. (1387). تفکیک، افراز و مقررات و قوانین آن در برنامه­ریزی شهری ایران، فصلنامه مدرس علوم انسانی، 13 (3)، 195- 167.
-        سازمان طرح تهیه آیین­نامه. (1374). آیین­نامه طراحی راه­های شهری : مبانی، وزارت مسکن و شهرسازی.
-        سعیدنیا، احمد. (1383). کتاب سبز راهنمای شهرداری­ها؛ کاربری زمین شهری. تهران: انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور.
-        شهرداری تبریز. (1390). ضوابط و مقررات طرح تفصیلی، ضوابط طرح و گذربندی.
-        شهرداری تبریز. (1390). گزارش تحلیلی از نتایج سرشماری 1390 به تفکیک مناطق دهگانه شهرداری تبریز، معاونت برنامه­ریزی و توسعه- مدیریت آمار و تحلیل اطلاعات.
-        شهرداری تبریز. (1392). اهم ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری؛ مطابق طرح تفصیلی یکپارچه شهر تبریز. معاونت شهرسازی و معماری.
-        صفائی­پور، مسعود. مودت، الیاس. (1391). بررسی نقش قانون تفکیک و افراز در ساختار فیزیکی شهر یزد، دو فصلنامه دانش و پژوهش حقوقی، 1 (2)، 150-129.
-        عباس­زاده، شهاب. (1390). ممیزی و نوسازی املاک. تهران: سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور.
-        مرکز آمار ایران. (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
-        مرکز پژوهش­های شورای اسلامی. (1390). ضوابط و معیارهای استقرار واحدها و فعالیتهای صنعتی و تولیدی.
-        مهندسان مشاور نقش محیط. (1390). طرح توسعه و عمران شهر تبریز؛ شناخت شهر، وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی.
-        هاروی، دیوید. (1394). عدالت اجتماعی و شهر. ترجمه: محمدرضا حائری. تهران: سازمان فناوری و ارتباطات شهرداری تهران. 
-        Agheyisi, J. (2016). Evaluating the conformity of informal land subdivision with the planning law in Benin metropolis. Land Use Policy, 59: 602-612.
-        Brace, N. Kemp, R. and Snelgar, R. (2012). SPSS for Psychologists, UK: Palgrave Macmillan.
-        Demetriou, D. See, L. Stillwell, J. (a2013). A Parcel Shape Index for Use in Land Consolidation Planning. Transactions in GIS, 17 (6): 861–882.
-        Demetriou, D. Stillwell, J. See, L. (b2013). A GIS-Based Shape Index for Land Parcels. International Conference on Remote Sensing and Geoinformation of the Environment.
-        Dobbins, Michael. (2009). Urban Design and People, John Wiley & Sons, Inc. Canada.
-        Evans, Alan E. (2004). Economics and Land Use Planning. UK: Blackwell.
-        Gonzalez, X. P. Alvarez, C. J. Crecente, R. (2004) Evaluation of land distributions with joint regard to plot sizeand shape. Agricultural Systems, 82: 31-43.
-        Haila, Anne. (2016). Urban Land Rent, Singapore as a Property State. UK: Wiley & Blackwell.
-        Kulinkina, Alexandra. Staatsen, Brigit. Swart, Wim. (2015). Development of an Urban Green Space indicator and the Public Health Rationale, Scandinavian Journal of Public Health, 1-9.
-        Mangiafico, Salvatore. (2016). Summary and Analysis of Extension Program Evaluation in R, Rutgers Cooperative Extension New Brunswick, NJ.
-        Metternicht, Graciela. (2018). Land Use and Spatial Planning. Enabling Sustainable Management of Land Resources. Switzerland: Springer.
-        SWPRC (2001). Land Division Control Guide. SWPRSSoutheastern Wisconsin Regional Planning Commission.
-        Thompson, Guy. (2010). Nature Nearby, Accessible Natural Greenspace Guidance, Natural England.
-        Ueda, Gen. (2011). Land subdivision and land use change in the frontier settlement zone of Mount Meru, Tanzania, African Study Monographs, 42, 101-118.
-        Wickramasuriya, R. Chisholm, L. Puotinen, M. Gill, N. Klepeis, P. (2011). An automated land subdivision tool for urban and regional planning: Concepts, implementation and testing. Environmental Modelling & Software, 26 (12): 1675-1684.