نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، واحدمرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.

2 استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

3 استادتمام گروه جغرافیا وبرنامه ریزی شهری،واحدمرند،دانشگاه آزاد اسلامی،مرند،ایران

چکیده

در رویکردهای نوین به شهر،شهرخلاق،به عنوان یک روش راهبردی در عرصه تفکر برنامه ریزی و اجرای طرح های شهری مطرح شده است. این رویکرد به ورود خلاقانه شهروندان به عرصه های مختلف مواجهه بامسائل مرتبط با شهر می پردازدودرجهت تحقق مولفه های اندیشه حق به شهر(حکمرانی شهری، شمول اجتماعی، تنوع فرهنگی در شهر و آزادی های اجتماعی و حق
دسترسی به خدمات شهری برای تمامی ساکنان شهر) گام برمی دارد .ارتباطی قوی بین فضا وخلاقیت وجود دارد.افراد خلاق نیاز به فضایی برای زندگی ،کار،الهام بخشی ونمایش کارهای خود دارند.با ایجاد فضاهای باثبات ومطمئن برای هنرمندان،افراد وکسب وکارهای خلاق مجبور به جابجایی ومهاجرت نمی شوند که خود می تواند تهدیدی برای بقاء خلاقیت ونوآوری باشد.بنابراین فراهم کردن فضاهای با ثبات برای این افراد ضروری است . دراین میان فضاهای عمومی میتوانند نقش بسیار مهمی را برعهده داشته باشند.در کنار این ، با اذعان به این چندگانگی و تفاوت در بررسی کیفیت وخلاقیت فضاهای عمومی ، هدف این مقاله تبیین الگوهای شکل گیری شهرخلاق وارائه مدلی برای بررسی خلاقیت فضاهای عمومی شهر می باشد. مقاله حاضر از نوع تحقیق بنیادی-نظری است که با استفاده از روش مطالعات کتابخانه ای و خوانش متن،وارزیابی مدلهای مربوط به ارزیابی کیفیت وخلاقیت فضاهای عمومی شهری ،الگوهای مختلف را بررسی کرده وسپس به ارائه الگویی جدید رسیده است.خروجی اول تحقیق ،بیان الگوهای شکل گیری شهر خلاق است و مدلی جدید برای بررسی خلاقیت فضاهای عمومی شهر پیشنهادشده است(خروجی دوم)،این مدل از هشت معیار (حکومتی ، اعتقادی – مذهبی ، تفکرخلاق ، مولفه کالبدی، ادراکی، بصری، عملکردی وزمانی) تشکیل یافته است.با توجه به معیارهای فوق خلاقیت فضاهای عمومی بسته به شرایطی که در جوامع مختلف حاکم است ارزیابی می گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the patterns of the formation of a creative city with an emphasis on the role of public spaces

نویسندگان [English]

  • Mohamadreza Ghorbaniane Tabrizi 1
  • Mohamadreza pourmohamadi 2
  • karim Hoseinzade dalir 3

1 Ph.D. Student of Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, Marand, Iran

2 Professor of All Faculty of Planning and Environmental Sciences, Department of Geography and Urban Planning, Tabriz University

3 Professor of Geography and Urban Planning, Unit of Science, Islamic Azad University, Marand, Iran

چکیده [English]

In modern approaches to city, township, as a strategic method in the field of thinking, planning and implementation of urban plans has been raised. This approach to the creative entry of citizens into different areas of encounter with city-related issues in order to realize the components of thinking of the right to the city (urban governance, social inclusion, cultural diversity in the city and social freedoms and rights
Access to urban services for all residents of the city. There is a strong link between space and creativity. Creative people need space for life, work, inspiration, and display of their work. By creating stable and reliable spaces for artists, creative people and creative people. Do not have to move and migrate, which can be a threat to the survival of creativity and innovation. Therefore, provision of stable spaces for these people is essential. In this regard, public spaces can play a very important role. Additionally, by acknowledging this diversity and difference in the quality and design of public spaces, the purpose of this article is to explain the patterns of city formation and provide a model for assessing the creativity of the public spaces of the city. The present paper is a fundamental-theoretical research that studies various patterns using library studies and text readings, and evaluates models for assessing the quality and integrity of urban public spaces, and then presents a new model. First research output, expression The patterns of the formation of the city are creative and a new model is proposed to explore the creativity of the city's public spaces (second output), which consists of eight criteria (governance, religious beliefs, intellectual thinking, physical component, perceptual, visual, functional performance). Given the above criteria, creativity of public spaces depends on the conditions prevailing in different societies The set is evaluated

کلیدواژه‌ها [English]

  • Creative City
  • Urban Public Space
  • Creative Common Space
  • Human Rights
  • Quality Models
  • ابراهیمی،مهران،(1387)،«نشست شهر خلاق:مفاهیم،سیاست ها،مطالعه موردی از شهرهای موفق وناموفق »،مرکز مطالعات وبرنامه ریزی شهر تهران،تیرماه،فرهنگسرای نیاوران،تهران .
  • اشرفی،یوسف.پوراحمد،احمدورهنمایی،محمدتقی و رفیعیان،مجتبی،(1393)،«مفهوم سازی وگونه شناسی فضای عمومی شهری معاصر»،پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری،دوره2،شماره 4،ص 435-464.
  • بنتلی، یان، (1382) ،«محیط های پاسخده»، ترجمه: مصطفی بهزادفر، تهران، مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
  • پاکزاد،ج،(1385)،«مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری»، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری، دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری.
  • توکلی،هانیه وحسن پور،حسین، (1392)،« بررسی معیارهای شهر خلاق با تاکید بر توسعه پایدار شهری نمونه موردی:پیرانشهر»،اولین همایش ملی جغرافیا،شهرسازی وتوسعه پایدار تهران.
  • حری، عباس،( ١٣٨٧) ،« نشست تخصصی تفکر انتقادی به مناسبت بیست و یکمین سال برگزاری نمایشگاه کتاب تهران»، ١٩ اردیبهشت.
  • خان سفید،مهدی،( 1391) ،«مدیریت شهری و شهرخلاق»،فصلنامه منظر،شماره 19 ،صص 92-95.
  • ربانی خوراسگانی ،علی و ربانی ، رسول و ادیبی سده ،مهدی و موذنی، احمد ، (1390)،« بررسی نقش تنوع اجتماعی در ایجاد شهرهای خلاق ونوآورمورد مطالعه:شهر اصفهان»،مجله جغرافیا و توسعه،شماره 21.
  • رحیمی، م.مردعلی،م.داها،ا.فلاح زاده،ع،(1392)،«شهرخلاق(مبانی نظری وشاخص ها)»،مرکز مطالعات وبرنامه ریزی شهر تهران.
  • رفیعیان، مجتبی و سیفایی، مهسا،(1384)،«فضاهای عمومی شهری: بازنگری و ارزیابی کیفی».نشریه هنرهای زیبا. شماره. 23
  • رفیعیان،مجتبی وتقوایی،علی اکبر وخادمی،مسعود وعلی پور،روجا ، (1391)،«بررسی تطبیقی رویکردهای سنجش کیفیت در طراحی فضاهای عمومی شهری»،نشریه علمی- پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران،ص 43-35.
  • رفیعیان ،مجتبی والوندی پور،نینا،(1395)،مفهوم پردازی اندیشه حق به شهر،در جستجوی مدلی مفهومی،مجله جامعه شناسی ایران،دوره شانزدهم،شماره 2،تابستان 1394،ص25-47.
  • رهبری، لادن؛ شارعپور، محمود ( 1393 )، جنسیت و حق به شهر: آزمون نظریه لوفور در تهرا ن ، مجلة.116-141 ,(1)جامعه شناسی ایران، 14.
  • زرقانی ،سیدهادی و اسکندران، منصوره،(1394)، «بررسی و ارزیابی شهر مشهد بر اساس شاخصهای شهر خلّاق»،هفتمین
  • کنفرانس ملی برنامه ریزی ومدیریت شهری با تاکید بر راهبردهای توسعه شهری .
  • سعیدی، هادی،) 1389)،«شهر خلاق»،مجله شهرداریها،شماره 100 ،صص 5-11.
  • شفیعی،زاهدوفرخیان،فیروزه ومیرقدر،لیلا، (1393)،«اصفهان به عنوان شهرخلاق صنایع دستی با رویکرد توسعه گردشگری»،جغرافیا(فصلنامه علمی – پژوهشی وبین المللی انجمن جغرافیای ایران،دوره جدید،سال دوازدهم –شماره 43.
  • شهابیان،پویان و عرفانه رهگذر، (1391)،«پیوند محیط خلاق با شهر»،فصلنامه منظر،شماره 19 ،صص 34-40.
  • عظیمی دوبخشری، ناصر، (13484)،«برنامه ریزی منطقه ای: شهر و انباشت سرمایه»، نشر نیکا، مشهد چاپ اول، 256 ص.
  • قربانی،رسول وهمکاران، (1392)،«شهرهای خلاق،رویکردی فرهنگی در توسعه شهری»،مطالعات جغرافیایی مناطق خشک،سال سوم،شماره یازدهم،بهار1392،صص1-18.
  • کلانتری،محسن و رجایی،سید عباس وفتوحی،باقر،(1395)، «تحلیلی بر برخورداری کلان شهرهای ایران از شاخص های شهر خلاق»،پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری، دورۀ 4 ، شمارۀ 4 ، زمستان، ص612-587.
  • کلانتری،بهرنگ وهمکاران ،(1391)،« فضای جمعی وشهرخلاق»،مجله منظر،شماره 19.
  • گلکار،کوروش،( 1378) ،«کندوکاوی درتعریف طراحی شهری»، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
  • گلکار، کورش،0(138)،« مولفه های سازنده کیفیت در طراحی شهری»، نشریه صفه شماره 32 .
  • گوتن، آندره،(1358) ،«شهرسازی در خدمت انسان»،ترجمه هوشنگ ناقی، انتشارات دانشگاه ملی.
  • لنگ، ج،(1386) ،« آفرینش نظریة معماری، نقش علوم رفتاری در محیط»، ترجمه علیرضا عینی فر، انتشارات دانشگاه تهران.
  • لینچ، کوین،(1381) ،«تئوری شکل خوب شهر»، ترجمه سید حسین بحرینی، انتشارات دانشگاه تهران.
  • محمدی،کمال ومجیدفر،محسن،(1389)،«یادداشت برشهر خلاق»،ماهنامه پژوهشی وآموزشی شهرداری ها،سال یازدهم،شماره 100.
  • مرکز آمار ایران ( 1395 )، خلاصه آمار جمعیتی ایران در سال 1395 ، تهران: مرکز آمار ایران.
  • معیدفر، سعید. ( 1390 ) بسیاری از آسیبهای اجتماعی ما به سر حد مسائل اجتماعی رسید هاند، دومین همایش ملی آسیبهای اجتماعی ایران، تهران: انجمن جامعه شناسی ایران.
  • میرکمالی، محمد،( ١٣٧٨)،«تفکر خلاق و باروری آن در سازمانهای آموزشی» مجله روانشناسی و علوم تربیتی ٢.
  • نوربرگ، شولتز،(1384 ) ،«کریستین، مفهوم سکونت: به سوی معماری تمثیلی»، ترجمه امیر یاراحمد ی، انتشارات آگه، چاپ دوم،تهران، 219 ص.
  • هاروی، دیوید،( 1988) ،« جغرافیای قدرت طبقاتی»، در مجموعه مقالات : مانیفست پس از 150 سال، ترجمه حسن مرتضو ی،انتشارات آگه، تهران، چاپ اول.
  • Acs, Z. J., & Megyesi, M. I. (2009). Creativity and industrial cities: A case study of Baltimore. Entrepreneurship and Regional Development, 21(4), 421–439.
  • Arefi M;Meyers w,2003,What hs public about space:The case ofVisakhapantam,India,Cities,Vol.20,no.5,p331-339.
  • Bowen, H. P., Moesen, W., & Sleuwaegen, L. (2008). A Composite Index of the Creative Economy. Review of Business and Economics, 4, 375–397.
  • Brown, A., & Kristiansen, A. (2009), Urban Policies and the Right to the

           City;Rights, responsibilities and citizenship. UN-HABITAT and UNESCO.

  • Bickards, Tudor.(1990). "Creativity and problem solving at work". England: Gower Publishing company.
  • Berman,M,1986,Takeit to the streets:Conflict and community in public space,Dissent 479-485.
  • Calthrope,P,1993,The next American Metropolis,Princeton Architectural Press,New York.
  • Carmona, M.; de Magalhaes C.; Leo H.; (2008). Public Space: The management dimension, Routledge
  • Carmona, M., Heath, T., Oc, T. and Tiesdell, S. (2003) Public Spaces Urban Spaces: The dimension of urban design. 1st edn. London, Architectural Press.
  • Carmona, Matthew and Heath,Tim (2003),Public places, Urban spaces.Architectural press.
  • Correia, C. M., & da Silva Costa, J. (2014). Measuring Creativity in the EU Member States. Investigaciones Regionales, 30, 7–26.
  • Cooke, P. And Lazzeretti, L., Creative Cities, Cultural Clusters and Local Economic Development, Cheltenham, UK; Northampton, MA: Edward Elgar, 2008, p62.
  • Deffner, A. and Vachopoulou., Creative city: a new challenge of strategic urban planning, http://www.sre.wu.ac.at/ersa/ersaconfs/ersa11/e110830aFinal01584, 2011, p13.
  • DETRT(2000), By Design, Urban desaign in Planning System: towards better practice. Commission for Architecture & Built Environment. London.
  • Franck, K.; Stevens, O.; (2007). Loose Space: Possibility and Diversity in Urban Life, London, Routledge.
  • Florida, Richard (2002): The Rise of the Creative Class. And how it’s Transforming Work,Leisure, Community and Everyday Life. New York, N.Y.: Basic Books.
  • Gehl,jan,1987,Life between Buildings,van Nostrand Reinhold.
  • Golany ,G,1996,Geo-Space urban design,john Wiley and son,New York.
  • Goodmann,W,1968,Principles and practice of urban planning ,International City Managers Association,Washington.
  • Gulick, J.; (1998). the “disappearance” of public space: an ecological Marxist and Lefebvrian approach’ in A. Light and J. Smith (eds) The Production of Public Space, Oxford, Rowman and Littlefield.
  • Hayden,D,1995,The power of place :Urban Landscapes as Public History,MIT press,Cambridge,Mass.
  • Hicks, Michael J.(1991). "problem solving in business and management". London: chapman and Hall.
  • Kern, P., & Runge, J. (2009). 12. KEA briefing: towards a European creativity index. Measuring Creativity, 191.
  • Kilian, T.; (1998).‘Public and private, power and space’, in A. Light and J.M. Smith (eds) Philosophy and Geography II: The Production of Public Space, Lanham, MD, Rowman & Littlefield.
  • Kloudova, J., & Stehlikova, B. (2010). Creativity Index for the Czech Republic in Terms of Regional Similarities and Geographical Location. Economics and management, 15(1), 100-109.
  • Landry, Charles (2008): The Creative City. A Toolkit for Urban Innovators. 2nd. Edition. NearStroud: Comedia.
  • Lefebvre ,H,1991,The production of Space,Blackwell,Oxford.
  • Lopes, M.N. and Camanho, A.S. (2012). Public Green Space Use and Consequences on Urban Vitality: An Assessment of European Cities, Springer Science+Business Media B.V., pp 1-17.
  • Madanipour,A.1992,Design of urban space:An lnguiry into a socio-spatial process,West Sussex.
  • Mitchell,D1996,Introduction:Public space and the city,Urban Geography 17(2),127-131.
  • Michel ,Larice,(2007), The Urban Design Reader. Routledge. New York.
  • O’Meara, S. (2007). Space and Muslim Urban Life: At the Limits of the Labyrinth of Fez, First published 2007, by Routledge, Simultaneously published in the USA and Canada, 2007.
  • Pratt, A. C. (2008) Creative cities: The cultural industries and the creative class, Geografiska Annaler: Series B. HumanGeography, 90 (2), 107–117.
  • Pratt, A. C. (2009b) Policy transfer and the field of the cultural and creative industries: learning from Europe? In L. Kong& J. O’Connor (Eds.), Creative economies, creative cities: Asian–European perspectives (pp. 9–23) Heidelberg, Germany:Springer.
  • Pratt, A. C. (2010) "Creative cities: Tensions within and between social, cultural and economic development, A criticalreading of the UK experience," City, Culture and Society, 1 (1), 13–20.
  • Pasaogullari,N;Doratil,N,2004,Measuring accessibility and utilization of public spaces in Famagusta,Cities,Vol.21,No.3,p.225-232.
  • Punter,J and Carmona, Matthew,(1997)The Design dimension of Planing/E & FN SPON.
  • Qurchy, m, 2012, creative city, perspective magazine, number 19, p 7.
  • Rogers,W,2003,Thexcellent city park system,In What Makes it Great and how to Get There,(ed)p Harnik.The Trust for Public Land ;pub,Washington,DC.
  • Scott, A J. (2006) "Creative cities: conceptual issues and policy questions," Journal of Urban Affairs, 28 (1), 1–17.
  • F,1992,Making people Frindly Tomns:Improving the public Envirements in Towms and Cities,Longman Press,Harlow,Essex.
  • Tradif , Twilz. And Sternberg, Robert J. (1989). "What Do we know about Creativity? In the Nature ofcreativity". Cambridge: Cambridge university press.
  • Van der Spoel, E., Rozing, M. P., Houwing-Duistermaat, J. J., Eline Slagboom, P., Beekman, M., de Craen, A. J. M., … van Heemst, D. (2015). Association analysis of insulin-like growth factor-1 axis parameters with survival and functional status in nonagenarians of the Leiden Longevity Study. Aging, 7(11), 956–963.
  • Van Melik, R.; Van Aalst, I.; van Weesep, J.; (2007). Fear and fantasy in the public domain: the development of secured and themed urban space. Journal of Urban Design, 12 (1), pp. 25 – 42.
  • Walzer,M,1986,pleasures and Costs of Urbanity,Dissent 33(4)470-475.
  • pps.org(2009).