نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز

3 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز

4 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تبریز

چکیده

امروزه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در نواحی روستایی، نظمی نوین را پیش کشیده و الزامات و مقدمات توسعه پایدار روستاها را برای حضور در جهان آینده فراهم نموده­اند. لذا مطالعه و شناخت وضع موجود توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در جوامع روستایی و برنامه‌ریزی براساس این شناخت می‌تواند زمینه‌ساز پایداری و بازآفرینی جوامع روستایی بر­اساس اندیشه و باورهای تازه باشد و اجتماعات سالم روستایی را شکل دهد. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف تحلیل سطح توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطاتدر نقاط روستایی شهرستان جیرفت شکل گرفته است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی - تحلیلی می­باشد که جهت گردآوردی داده­های مورد نیاز آن از مطالعات کتابخانه­ای و میدانی استفاده شد. قلمرو مکانی پژوهش، شامل 38 روستای واقع در شهرستان جیرفت است که طبق سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 دارای 16170 خانوار بوده و بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه، 376 خانواری جهت پرسشگری تعیین و به روش نمونه­گیری تصادفی انتخاب گردیدند. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها و اطلاعات از مدل تصمیم­گیری چندمعیاره کوپراس و تحلیل خوشه‌ای K در محیط نرم‌افزار SPSS استفاده گردید. نتایج حاصله از تکنیک و تحلیل نشان داد، روستاهای دولت‌آباد اسفندقه، دولت‌آباد مرکزی، دریاچه، دوبنه، پشتلر، حسین‌آباد دهدار، فردوس و سغدر به­علت برخورداری از شرایط مساعد محیطی، قرار گرفتن در موقعیت دشتی و فاصله کم با مرکز شهرستان، تمرکز جمعیت، دارا بودن تجهیزات و ارائه خدمات مبتنی بر فناوری، به لحاظ توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطحی بالاتر نسبت به روستاهای عباس‌آباد، دره رود، حیشین سفلی، کهن و آبشور قرار گرفته­اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of Sustainable Development Level Based on Information and Communication Technology in Rural Areas (Case study: Jiroft County)

نویسندگان [English]

  • Mohsen Aghayari Hir 1
  • Mohammad Zaheri 2
  • Hossein Karimzadeh 3
  • reza talebifard 4

1 Assistant Professor, Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz

2 Associate Professor of Geography and Rural Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz

3 Assistant Professor, Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz

4 Ph.D. student of geography and rural planning, University of Tabriz

چکیده [English]

Introduction
Sustainable rural development based on information and communication technology can be realized as the enjoyment and use of ICT in the area of public services’ support, general management, and interaction between the planners and the rural community and it has to cause contingent participation of the villagers in the decision-makings, improvement of the social and economic development in the villages and protection of the natural resources for the future generations. On the other hand, the existence of spatial inequality in the enjoyment of the ICT-based facilities and services can cause diversion and imbalance in the development amongst the rural regions. In this regard and based on the investigations, it seems that Iran’s rural regions hence Jiroft County do not enjoy a so much optimal situation in terms of the ICT-based sustainable development indices despite possession of abilities like high populational potentials and agricultural economy. Therefore, the present study intends to adopt a novel approach towards ICT-based sustainable development concept for elaborating and valuating its indices in line with planning and achieving sustainable development; to do so, the position and the levels of rural region’s enjoyment in Jiroft County will be assessed and evaluated in terms of the distribution of the ICT-based sustainable development indices and an answer will be found to the following question:

How is the status of the villages in Jiroft County in terms of the ICT-based sustainable development level?

Data and Method
The present study is applied research in terms of the objectives and it is descriptive-analytical research in terms of nature and method. For collecting the information and data, use has been made of the documentary and field methods. The study area of the present research includes the rural regions in Jiroft County. For selecting the sample volume from the study population, two sets of villages, one with and another without ICT centers, were taken into consideration. In sum, 19 villages were found having ICT centers in Jiroft County until 2016; efforts were also made to select another group of the villages by considering several important indices (number of households, the village’s distance to the center of the county, and the village’s elevation from sea level) and some conditions similar or in contrast to those of the villages from the first set. In a match with the total number of the sample villages’ households, i.e. 16170 households, the study sample volume of this group was selected equal to 376 households based on Cochran Formula and the share of the questioned cases was determined in proportion to the number of households in every village.
After confirming the validity of the study’s operationalized framework, some elites’ ideas were gathered for determining the weight of the indices in proportion to the conditions of the country’s rural society. Next, COPRAS multiscale decision-making model was employed for analyzing the data and rating Jiroft County’s rural regions in terms of the ICT-based sustainable development. In the end, use was made of K-cluster analysis in SPSS Software’s environment for determining the homogeneous regions and, after determining the level of development in the studied villages, the weights obtained for every village were added within the format of a field to the layer of villages in ArcGIS Software and the results were offered in the form of a map.
Results and Discussion
In line with achieving the study’s objective and assessing the level of ICT-based sustainable development in Jiroft County’s rural regions, 17 indices were applied. The items related to each of the indices were measured in Likert’s scale and the mean of every index was considered according to the idea of the sample households in every village as a basis for the formation of a matrix indicating the status quo of the ICT-based sustainable development level and rating of the studied villages. In the second step and after the formation of the status quo matrix and to normalize the existent status quo matrix, the indices’ weight determination had to be seminally done. Based thereon, electronic instruction in the social aspect, electronic marketing in the economic aspect, and electronic risk management in the bioenvironmental aspect were found with the highest weights. Then, after finishing the calculational stages of the COPRAS decision-making model, the villages were rated based on Qj’s amount; this way, the villages with the highest amounts of Qj and Nj were found in the highest ranks of ICT-based sustainable development and, on the contrary, the villages with the lowest Qj, were found in the lowest development ranks. Moreover, use was made in this part of Nj for performing K-cluster analysis based on which the studied villages were categorized into five clusters in terms of ICT-based sustainable development level. Therefore, considering the results of the cluster analysis, it can be stated that 8 villages fall in the cluster “developed”, 11 villages in the “relatively developed” cluster, 6 villages in the cluster “intermediate (normal) development”, 8 villages in the “relatively deprived” cluster and, finally, 5 villages in the “deprived” cluster in terms of the ICT-based sustainable development.
Conclusion
The study results indicated that the rural regions of Jiroft County enjoy a different situation in terms of ICT-based development. Based on the study’s investigations and observations, it can be stated that villages like Dwolatabad Esfandagheh, Dowlatabad Markazi, Daryacheh, Doboneh, Poshtlor, Hosseinabad Dehdar, Ferdows and Saghdar that have the highest development levels under the current conditions enjoy auspicious environmental and spatial states like good position on the plain, high groundwater levels, suitable soil, closeness to the city center and appropriate connective routes and they have also accommodated more population. The aforesaid villages also have better situations regarding cases like ICT infrastructures and equipment, trained human workforce, and services offered in the area of ICT. In opposite, villages named Abshour, Kohan, Hishinsofla, Darrehroud, and Abbasabad that enjoy the lowest level of ICT-based development from the perspective of the study sample volume are small and distant villages usually located in mountainous regions and often with unstable populations. Weakness in access to ICT-based equipment, facilities, and services, as well, in the aforementioned villages is an evident phenomenon. The collection of these conditions have caused the witnessing of different levels of ICT-based sustainable rural development in the rural regions of Jiroft County. The collection of the indices offered in this research can be utilized as a pattern for analyzing the level of ICT-based sustainable development in the other rural regions; additionally, this collection can assist the rural development planners in offering development programs and policies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable Development
  • Information and Communication Technology (ICT)
  • Rural Areas
  • Jiroft county
-        احمدیان دیوکتی، محمد مهدی، آقاجانی، حسنعلی، شیرخدایی، میثم و طهرانچیان، امیرمنصور (1397)، طراحی مدل سیاستگذاری علم و فناوری مبتنی بر رویکرد پیچیدگی اقتصادی، فصلنامه علمی-پژوهشی سیاستگذاری عمومی، دوره 4، شماره 4، صص 27-9.
-        ازکیا، ایمانی و ایمانی، علی (1387)، توسعه پایدار روستایی، نشر اطلاعات، تهران.
-        اعظمی، موسی و سفاهن، پریا (1396)، تحلیلی بر وضعیت موجود و مطلوب ارائه خدمات دولت الکترونیک در مناطق روستایی استان همدان، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، شماره 1، صص 122-109.
-        افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین و بدری، سیدعلی (1391)، بنیان‌های نظریه‌ای الگوی روستای نمونه، ناشر: استانداری گیلان، تهران.
-        افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین، آقایاری هیر، محسن، منتظر، غلامعلی و پور طاهری، مهدی (1391)، ارزیابی تحقق دولت الکترونیک در روستاهای ایران، فصلنامه مدرس علوم انسانی- برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره شانزدهم، شماره 2، صص 17-1.
-        افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین، فیروزنیا، قدیر (1382)، جایگاه روستا در فرآیند توسعه ملی از دیدگاه جمعی از صاحب‌نظران، ناشر: مؤسسه توسعه روستایی ایران.
-        افراخته، حسن، ریاحی، وحید، جلالیان، حمید و سرایی، سودابه (1395)، سنجش رضایت مشتریان از کیفیت خدمات الکترونیکی دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی در استان اصفهان، فصلنامه روستا و توسعه، سال 19، شماره 4، صص 143-167.
-        آقازمانی، علی‌محمد (1392)، فاوا موتور محرکه برنامه پنجم توسعه کشور، ماهنامه توسعه کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات (نکفا)، سال دهم، شماره 2، صص: 99-95.
-        آقایاری هیر، محسن (1389)، تحلیل فضایی شبکه مدیریت روستایی و ارائه الگوی مناسب مبتنی بر IT، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
-    برقی، حمید و قنبری، یوسف (1389)، تحلیلی بر نقش علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه روستایی، نشریه راهبرد یاس، شماره 24، صص 145-135.
-        تافلر، آلوین (1363)، موج سوم، ترجمه شهیندخت خوارزمی، انتشارات فرهنگ نشر نو، تهران.
-        خواجه شاهکوهی، علیرضا (1392)، تحلیل نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر کیفیت زندگی روستاییان مطالعه موردی: روستاهای قرن‌آباد و اصفهان کلاته، شهر گرگان، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال سوم، شماره 7، صص 120-103.
-        رابینز، استیفن پی و دیوید ای، سنزو (1379)، مبانی مدیریت، ترجمه سیدمحمد اعرابی و همکاران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران.
-        صرامی، حسین، بهاری، عیسی (1389)، نقش ICT در توسعه روستایی، نشریه علوم اجتماعی، دوره 4، شماره 9، صص 153-129.
-        غفاری، مجتبی (1393)، راهکارهای کاهش فقر: رهیافتی در اقتصاد نهادگرایی، فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، سال 19، صص 242-215.
-        قاسمی، وحید (1384)، ضریب آلفای کرونباخ و ویژگی‌های آن با تأکید بر کاربرد در پژوهش‌های اجتماعی، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی)، جلد 19، شماره 2، صص 174-155.
-        قلی‌پور، آرین (1380)، جامعه‌شناسی سازمان‌ها، انتشارات سمت، تهران.
-        مرکز آمار ایران (1395)، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
-        نوابخش، مهرداد، ازکیا، مصطفی، وثوقی، منصور و مشیر استخاره، زهرا (1394)، ارزیابی عوامل مؤثر بر توانمندی اقتصادی (مطالعه موردی: زنان آسیب‌پذیر در شهر تهران)، فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 3، شماره 12، صص 20-1.
-        عنابستانی، علی اکبر و وزیری، سمیه (1390)، تحلیل آثار اجتماعی، اقتصادی و کالبدی ICT در توسعه نواحی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان گرگان)، فصلنامه پژوهش های روستایی، دوره 2، شماره 5، صص 213-187.
-        یعقوبی، نورمحمد، پهلوانی، مصیب و بارکزایی، مریم (1389)، بررسی وضعیت بسترهای توسعه روستایی مبتنی بر فناوری اطلاعات در استان سیستان و بلوچستان، مجله دانش و توسعه، سال هجدهم، شماره 31، صص 210-187.
-        Alibaygi, A., Karamidehkordi, M., Karamidehkordi, E. (2011). Effectiveness of Rural ICT Centers: A perspective from west of Iran, Procedia Computer Science, 3, 1184-1188.
-        Asongu, S. A., & Le Roux, S. (2017). Enhancing ICT for inclusive human development in Sub-Saharan Africa. Technological Forecasting and Social Change, 118, 44-54.
-        Bekaroo, G., Bokhoree, C., & Pattinson, C. (2016). Impacts of ICT on the natural ecosystem: A grassroot analysis for promoting socio-environmental sustainability, Elsevier Renewable and Sustainable Energy Reviews, 57, 1580-1595.
-        Blagescu, Monica & Young, John. (2006), Capacity Development for Policy Advocacy: Current thinking and approaches among agencies supporting Civil Society Organisations, Overseas Development Institute 111 Westminster Bridge Road, London.
-        Boateng, M.S (2012), the role of information and communication technologies in Ghana ’s rural development, Library Philosophy and Practice (e-journal),871-893.
-        Cecchini, S., & Shah, T. (2002). Information and Communications Technology as a Tool for Empowerment in Empowerment and Poverty Reduction: A Sourcebook Washington, DC: World Bank www.worldbank.org/ poverty/empowerment.
-        Depczyńska, K.S., Szczepaniak, A.K., Szczepaniak, K., Cheba, K., Gajda, W., & Ioppolo, G. (2018). Innovation in sustainable development: an investigation of the EU context using 2030 agenda indicators, Land Use Policy, 79, 251-262.
-        Firdhous, M. F.M.,& Karuratane, P. M. (2018). A Model for Enhancing the Role of Information and Communication Technologies for Improving the Resilience of Rural Communities to Disasters. Procedia Engineering, 212, 707-714.
-        Gouvea, R., Kapelianis, D,. & Kassicieh, S. (2018). Assessing the nexus of sustainability and information & communications technology. Technological Forecasting and Social Change, 130, 39-44.
-        Harris, R., Ramaiyer,N.A/L.N.K., & Tarawe, J. (2018), The eBario Story: ICTs for Rural Development, 2018 International Conference on ICT for Rural Development (IC-ICTRuDev), Badung Regency, Indonesia, 63-68.
-        Hosseini, M.R., Banihashemi, S., Rameezdeen, R., Golizadeh, H., & Arashpour, M., Ma, L. (2017). Sustainability by Information and Communication Technology: A paradigm shift for construction projects in Iran, Journal of Cleaner Production, 168, 1-13.
-        Kisla, T., Arikan, Y. D., & Firat S. (2009). The investigation of the usage of ICT in university lecturers’ courses. World Conference on Educational Sciences, PP. 502-507.
-        Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28, 563–575.
-        Markus, M. L., & Mentzer, K. (2014). Foresight for a responsible future with ICT. Information Systems Frontiers July, 16, 353-368.
-        Matachi, A. (2006). Capacity Building Framework. UNESCO – UBA, Addis Ababa: UN Economic Commission for Africa, P.O.Box 3001, Addis Ababa, Ethiopia.
-        Measuring the Information Society Report, (2016).International Telecommunication UnionPlace des Nation, CH-1211 Geneva Switzerland.
-        Njoh, A. J. (2018). The relationship between modern Information and Communications Technologies (ICTs) and development in Africa. journal Utilities Policy, 50, 83-90.
-        Palvia, P., Chau, P.Y.K., Kakhki, M.D., Ghoshal, T., Uppala, V., & Wang, W. (2017). A decade plus long introspection of research published in Information & Management, Information & Management, 54, 218-227.
-        Roberts, E., Anderson, Beel, D., Philip, L,. & Townsend, L. (2017). Rural resilience in a digital society: Editorial. Journal of Rural Studies, 54, 355-359.
-        Romero-Ruiz, K., Echeverri-Sánchez, L., Peña-Plata, J., Vásquez-Giraldo, S., Aguilera-Cardona, M., Herazo-Avendaño, C., Valencia-Arias, A., & Bran-Piedrahita, L. (2017). Information and Communication Technologies Impact on Family Relationship. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 237, 30-37.
-        Roztocki, N., Soja, P., & Weistroffer, H.R. (2019). The role of information and communication technologies in socioeconomic development: towards a multi-dimensional, Journal of Information Technology for Development, 25. 171-183.
-        Salemink, K., Strijker, D., & Bosworth, G. (2017). Rural development in the digital age: A systematic literature review on unequal ICT availability, adoption, and use in rural areas. Journal of Rural Studies, 54, 360-371.
-        Saraei, s., & Amini, A.M. (2012). A study of service quality in rural ICT renters of Iran by SERVQUAL, Telecommunications Policy, 36, 571-578.
-        Shirazi, F., Ngwenyama, O., & Morawczynski, O. (2010), ICT expansion and the digital divide in democratic freedoms: An analysis of the impact of ICT expansion, education and ICT filtering on democracy, Telematics and Informatics, 27, 21-31.
-        Siegel, C., & Dorne, T. E. (2017). Information technologies for active and assisted living Influences to the quality of life of an ageing society. Elsevier International Journal of Medical Informatics, 100, 32-45.
-        Tambotoh, J. J. C., Manuputty, A. D., & Banunaek, F. E. (2015). Socio-economics Factors and Information Technology Adoption in Rural Area. Procedia Computer Science, 72, 178-185.