نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی دانشگاه تبریز
2 عضو هیات علمی/ دانشگاه تبریز
3 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی آمایش سرزمین، دانشگاه تبریز
چکیده
ﻣﻨﻈﻮر از آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ، رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻤﮑﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ، ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﭘﻬﻨﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ. امری که در برنامههای توسعه اﯾﺮان ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪی ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه و ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﻧﻤﻮدﻫﺎی ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﻣﺠﺎل ﺑﻪ آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ ﺿﺮورت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. هدف تحقیق حاضر، بررسی علل و عوامل موانع تحقق طرحهای آمایش در استان آذربایجان شرقی میباشد. تحقیق حاضر از نظر هدف، از نوع کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی و جهت گردآوری دادهها و اطلاعات از مطالعات اسنادی و میدانی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل 197 نفر از نخبگان علمی (اساتید دانشگاهی و دانشجویان دکتری، کارشناسی ارشد رشتههای برنامهریزی شهری، روستایی، برنامهریزی منطقهای و شهرسازی)، کارشناسان و متخصصان مدیریت شهری در استان آذربایجانشرقی است. جهت تجزیهوتحلیل دادهها از روشهای کمی مانند؛ معادلات ساختاری در نرم افزار PLS، رگرسیون و تحلیلمسیر استفاده شد. نتایج نشان داد، عامل اداری و مدیریتی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی و سازمان فضایی دارای مقادیر «متوسط» و عامل «برنامههای توسعه»، دارای مقادیر «قوی» برای تعیین قدرت پیشبینی مدل در مورد متغیرهای پنهان درونزا در زمینههای طرحهای آمایش سرزمین در استان آذربایجان شرقی هستند. بنابراین، با توجه به بالا بودن مقادیر تمام مقادیر گفته میشود که شاخص «برنامههای توسعه» دارای بیشترین تأثیر در عدم تحقق طرح آمایش سرزمین در سطح استان آذربایجانشرقی دارد. همچنین، با توجه به آزمون تحلیلمسیر، بیشترین اثر کلی در زمینه اجرای طرح آمایش سرزمین مربوط به شرایط اجتماعی- فرهنگی با میزان اثر کلی (305/0) و شاخص نهادی با میزان اثر کلی 206/0 میباشد. همچنین، کمترین اثر کلی مربوط به شاخص مدیریتی و قانونی با میزان 054/0 میباشد.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
An Investigating the Causes and Factors of Obstacles to the Implementation of the Spatial Planning Schemes in East Azerbaijan Province
نویسندگان [English]
- Abolfazl Ghanbari 1
- Abolgasem Taghizad Fanid 2
- Mohammad Abar 3
1 Associate Professor, Department of Remote Sensing and Geographic Information System, University of Tabriz
2 Assistant Professor, Department of Geography and Rural Planning, University of Tabriz
3 Master student of Land use Planning , University of Tabriz
چکیده [English]
Introduction:
The purpose of the spatial planning is to achieve the most desirable distribution of population, by the best form of distribution of economic and social activities across land, which has not yet been seriously addressed, or at least showed its manifestations, and in this time spatial planning as a necessity has been paid. The planning plans of East Azerbaijan province are no exception to this rule and at present in the field of preparing the planning plan of the province, there are many issues, the most obvious of which is the lack of practical participation of involved institutions and effective elements in governing the province. Citizens in different stages of preparing the provincial planning plan, not paying attention to the institutional aspects of land management and provincial planning management, the existence of legal ambiguities and significant institutional vacuum in the field of provincial planning management and not knowing the basis of the provincial planning plan and legal authorities Preparation, approval, monitoring, feedback and review, etc. Therefore, recognizing the obstacles and problems of land management plans implemented in particular and the country's development plans in general, is very important in development plans; Because recognizing the problems of the previous plans helps to some extent to avoid those obstacles and problems in writing and implementing the next landscaping plans, and in this way, to achieve the desired future or the balanced development. Therefore, due to the importance of conducting planning studies in East Azerbaijan, in this study, the effective factors in the implementation and causes, factors and obstacles of research plans in East Azerbaijan province have been investigated. Therefore, the purpose of the present study is to analyze and evaluate these challenges and obstacles to the implementation of development programs in the realization of land management and tries to answer the following questions; 1) What are the reasons for the non-realization of land management plans in East Azerbaijan? And 2) What are the effective factors in the implementation of the land management plan in East Azerbaijan province?
Data and Method
The present research was applied in terms of purpose, and in terms of nature and descriptive-analytical method, and documentary and field studies were used to collect data and information. The statistical population of this study includes 197 scientific elites (university professors and doctoral students, masters in urban, rural, regional planning and urban planning), experts and specialists in urban management in East Azerbaijan province. To analyze the data using quantitative methods such as; Structural equations were used in PLS software, regression and path-analysis.
Results and Discussion
The results of research on the reasons for non-implementation of land management plan in the province using structural equation testing in PLS software show; The variable "administrative" with a square value (0.452) is higher than the standard value (0.33) and is therefore described as "average" threshold; The variable "space organization" with a square value (0.4) is greater than the standard value (0.33) and is therefore described as "average" threshold; The variable "economic" with the square value (0.346) is higher than the standard value (0.33) and is therefore described as "average" threshold; The variable "development plans" with a square value (0.740) is greater than the standard value (0.67) and is therefore described as "significant" on the threshold. The results of the study of path coefficients (beta) showed that the administrative and managerial, economic, political and security factors and the space organization have "moderate" values and the "development plans" factor has "strong" values to determine power. Model predictions about endogenous latent variables in the context of land management plans in East Azerbaijan province. Therefore, due to the high values of all values for the variable "Development Plans", it is concluded that the variable "Development Plans" has the greatest impact on the non-implementation of land management plan in the province of East Azerbaijan. For example, land use planning with an all-inclusive approach and rational use of resources and talents in different regions of the country tries to deal with the phenomenon of regional imbalance and provide appropriate solutions for achieving balanced and sustainable development at the land level. However, the lack of proper and complete implementation of development programs in East Azerbaijan province has become the most important obstacle to achieving land management goals. Also, the results in the field of effective factors in the implementation of land management plan in East Azerbaijan province showed that the status of indicators of geographical conditions with a value of T about 9.65 and with a significant level of 0.000, implementation planning with a value of 1.77 and with Significance level of 0.007, institutional with a value of T57.57 and managerial and institutional with a value of T60.60 and significant level of 0.000 in a favorable situation compared to other effective areas in the implementation of land management plan in the study area (province) East Azerbaijan). Also, the results of the route analysis test showed that the most general effect in the field of land management plan is related to socio-cultural conditions with a total effect (0.305) and an institutional index with an overall effect of 0.206. Also, the lowest overall effect is related to the management and legal index with a rate of 0.054. The general effects indicate that in East Azarbaijan province, areas such as imbalance in the population scale of the cities of the province, lack of necessary policies on how to distribute the population in the province, intense concentration of population and activities in the central part of the province. ; Provincial view of organizing hierarchies of urban settlements instead of macro-regional view of territorial areas; Existence of specialized and educated manpower without jobs in the province; High unemployment of young people and university graduates, unfavorable organization of the housing system in the province; Lack of attention to social and human capital in the province; Weakness of participatory foundations and civic institutions in the field of social activities and in the institutional field, restriction of people's participation in formulating policies and programs; The traditional nature of the planning system in accepting the planning approach, the lack of successful implementation and the lack of efficient upstream documents, the weak belief of those in charge of the effectiveness of the planning approach in achieving integrated and sustainable development, limited flexibility in planning strategies; Lack of appropriate rules and regulations and systematic and institutional thinking for land management; Lack of clear and responsible legal institutions for land management, etc. are the areas and factors that have a significant impact on the implementation of land management plans in East Azerbaijan province and sometimes prevent the proper and complete implementation of such plans and plans. To be. In this regard, it can be said that the results of this research with the results of research of Bouzarjmehri et al. In (1397), technical and colleagues in (1397), Jafarian et al. (1397), Tavakoli et al. (1396), Taqvaei and Et al. (2010), Akbari et al. (2015), Sarvar and Khaleiji (2014), Saniei (2011), Sharifzadegan (2010), Latifi (2009), Razavi (2010), Salehi and Pour Asghar (2009) Of Tennessee Valley Civil Organization Studies; The findings of studies by the United States Geological Survey (USGS), etc. are in line and most of these studies with obstacles, causes and strategies for advancing land management plans spatially in various fields.
Conclusion
The results showed that the administrative and administrative, economic, political and security factors and the spatial organization have "moderate" values and the factor of "programs of development" have strong "values" to determine the model predictions about endogenous latent variables in spatial planning schemes in east Azerbaijan province. Therefore, considering the high values of all values, it is said that the "development plans" index has the greatest impact on the non - realization of spatial planning schemes in east Azerbaijan province. Also, according to the path analysis test, the most general effect on the implementation of spatial planning scheme for socio - cultural conditions with total effect size (0/305) and the institutional index is 0/206. Also, the lowest overall effect is related to the management and legal index with 0/054.
کلیدواژهها [English]
- Spatial Planning
- Implementation Barriers
- Structural Equation Modeling
- East Azerbaijan
- احمدیپور، زهرا؛ جعفرزاده، حسن و محمدرضا میرزایی (1393). «تحلیل کارکردی تقسیمات کشوری در اجرای برنامههای آمایش سرزمین با تأکید بر ایران». فصلنامه برنامهریزی منطقهای، 4(4)، صفحات 1-12.
- اکبری، یونس؛ ایمانی جاجرمی، حسین و ولی اله رستمعلی زاده (1395). «تحلیل و بررسی موانع آمایش سرزمین در ایران»، فصلنامه سیاست نامه علم و فناوری، 6 (3)، صفحات 5-13.
- ایمانی جاجرمی، حسین و حمیده دباغی (1394). «مطالعات سیاسی اقتصادی ایران با رویکرد آمایش سرزمین (مطالعه موردی: برنامه چهارم و پنجم توسعه کشور)». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره چهارم، شماره 3 (پیاپی 15)، صفحات 527-501
- بصیرت، میثم (1390). آمایش سرزمین، تهران: انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور.
- بوذرجمهری، خدیجه، ابراهیم و داداله بهمند (1397). «تحلیل و بررسی موانع آمایش سرزمین در ایران»،پنجمین همایش و نمایشگاه محیط زیست و بحران های پیش رو، تهران، شرکت مهندسی ماه دانش عطران.
- تقوایی، مسعود؛ بیک محمدی، حسن؛ زالی، نادر و کسایی میترا (1396). «تحلیل موانع و عوامل مؤثر در اجرای طرحها و برنامهریزی آمایشی استان تهران»، آمایش سرزمین، دوره 9، شماره 1، صفحات 27-1.
- توفیق، فیروز (1384). آمایش سرزمین، تهران، نشر مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، چاپ اول.
- توکلی، مرتضی؛ آرام، مرتضی و سمیرا حمیدی (1396). «تحلیل الگوی منطقهبندی آمایش سرزمین در ایران از پسامشروطه تا به حال»، نشریه برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره 22، شماره 1، صفحات 85-121.
- جعفریان، بابک؛ سرور، رحیم و رضا برنا (1397). «مدل یابی موانع تحقق پذیری طرح های آمایش سرزمین استان تهران با رویکرد آینده پژوهی»، جغرافیا (فصلنامه بین المللی انجمن جغرافیای ایران)، دوره جدید، سال 16، شماره 59.
- خنیفر، حسین (1389). «درآمدی بر مفهوم آمایش سرزمین و کاربردهای آن در ایران»، آمایش سرزمین، سال دوم، شماره دوم، صفحات 5-26.
- رشنوفر، آیت؛ عارفی، مسلم و جواد یوسفند (1398). «بررسی تنگناهای و مشکلات برنامههای توسعه ای در ایران با تأکید بر آمایش سرزمین و ارایه راهبردهایی جهت بهبود آن، جغرافیا و روابط انسانی، دوره 1، شماره 4.
- رضایی، رحیم (1395). «آسیب شناسی آمایش سرزمین»، اولین همایش علوم جغرافیایی ایران، دانشگاه تهران.
- زیاری، کرامت اله (1388). اصول و روش برنامه ریزی منطقهای، یزد: انتشارات دانشگاه یزد.
- سجاسی قیداری، حمدالله (1395). «ارزیابی اثرات اجرای طرح هادی بر کیفیت محیطی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: شهرستان رامیان- دهستان فندرسک شمالی و جنوبی) (مطالعه موردی: شهرستان رامیان- دهستان فندرسک شمالی و جنوب»، نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی، دوره 20، شماره 57 (پاییز)، صفحات 173-151.
- سرور، رحیم و محمد علی خلیجی (1393). آسیب شناسی برنامههای آمایش سرزمین در ایران. اولین همایش ملی رویکردهای آمایش سرزمین در ایران، دانشگاه سمنان، 26 و 27 شهریور 93.
- سرور، رحیم و میر نجف موسوی (1395). «موانع و تنگناهای آمایش سرزمین در ایران»، فصلنامه انجمن جغرافیا. شماره 6، 9.
- سلطانی، ناصر (1392). «ارزیابی موانع فراروی طرحهای آمایش سرزمین در ایران با رویکرد تلفیقی»، برنامهریزی و آمایش فضا، دوره 17 (3)، صفحات 84-63.
- شریفزادگان، محمدحسین و سیدامیر رضوی دهکردی (1389). «اریابی فرایند برنامهریزی آمایش سرزمین در ایران و راهکارها بهبود آن»، فصل نامه علوم محیطی، شماره 4، صفحات 87-100.
- شیعه، اسماعیل (1395). مقدمهای بر مبانی برنامهریزی شهری، تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
- صالحی، اسماعیل و فرزام پور اصغر (1388). «تجزیه و تحلیل موانع آمایش سرزمین در ایران»، مجله راهبرد، سال 8، شماره 52.
- صالحی، اسماعیل و فرزام پوراصغر سنگاچین (1388). «تحلیلی بر موانع فراروی آمایش سرزمین در ایران». فصلنامه راهبرد، 18(52). صفحات 149-181.
- صرافی، مظفر (1377). مبانی برنامهریزی توسعه منطقهای، تهران: سازمان برنامه و بودجه، دفتر آمایش و برنامهریزی منطقهای.
- صنیعی، احسان (1390). «آمایش سرزمین راهی به سوی تعادل نظام شهری و توسعه یافتگی»، مجله اقتصادی- ماهنامه بررسی مسایل و سیاستهای اقتصادی، شمارههای 9 و 10، صفحات 180-169.
- فنی، زهره؛ کریمی آرام و رامین شریفی (1397). «واکاوی مفهوم آمایش سرزمین و آسیبشناسی تحقق آن در برنامههای توسعه کشور»،فصلنامه پژوهشهای علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، 2 (13).
- قنبری، ابوالفضل (1397). «سنجش ظرفیت برد اجتماعی گردشگری در کلیبر»، نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی، دوره 22، شماره 65 - شماره پیاپی 65 (پاییز)، صفحات 265-243.
- قنبری، ابوالفضل (1398). «ارزیابی شهر تبریز از منظر شاخص های شهر مطلوب سالمندان»، نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی، دوره و شماره: دوره 23، شماره 68 (تابستان)، صفحات 244-219.
- کریم زاده، حسین؛ نیکجو، محمدرضا؛ صدرموسوی، میرستار و حسین کوهستانی (1393). «شناسایی عوامل مؤثر در ایجاد فرصت های کارآفرینی در بخش گردشگری نواحی روستایی با استفاده از مدل معادلات ساختاری(SME)»، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دوره 25، شماره 2، صفحات 269-290.
- محمودی، سیدمحمد (1388). «تحلیلی بر سیر تحولات کلان آمایش سرزمین فرانسه در نیم قرن گذشته و ارایه پیشنهاداتی اجرایی جهت بهبود وضعیت آمایش سرزمین ایران». آمایش سرزمین، 1(1)، صفحات 141-180.
- مخدوم، مجید (1387). شالوده آمایش سرزمین، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
- مطالعات آمایش سرزمین (1394). دفترآمایش و توسعه پایدار سازمان مدیریت و برنامه ریزی.
- وردی نژاد، فریدون و حسین آشتیانی (1389). «آمایش سرزمین»، مدیریت شهری، شماره 72، صفحات 68-45.
- ویسی، هادی و مهماندوست، خدیجه (1392). «تأثیر نظام سیاسی تکساخت بر آرایش فضایی ـ مکانی و توسعه شهرهای ایران»، فصلنامه ژئوپلیتیک، 9(2)، صفحات 204-229.
- Hamsen, N.M.(1970). French Redional Planning. Edinburgh Indiau University Press.
- Miller,G.F.(2001). Environmental Resource Management. Wadworth Pub.C.
- H.A.(1985). What is environmental Management. In Environmental Planning and Management ed (J.J,Basinski and K.D.Cocks) CSIRO. Canberra.