نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
2 کارشناس ارشد برنامهریزی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
چکیده
امروزه گسترش شهرها، افزایش جمعیت و تمایل به زندگی ماشینی موجب عدمتوجه به طبیعت، نادیده گرفتن نیازهای انسان و بروز ناهنجاریهای اجتماعی شده است. از اینرو با ارتقای کیفی محورهای پیاده در بستر طبیعت مانند جاده سلامت قزوین میتوان به بخشی از این نیازها پاسخ داد. بنابراین با توجه به مطالعات و تحقیقات اندک در این محدوده، پژوهش حاضر به دنبال ارزیابی محور پیاده سلامت قزوین که حدفاصل شهر و طبیعت قراردارد، میباشد. در راستای تحقق این هدف، از روشهای کیفی و کمی استفاده شده است به طوری که با استفاده از روشهای کتابخانهای، مشاهده و مصاحبه با متخصصین، عوامل موثر بر مطلوبیت محورهای پیاده مشخص گردید و سپس براساس توزیع پرسشنامه میان کاربران فضا و کاربریهای سیار و مستقر در مسیر جاده سلامت پاسخها گردآوری و تجزیه و تحلیل به روش آزمون دو جملهای در نرمافزار SPSS صورت پذیرفت. نتایج حاصل بیانگر آن است که در عامل کالبدی معیارهای پیوستگی و عرض محور هر یک با 41 درصد، در عامل زیستمحیطی معیار نظافت و پاکیزگی با 41 درصد، در عامل آسایش و راحتی معیار عدم آلودگی صوتی و وضعیت کفپوش هریک با 46 درصد، در عامل کاربری و فعالیت نیز معیار قابلیت استفادههای متفاوت از مسیر با 53 درصد، بیشترین رضایتمندی شهروندان را در پی داشتهاند و در مقابل محوطهآرایی در عامل کالبدی با 25 درصد، معیار حفاظت از پیادهها در مقابل تغییرات جوی در عامل زیستمحیطی با 17 درصد، معیار تسهیلات در عامل آسایش و راحتی با 23 درصد و معیار تنوع عملکردی در عامل کاربری و فعالیت با 25 درصد، از کمترین رضایت برخوردار بودهاند. در پایان لازم به ذکر است که نتایج تحقیق و همچنین پیشنهاداتی که براساس آنها تعیین گردیدهاند، میتوانند مورد توجه تمامی سازمانهای اجرایی قرار گیرند و در نهایت منجر به ارتقای کیفی جاده سلامت قزوین و نمونههای مشابه آن در کشور گردند.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Assessment of the Factor Influencing on Desirability of the Urban Pedestrian Axes (Case Study: Qazvin Health Road)
نویسندگان [English]
- Vahid Bigdeli Rad 1
- Bahareh Zarbafnia 2
1 Associate Professor of Urban and Regional Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Islamic Azad University (QIAU), Qazvin, Iran
2 M.Sc. Department of Urban and Regional Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]
Introduction
The emergence of the mechanized phenomenon increased the human’s need for nature and using it in a peaceful environment so that the natural environments can be established to link nature to the city and create public and popular spaces to link the human to nature. Therefore, some measures must be taken to improve the quality of the roads besides creating them to increase the walkability (Sharghi et al., 2017; Najafpour et al., 2014). Qazvin Health Road, located in the northern part of the city, was created to have a healthy society. However, it did not reach its highest level in terms of facilities and quality. The current research aims to evaluate the factors affecting the desirability of the urban pedestrian zones with an emphasis on the Qazvin Health Pedestrian Road through which the more presences of the people to improve the health level of the society in the urban and natural spaces is provided by recognizing the factors affecting their quality and improvement in this road. This plan is a dynamic process that was implemented to provide the mental and physical health of the people and increase their happiness and pleasure from the opposite of Islamic Azad University, Qazvin Branch, to Barajin Park.
Data and Method
The current method used a questionnaire to collect the data as one of the most common tools in field studies. Cronbach’s alpha method was also used in confirming reliability, which is considered as the most practical and significant method to measure the reliability. If this value is higher than 0.7, it can be said that the tool has higher reliability (Siamak & Davarpanah, 2009). 30 primary questionnaires were distributed among the members of the statistical population to evaluate the validity, and as a result, the criteria with Cronbach’s alpha less than 0.7 were eliminated, and the criteria with a coefficient higher than 0.7 were obtained as the final questionnaire. Then, given determining the sample size obtained from Cochran’s formula, 400 questionnaires were filled. The data and the items of the questionnaire were first coded using SPSS software to analyze the data obtained from the questionnaire, and then, the related values were typed in their specific order. In the following, the Kolmogorov-Smirnov test was used to study the normality or abnormality of the data distribution, and the results indicated that the distribution of the data was abnormal. Therefore, the Binomial test was selected as the analysis method, which is a non-parametric test, in proportion to the research purpose.
Results and Discussion
The research results indicate that the following criteria gained the maximum satisfaction of the residents: in physical factors, connectivity and the width of the axis, in environmental factor, the cleanness and hygiene; in comfort and convenience factor, the lack of noise pollution and the status of the flooring; in the physical and activity factor, the criterion of various usability of the path. In contrast, the following factors obtained the least satisfaction: landscaping in the physical factor, protecting the pedestrian against climate changes in the environmental factors, the facilitation in the comfort and convenience factor, and functional diversity in the physical and activity factor. As presented, paying attention to the four mentioned criteria has the maximum effect on the desirability while Siadati and Karimifard (2018) considered vitality the most effective criterion in increasing the desirability of the pedestrian axes. Similar to Hajrezaei (2019), the land use and activity along with the mixed land uses, functional diversity, and various usability of the path are among the factors that have the most effect on the desirability of the pedestrian axis in the current study. Furthermore, in a paper conducted by Punter and Carmona (1997), the environmental factor and the quality of the public area were considered significant. In a study by Habibi and Sheikhahmadi (2019), increasing the legibility using urban landmarks, land use diversity, and physical diversity, safety, and security, using natural elements, and the connectivity of the path are the factors that lead to increasing the desirability. Seyfallahi Fakhr et al. (2013) believe that the function has the most effect on creating a safe pedestrian path, resulting in increasing the desirability of the axis, which was also mentioned in the current study.
Conclusion
The current research aimed to evaluate the factors affecting the desirability of the urban pedestrian axes in Qazvin Health Road as a case study. After reviewing theoretical foundations and surveying the experts, the factors were selected as the main factors in the desirability of the urban pedestrian axes that are as follows: physical factors, environmental factors, comfort and convenience, physical and activity status of the Health Road. Then, through observation and field studies, a questionnaire was developed and distributed among them to investigate the desirability of the pedestrian axis. In the following, after collecting the questionnaires, citizens’ satisfaction with each one of the criteria were evaluated using the Binomial test. The research results indicate that the following criteria gained the maximum satisfaction of the residents: in physical factors, connectivity and the width of the axis, in environmental factor, the cleanness, and hygiene; in comfort and convenience factor, the lack of noise pollution and the status of the flooring; in the physical and activity factor, the criterion of various usability of the path. In contrast, the following factors obtained the least satisfaction: landscaping in the physical factor, protecting the pedestrian against climate changes in the environmental factors, the facilitation in the comfort and convenience factor, and functional diversity in the physical and activity factor. In the end, it is noteworthy that the research results and the recommendations that were determined based thereon can be considered by all the executive organizations, and finally, result in improving the quality of this road and the similar examples in Iran.
کلیدواژهها [English]
- Assessment of Desirability
- Urban Pedestrian
- Qazvin Health Road
- Binomial Test
- آقا ملایی، ریحانه و لک، آزاده (1397). ساماندهی عرصه پیاده راه های شهری با رویکرد ارتقا کیفیت محیطی (مطالعه موردی: محورپیاده صف)، فصلنامه آمایش محیط، دوره 11، شماره 40، صص 67-90.
- احدی، محمد رضا و بشیری، پریسا (1393)، طراحی و ساماندهی پیاده راه شهری در جهت ارتقای ایمنی عابران پیاده با استفاده از بازرسی ایمنی پیاده راه های درون شهری، فصلنامه علمی راهور، دوره1، شماره9، صص 73-90.
- امین زاده، بهناز (1389). ارزیابی زیبایی و هویت مکان، فصلنامه هویت شهر، دوره 4، شماره7، صص 3-14.
- بحرینی، سید حسین (1397). فرآیند طراحی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران،چاپ دهم.
- بنتلی، ای ین (1398). محیط های پاسخده، ترجمه: مصطفی بهزاد فر. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران،چاپ چهاردهم.
- بیگلری نیا، معصومه (1397). ارزیابی مسیرهای پیاده روی در مناطق گردشگری کوهستانی به منظور ارائه الگوی مناسب برای توسعه مسیرهای کوهپیمایی شهر ایلام، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته اکوتوریسم، دانشگاه کاشان.
- پاکزاد، جهانشاه، (1385). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری، تهران: انتشارات شهیدی.
- پانتر، جان و کرمونا، متئو (1997). بعد طراحی برنامه ریزی (نظریه ،محتوا و اقدامی عملی برای تدوین سیاست های طراحی)، ترجمه: سید عببدالهادی دانشپور و رضا بصیری مژدهی. تهران: انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
- تشکری، لیلا و مهربانی گلزار، محمدرضا (1397). تکوین یک پیاده راه با استفاده از مؤلفه های کالبدی یا رفتاری، مجله منظر، دوره 10، شماره 44، صص 49-40.
- جیکوبز، جین (1386). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی، ترجمه دکتر حمید رضا پارسی و آرزو افلاطونی. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
- حاج رضایی، فرزان (1398). گونه شناسی پیاده راه (مطالعه موردی: بام تهران به مثابه پیاده راه طبیعی-اجتماعی)، مجله منظر، دوره 11، شماره47، صص14-23.
- حافظ نیا، محمد رضا (1393). مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: انتشارات سمت، چاپ بیستم.
- حبیبی، کیومرث و شیخ احمدی، احمد (1398). تحلیل و ارزیابی سیاست های پیاده محوری در بافت های تاریخی با تآکید بر پیاده راه ها (مطالعه موردی: پیاده راه خیام ارومیه)، فصلنامه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، سال ششم، شماره 21، صص 111-136.
- خاک زند، مهدی، محمدی، مریم، جم، فاطمه و آقابزرگی، کوروش (1393). شناسایی عوامل مؤثر بر طراحی بدنه های شهری با تاکید بر ابعاد زیبایی شناسی و زیست محیطی ( نمونه موردی: خیابان ولی عصر (عج)- شهر قشم)، فصلنامه مطالعات شهری، دوره سوم، شماره دهم، 15صص-26.
- خیر الدین، رضا، حق بیان، رسول و شکوهی بیدهندی، محمدصالح (1398). بازکاوی مؤلفه های ناکامی تجربه ایجاد پیاده راه 17 شهریور شهر تهران، ماهنامه باغ نظر، دوره 16، شماره81، صص 51-60.
- رنجبر، احسان و رئیس اسماعیلی، فاطمه (1389). سنجش کیفیت پیاده راه های شهری در ایران (نمونه موردی: پیاده راه صف، سپهسالار)، تهران، مجله هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره دوم، شماره 42، صص 83-93.
- زرفشان، عطاءاله، پورمحمدی، محمدرضا، نصیری، اسماعیل و موسی کاظمی، مهدی (1399). بررسی تطبیفی محلات انسان محور با تاکید بر مؤلفه های پیاده محوری و اختلاط کاربری اراضی (نمونه موردی بافت های سنتی، مدرن، خودرو کلانشهر تبریز)، نشریه علمی_پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، دوره24، شماره71، صص 173-199.
- سیادتی، فریال و کریمی فرد، لیلا (1397). بررسی و بازخوانش تداوم زندگی شهری در شب مبتنی بر شادابی و سرزندگی فضاهای شهری 24 ساعته (مطالعه موردی: محله دربند)، فصلنامه مدیریت شهری، دوره 17، شماره 50، صص 99-123.
- سیامک، مرضیه و داورپناه، محمدرضا (1388). ساخت و اعتباریابی پرسشنامه سنجش سواد اطلاعاتی پایه و واقعی دانشجویان مقطع کارشناسی، فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، دوره 12، شماره 1، صص 119-146.
- سیف الهی فخر، سپیده. لاریمیان، تایماز و معززی مهر طهران، امیرمحمد (1392). تعیین شاخص های موثر در خلق مکان های امن پیاده مدار جهت ارتقای تعاملات اجتماعی (نمونه موردی خیابان بهار آزادی محله خاک سپید تهران )، نشریه معماری و شهرسازی ایران، دوره 4، شماره 5، صص 86-95.
- شاطریان، محسن، کیانی سلمی، صدیقه و بیگلری، معصومه (1398). تبیین کارکرد عامل سلامت در گسترش پیاده مداری کوهستانی به عنوان رویکردی تفرجی مطالعه موردی (شهر ایلام )، فصلنامه شهر پایدار، دوره 2، شماره 4 ،صص 47-64.
- شاهیوندی، احمد و قلعه نویی، محمود (1392). بررسی و تحلیل قابلیت پیاده مداری مسیرهای عابر پیاده شهر اصفهان، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 13، شماره 31، صص 73-91.
- شرقی، علی، رزاقی اصل، سینا، آقاجانی، فاطمه (1396). جاده سلامت شاهرود، از معماری بشر ساخت تا معماری منظر، سومین همایش ملی معماری و شهر پایدار، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، پانزدهم اسفند96.
- شیرازبخت، فاطمه و رضوان، گودرزی (1399). ارزیابی مسیرهای پیاده در شهر شیراز با رویکرد بهبود حضورپذیری شهروندان (مطالعه موردی: پیاده راه سلامت چمران، قصرالدشت، حسینی الهاشمی)، نشریه معماری شناسی، سال سوم، شماره16، صص 87-97.
- عبدالهی، علی اصغر، شرفی، حجت الله و سلیمانی دامنه، مجتبی (1398). سنجش مطلوبیت پیاده مداری بر اساس مؤلفه های کیفی پیاده روی (مطالعه موردی: مرکز تجاری شهر کرمان)، نشریه علمی -پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، دوره 23، شماره 67، صص 221-197.
- قربان زاده، مژگان (1395). باز زنده سازی پیاده روهای شهری با تاکید بر مؤلفه های طراحی پارک خطی (مطالعه موردی: پیاده رو بلوار شهیدصادقی مشهد)، چهارمین کنفرانس ملی پژوهش های کاربردی در مهندسی عمران،معماری ومدیریت شهری، تهران، بهمن 1395.
- لطفی، صدیقه و شکیبایی، اصغر (1392). بررسی و آزمون شاخص قابلیت پیاده روی و ارتباط آن با محیط ساخته شده شهر(مطالعه موردی: شهر قروه). فصلنامه آرمان شهر، دوره 6، شماره11، صص 383-392.
- لینچ، کوین (1387). سیمای شهر، ترجمه منوچهر فرینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران چاپ هشتم.
- مرادنژاد، رحیم بردی آنا، رازقی، فرزانه و آروین، محمود (1398). ارزیابی مؤلفه های کیفیت فضا در پیاده راه های شهری (نمونه موردی: پیاده راه فرهنگی رشت)، نشریه علمی-پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، دوره 23، شماره 69، صص 19-40.
- مرتضوی، صبوحا (1390). بازشناسی پیاده راه به عنوان بستری برای گذراندن اوقات فراغت در شهر، ماهنامه شهر و منظر، شماره 12، 17-28.
- معینی، سید محمد مهدی (1386). رفتار عابر پیاده ،در ارتباط با مکان های مسکونی و تجاری (مطالعه موردی: منطقه 6 شهرداری)، نشریه هنر های زیبا، تهران، دوره32، شماره 32 ،صص 15-26.
- مهدیزاده، جواد (1397). مفاهیم و مبانی پیاده راه سازی، ماهنامه شهرداری ها، دوره 2، شماره 19، صص 12-18.
- مهندسین مشاور شارمند (1394). مطالعات طرح جامع قزوین.
- Araldi, A., & Fusco, G. (2019). From the street to the metropolitan region: Pedestrian perspective in urban fabric analysis. Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science, 46(7), 1243-1263.
- Bishop, k., Marshall, N. (2017), Social Interactions and the Quality of Urban Public Space, In Martin A. Abraham (Eds.). Encyclopedia of Sustainable Technologies, pp: 63-70.
- Jin, H., Liu, S., & Kang, J. (2019). Thermal comfort range and influence factor of urban pedestrian streets in severe cold regions. Energy and Buildings, 198, 197-206.
- Lee, M., Demirtas, D., Buick, J. E., Feldman, M. J., Cheskes, S., Morrison, L. J., ... & Rescu Epistry Investigators. (2017). Increased cardiac arrest survival and bystander intervention in enclosed pedestrian walkway systems. Resuscitation, 118, 1-7.
- La Malva, F., Verso, V. R. L., & Astolfi, A. (2015). Livingscape: a multi-sensory approach to improve the quality of urban spaces. Energy procedia, 78, 37-42.
- Najafpour, H., Bigdeli Rad, V., Lamit, H., & Fitry, S. M. (2014). The Systematic Review on Quality Of life in urban neighborhoods. Life Sci J, 11(7), 355-364.
- Park, Y., & Garcia, M. (2020). Pedestrian safety perception and urban street settings. International journal of sustainable transportation, 14(11), 860-871.
- Rad, V. B., Najafpour, H., Ngah, I., Shieh, E., Rad, H. B., & Qazvin, I. (2014). The Systematic Review on Safety in Urban Neighborhoods. Life Science Journal, 11(10).
- Speck, J. (2018). Create Pedestrian Zones Properly. In Walkable City Rules(pp. 170-171). Island Press, Washington, DC.
- Vita, G., Shu, Z., Jesson, M., Quinn, A., Hemida, H., Sterling, M., & Baker, C. (2020). On the assessment of pedestrian distress in urban winds. Journal of Wind Engineering and Industrial Aerodynamics, 203, 104200.
- Zecca, C., Gaglione, F., Laing, R., & Gargiulo, C. (2020). Pedestrian routes and accessibility to urban services: an urban rhythmic analysis on people's behaviour before and during the COVID-19. TeMA: journal of land use, mobility and environment, 13(2).