نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

2 دانشیار گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

3 استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد تبریز، ایران

چکیده

شیوه‌های برنامه‌ریزی و مداخله درزمینه تولید مسکن، عرضه زمین و استانداردهای شهری وضع‌شده ناکارآمد بوده و نفعی برای کم‌درآمدترین اقشار نداشته است. از سوی دیگر، سیاست‌هایی که برساخت مسکن برای طبقات با استطاعت پایین تأکید ورزیده‌اند، توجه اندکی به آثار محیطی آن معطوف نموده‌اند. ذکر این نکته نیز بسیار اهمیت دارد که چالش تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد شهری در کشور‌های درحال‌توسعه صرفاً به تهیه خود مسکن محدود نمی‌شود. کمبود فضای سکونتی و فضا‌های داخلی خانه و نا‌کارآمدی امکانات گرمایشی و سرمایشی، نا‌امنی در برابر مخاطرات طبیعی، از مهم‌ترین مواردی محسوب می‌شود که به هنگام سیاست‌های تأمین مسکن برای این گروه‌ها موردتوجه و مطالعه قرار نمی‌گیرد. از سوی دیگر طبق اظهارات کارشناسان، برنامه‌های تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد، تنها مسکّنی برای زخم متورم مسکن در بین این گروه‌های درآمدی بوده است؛ توده بزرگی از خانوار‌ها که در شرایط بی‌مسکنی، تنگ‌مسکنی و بد‌مسکنی قرار دارند، نشان از عدم وجود دید کلان نسبت به این بخش و نا‌کارآمدی سیاست‌های اجراشده در بخش مسکن و حل معضل آن در کشور می‌باشد و به دلایل متعدد این سیاست‌ها همواره از سوی مردم و منتقدان با چالش‌های جدی مواجه است، به‌گونه‌ای که در حال حاضر مدیران و برنامه‌ریزان این حوزه متقاعد شده‌اند که بسیاری از سیاست-ها و سرمایه‌گذاری‌ها در بخش مسکن شاید باعث بهبود مقطعی در این بخش شود ولیکن راهکاری برای دستیابی به شرایط مطمئن و پایدار نخواهد بود. آنچه نیاز است، تجدیدنظر در رویکرد‌های کلان مدیریتی و به‌کار‌گیری ابزار‌های جدید در برنامه-ریزی است، ابزار‌هایی که ویژگی موج سوم مدیریت (تغییر برای انطباق با محیط آینده) در آن معنا یابد. در این راستا این پژوهش قصد دارد به شناسایی و بررسی مهم‌ترین عوامل مؤثر بر تأمین مسکن مناسب برای گروه‌های کم‌درآمد شهری در شهر تبریز، بپردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Identification and analysis of key Factors affecting the provision of suitable housing for low-income groups in the city of Tabriz

نویسندگان [English]

  • Leila Sohelivand 1
  • Farzin Haghparast 2
  • ALIREZA soltani 2
  • mahsa faramarzi 3

1 Ph.D. Student of Architect, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

2 Associate Professor of Architecture, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

3 Assistant Professor, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Art, Islamic Azad University, Tabriz Branch

چکیده [English]

Introduction
Due to the need to provide housing in different countries, governments have taken comprehensive measures and planning to provide housing for different groups, especially the low-income classes. But the reality is that the methods of planning and intervention in housing production, land supply, and established urban standards have been inefficient and have not benefited the lowest-income groups. On the other hand, policies that emphasize the construction of housing for the low-income classes have paid little attention to its environmental effects. It is also important to note that the challenge of providing housing for low-income urban groups in developing countries is not limited to housing alone. Lack of living space and interior spaces of the house and inefficiency of heating and cooling facilities, insecurity against natural hazards, are among the most important issues that are not considered and studied when providing housing policies for these groups. To take. On the other hand, according to experts, housing programs for low-income groups have been the only housing for swollen housing wounds among these income groups; A large number of households in the conditions of homelessness, housing shortage and poor housing, show a lack of macro vision of this sector and the ineffectiveness of policies implemented in the housing sector and solving its problem in the country. For a variety of reasons, these policies have always faced serious challenges from the public and critics, as managers and planners in the field are now convinced that many policies and Investments in the housing sector may improve temporarily in this sector, but it will not be a way to achieve safe and sustainable conditions. What is needed is a rethinking of macro-management approaches and the use of new tools in planning, tools that make sense of the third wave of management (change to adapt to the future environment). In this regard, this study intends to identify and investigate the most important factors affecting the provision of adequate housing for low-income urban groups in the city of Tabriz.
 
Data and Method
The present study, with a futures research approach, identifies the most important factors affecting the housing of low-income groups in the city of Tabriz and examines the extent and how these factors affect. This research is applied in terms of purpose and according to the components under study, the approach is the descriptive-analytical method. Environmental and Delphi scanning techniques have been used to identify variables and indicators. In this regard, in the first stage, to collect variables from online articles, a review of published articles on the factors affecting the provision of housing for low-income groups was used; Then, a semi-structured questionnaire was distributed between experts in the field of urban issues and they were asked to score points in the matrix of intersecting effects on variables, based on effectiveness and influence with numbers in the range 0 to 3. In this rating, "zero" means no effect, "one" means weak effect, "two" means medium effect and "three" means high effect. The scores were then entered in a cross-matrix to measure the direct and indirect impact of each factor and to obtain key drivers according to the scores of the factors. In scenario-based studies, the expertise and knowledge of experts take precedence over the overall quantity and the sample size should not be less than 25 people. In this study, in order to consciously select the participants, purposive sampling method has been used. The basis for using purposive sampling method is to select a group of experts who have an in-depth study or general understanding of the nature of the research questionnaire. Based on the above explanations, the statistical population of this study is 50 experts in the field of urban issues, including experts of Tabriz metropolitan municipality, consulting engineers and some university professors specializing in the field of study.
 
Results and Discussion
Based on the rank obtained from key factors, 16 factors were identified as drivers in low-income housing planning in Tabriz. These drivers are in order of importance: per capita construction credits (government development credits in the housing sector), security against earthquakes and natural disasters, housing prices, the quality of urban space, the level of security against urban crime, how to access Educational centers, access to cultural and recreational centers, access to health centers, urban green space, quality of design and construction, access to public transportation, cost of urban infrastructure, access to water, electricity, gas, telephone, sewage, residential density and Construction cost.
 
Conclusion
Given the obtained key drivers, it can be acknowledged that success in achieving comprehensive goals in this field depends on continuous interaction between key factors and careful planning for these drivers. In other words, sufficient attention by planners and city managers to the influential factors and drivers and considering these key factors and the relationships between them will provide the necessary conditions for providing housing for low-income groups in the city of Tabriz.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Low Income Groups
  • Housing Planning
  • Future Research
  • Tabriz
  • احمدی، کیومرث، سلطان­پناه، هیرش، نوزاد، نوید (1392)، رویکرد آینده­پژوهانه به وضعیت مسکن شهرستان ارومیه مبتنی بر سناریو­نویسی، مجموعه مقالات دومین همایش ملی آینده‌پژوهی، تهران
  • آرشین، مهسا، سرور، رحیم (1395)، ارزیابی سیاست‌های اجرایی دولت در تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد شهری(مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد)، مطالعات مدیریت شهری، 9(30)، 81-95.
  • باباغیبی ازغندی، علیرضا (1389)، آینده‌پژوهی رهیافتی نو در مدیریت جامع حمل‌ونقل شهری، فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، 5(16)، 77-100.
  • پورمحمدی، محمدرضا (1379)، برنامه­ریزی مسکن، چاپ چهارم، انتشارات سمت
  • جهانبین، رضا، پورمحمدی، محمد­رضا، (1389)، راهبردهای اساسی تأمین مسکن گروه‌های کم­درآمد شهری (مطالعه موردی شهر تبریز)، فصلنامه جغرافیایی چشم­انداز زاگرس، 2(3)، 119-137.
  • جواهری پور، مهرداد، داوودپناه، بابک (1381)، سکونتگاه‌های نا­پایدار اقشار کم­درآمد شهری (بازبینی سیاست­گذاری­های دوران اخیر درزمینه اسکان غیر­­رسمی یا نابسامان)، هفت شهر،1(8)، 97-82.
  • جواهری­پور، مهرداد (1381)، سیاست اجتماعی و فقر (از برنامه‌های تعدیل ساختاری تا راهبردهای کاهش فقر ) ، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 3(12)، 41-70.
  • حاتمی نژاد، حسین، سیف­الدینی، فرانک، میره، محمد (1385)، بررسی شاخص­های مسکن غیر­رسمی در ایران نمونه موردی: محله شیخ­آباد قم، پژوهش­های جغرافیایی، 38(58)، 129-145.
  • حکمت­نیا، حسن، انصاری، ژینوس (1391)، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ­رﻳﺰی ﻣﺴﻜﻦ ﺷﻬﺮ ﻣﻴﺒﺪ ﺑﺎ روﻳﻜﺮد ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار، پژوهش­های جغرافیای انسانی، 44(79)، 191-207.
  • خاتم، اعظم (1382)، حاشیه­نشینی و اسکان غیر­رسمی در تهران، تغییر فرصت­های ادغام اجتماعی، مجموعه مقالات حاشیه­نشینی و اسکان غیر­­رسمی، جلد اول، انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران.
  • خلیلی، احمد، نورالهی، هانیه، رشیدی، نعیمع، رحمانی، مریم (1393)، ارزیابی سیاست‌های مسکن مهر در ایران و ارائه راهکار­هایی برای بهبود آن، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات شهری، 4(13)، 83-92.
  • خوب آیند، سعید (1379)، روش­های تأمین مسکن گروه­های کم­درامد شهری در ایران، نمونه موردی شهر تبریز، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.
  • ده ده زاده سیلابی، پروین (1397برنامه­ریزی تأمین مسکن گروه­های کم­درآمد با رویکرد آینده­پژوهی، مطالعه موردی شهر اردبیل، رساله دکتری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی.
  • رفیعی، مینو (1364)، خانه­سازی در جهان سوم (ترجمه)، وزارت برنامه و بودجه
  • زیاری، سمیه، فرهودی، رحمت الله، پوراحمد، احمد، حاتمی نژاد، حسین (1396)، الگوی تامین مسکن گروه های کم‌درآمد (مطالعه موردی: شهر کرج)، پژوهش­های جغرافیای انسانی، 49(4)، 869-883.
  • زیاری، کرامت­الله، پرهیز، فرهاد، مهدنژاد، حافظ، اشتری، حافظ (1389)، ارزیابی مسکن گروه‌های درآمدی و ارائه برنامه تأمین مسکن اقشار کم­درآمد، نمونه موردی: استان لرستان، پژوهش­های جغرافیای انسانی، 42(74)، 1-21.
  • زیاری، کرامت­اله (1385)، سیاست مسکن ارزان­قیمت، مجموعه مقالات دومین سمینار توسعه مسکن در ایران، جلد 1، سازمان ملی زمین و مسکن، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران
  • سعیدنیا، احمد (1378)، کتاب سبز راهنمای شهرداری­ها، نظام مراکز شهری، فضاهای مسکونی، جلد چهارم، وزارت کشور، مرکز مطالعات برنامه­ریزی شهری، تهران.
  • شوای، فرانسوا (1375)، شهرسازی تخیلات و واقعیات، ترجمه سید محسن حبیبی، دانشگاه تهران، تهران.
  • صابری،فر، رستم، جنگی، حسین، (1396)، بررسی شاخص­های الگوی مسکن مناسب از منظر ساکنین گروه‌های حاشیه­نشین شهر مشهد، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 17(46)، 139-157.
  • صرافی، مظفر (1381)، به سوی نظریه ای برای ساماندهی اسکان غیررسمی - از حاشیه نشینی تا متن شهرنشینی، هفت شهر، 1(8)، 5-11.
  • عابدینی، اصغر (1393)، ارزیابی سیاست‌های دولتی تأمین مسکن در ارتباط با استطاعت مالی خانوارهای کم‌درآمد شهری در ایران (مطالعه موردی: شهر ارومیه)، رساله دکترای تخصصی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تبریز.
  • عیسی زاده، ابراهیم، صیدی، مصطفی (1391)، تحلیلی بر اسکان غیررسمی و تعیین ضریب تأثیر عامل­ها با استفاده از مدل تحلیل مسیر؛ مورد شناسی: شاطرآباد کرمانشاه، نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی، 16(41)، 1-22.
  • قربانی، رسول، روستایی، شهریور، کرمی، سونیا (1399)، آینده‌پژوهی عوامل موثر بر شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در کلانشهر تبریز با استفاده از رویکرد سناریونویسی و ماتریس تاثیرات متقاطع، نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی،
  • گیلبرت، آلن، گالگر، ژوزف (1375)، شهر­ها، فقر و توسعه شهرنشینی در کشورهای درحال‌توسعه، ترجمه پرویز کریمی ناصری، انتشارات شهرداری تهران.
  • محمدی ده چشمه، پژمان (1397)، ارزیابی سیاست‌های دولتی تأمین مسکن در مورد گروه‌های کم‌درآمد شهری، فصلنامه جغرافیا، 8(2)، 281-295.
  • مهندسین مشاور آب اندیشان (1388)، طرح جامع مسکن استان آذربایجان­غربی، سازمان مسکن و شهرسازی استان آذربایجان غربی.
  • نعیمی، کیومرث (1394)، آینده‌پژوهی برنامه‌­ریزی و توسعه مسکن شهری با تأکید بر مسکن غیررسمی مطالعه موردی: مساکن غیررسمی شهر سنندج، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تبریز.
  • نیکوسرشت، ناصر (1374راهنمای تأمین مالی مسکن برای کشور­های درحال‌توسعه، بولتن اقتصاد وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت امور مسکن، شماره 15
  • یزدانی، محمد حسن، پاشازاده، اصغر، سعیدی، سمیرا (1398)، بررسی میزان رضایتمندی ساکنین مسکن مهر (نمونه موردی: مسکن مهر شام اسبی اردبیل)، نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی، 23(67)، 327-349.
  • Benton- short, L. and Short, J.R., )2008), Cities and Nature, Routledge, Newyork.
  • Brunn, S. Williams, J. and Ziegler, D., (2003), Cities of the World, World Regional Urban Development, Newyork: Rowman and Littlefield.
  • Chafe, Z., (2007), Reducing Natural Disaster Risks, In State of the World: Our Urban Future, Newyork: Norton Comparisons, Urban Studies, 27, 6.
  • Datta, K. and Jones, G., (2002), Housing and Finance in Developing Countries, Routledge, Newyork
  • Drakakis-Smith, D. (2000) third world cities, London, Routledge Hall &Preiffer, 2000, 154.
  • Eshruq Labin, M.J., A.I. Che-Ani and S.N. (2014). Affordable Housing Performance Indicators for Landed Houses in the Central Region of Malaysia, Modern Applied Science,Vol. 8: Pp 70-86.
  • M., (2008), “Strategic Foresight”, Lipsor Working Paper ,France , Paris.
  • Gooding, T. (2017) Low-Income Housing Provision in Mauritius: Improving Social Justice and Place Quality, Habitat International, Vol 53, No 1, pp. 502-516.
  • Gordon, A., (2009), «Future Savvy,» American Management Association Press, New York.
  • Grigsby, W. Rosenberg, L. (1975), Urban Housing Policy, APS Publications: NY.
  • Hamizah Yakob, Fatimah Yusof, Hazlina Hamadan, (2012). Land use Regulations Towards a Sustainable UrbanHousing: Klang Valley Conurbation, Procedia – Social and Behavioral Sciences, Vol.68, No.19.
  • Hamzehlou, S. (2014).  Assessment of the Laws and Regulations Regarding to Housing Indicators in Iran, Journal of Civil Engineering and Urbanism, 4: Pp 328- 332.
  • Hardoy, J. Mitlin , D. and Satterhwait, D., (2001) Environmental Problems in an Urbanizing World, London and Sterling, Environment and Urbanization, 5, 1.
  • Katz, B., Turner, M.A ( 2008), Rethinking U.S. Rental Housing Policy: A New Blueprint for Federal, State and Local Action, In Revisiting Rental Housing, edited by Nicolas P. Retsinas and Eric S. Belsky Washington, DC: Brookings Institution Press.
  • Masika, R. .Dehaan., A. Baden., S, (2001), Urbanization and Urban Poverty: A Gender Analaysis, Bridge.
  • Neuma W. (2007) Social research methods, 6thed. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, London.
  • V., (2006) , Selective Housing Policy in Local Housing Markets and the Supply of Housing, Journal of Housing Economics 15
  • Potter, R.B. & Lioyd- Evans (1998) The City in the Developing World, Essex, longman
  • Sheng, Yap K. (2016) The Enabling Strategy and its Discontent: Low-Income Housing Policies and Practices in Asia, Habitat International, Vol.54, No.3, pp.166- 172.
  • , J. R., (2006), Urban Theory a Critical Assessment, New York: Routledge
  • Westaway, MS., (2006), A longitudinal investigation of satisfaction with personal and environmental quality of life in an informal South African housing settlement, Doornkop, Soweto. Habit International, Vol 30: pp 175-189.