نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
دانشگاه یاسوج- دانشکده ادبیات و علوم انسانی-گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری
چکیده
دولت‌ها در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در جهت مقابله با شهرنشینی شتابان سیاست‌هایی را اتخاذ کرده‌اند، یکی از این استراتژی‌ها بحث پایداری اجتماعی است. طرح‌ها و برنامه‌های مختلف توسعه بایستی به پایداری محیط زیست، پایداری اقتصادی و نهایتاً پایداری اجتماعی منتهی شود. تمرکز پروژه‌ها بر اهداف اقتصادی و اهداف زیست محیطی ممکن است به پایداری در این دو بخش منتهی شود؛ ولی توسعه زمانی پایدار است که همه جانبه و یکپارچه باشد. لازم است پروژه‌های مختلف توسعه به پایداری اجتماعی منجر شود. از مهمترین مؤلفه‌های پایداری اجتماعی افزایش کیفیت زندگی و نیل به عدالت اجتماعی است. در پژوهش حاضر سعی شده که با استفاده از تکنیک آیداس به سنجش و ارزیابی شاخصهای توسعه پایدار اجتماعی در کلانشهرهای ایران پرداخته شود. کلانشهرهای مورد مطالعه در این پژوهش تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز و قم بوده است. داده‌های مورد نیاز پژوهش از طریق آمارنامه کلانشهرهای مورد مطالعه جمع‌آوری شده است. نتایج بکارگیری مدل آیداس نشان می‌دهد که میزان امتیاز نهایی برای کلانشهر تهران(0.998)، مشهد (0.189)، اصفهان (0.201)، شیراز (0.100)، تبریز (0.143) و قم (0.008) به دست آمده است. نتایج محاسبه مجموع مقادیر نهایی شکاف کل تکنیک میرکا نشان می‌دهد که کلانشهر تهران با کسب امتیاز (0.0049) بیشترین امتیازات شاخصهای توسعه پایدار اجتماعی را داشته است. کلانشهر اصفهان با کسب امتیاز(0.1410) بعد از تهران بیشترین امتیاز را از آن خود کرده است. میزان امتیاز کلانشهرهای مشهد(0.1462)، تبریز(0.1520)، شیراز(0.1540) و قم(0.1612) بوده است. مقایسه تطبیقی تکنیک‌های آیداس و میرکا نتایج مشابهی را نشان می‌دهد و در این دو تکنیک کلانشهر تهران دارای بیشترین امتیاز و کلانشهر قم دارای کمترین امتیاز بوده است. نتایج هر دو تکنیک با توجه به فاصله امتیازی که کلانشهرهای مورد مطالعه باهم دارند از عدم تعادل و نابرابری حکایت دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Measuring social sustainable development in Iranian metropolises using EDAS and Mairca technique
نویسنده [English]
- Mahmood Akbari
Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Literature and Humanities, Yasuj University, Yasuj, Iran
چکیده [English]
Introduction
In many developing countries, cities have emerged as engines of economic growth by providing a variety of opportunities. However, high population growth in urban areas has put a lot of pressure on natural resources (Dambeebo and Jalloh, 2018: 235). Governments in developed and developing countries also use policies to counter the effects of urbanization. One of these policies is the issue of sustainable development (Abu Bakar and Cheen, 2013: 484). The social dimension is an important component of sustainable development. While the discourse of sustainable development is largely limited to environmental and economic concerns (Hemani et al, 2012: 783-784). The overall goal of social sustainability seems to be social justice (Koglin, 2009: 13). In the present study, an attempt has been made to measure the indicators of sustainable social development in Iranian metropolises by using Edas and Mairca technique.
Data and Method
In the present study, by using the Edas and Mairca techniques, the indicators of sustainable social development in Iranian metropolises have been investigated. The metropolises studied in this study were Tehran, Mashhad, Isfahan, Shiraz, Tabriz and Qom. The most important indicators used in the Edas and Mairca are: number of public indoor sports facilities covered by the municipality, area of public indoor sports facilities covered by the municipality, number of public outdoor sports facilities covered by the municipality, area of the premises Public sports covered by the municipality, number of libraries and study halls, area of libraries and study halls, number of cultural centers covered by the municipality, area of cultural centers covered by the municipality, number of urban parks, number of forest parks, number of cinemas, Number of cinemas, number of cinema seats, center for social injuries, number of medical centers contracted by the Social Security Organization and number of hospitals contracted by the Social Security Organization.
Results and Discussion
In most of the studied indicators on social development, Tehran metropolis has the most positive distance from the average. The results of using the Edas technique show that Tehran metropolis had the highest score with a score of (0.998), Isfahan metropolis with a score of (0.201) and Mashhad metropolis with a score of (0.189) had the highest score, respectively. The final score was Tabriz metropolis (0.143), Shiraz metropolis (0.100) and Qom metropolis (0.008). The results of Mairca technique show that Tehran metropolis with a score of (0.0049) has the highest scores of sustainable social development indicators. Isfahan metropolis with the highest score (0.1410) after Tehran had the highest score. The metropolis of Mashhad has gained the most points after gaining points (0.1462) after the metropolises of Tehran and Isfahan. The score of Tabriz (0.1520), Shiraz (0.1540) and Qom (0.1612) was gained.
Conclusion
Comparative comparison of the results of Edas and Mairca techniques shows similar results and in these two techniques, Tehran metropolis has had the highest score. In the studied indices in the model of Edas and Mairca, Isfahan metropolis had the highest score after Tehran metropolis. The metropolis of Mashhad has had the highest score after the metropolis of Isfahan. In this regard, after Mashhad metropolis, Tabriz, Shiraz and Qom metropolises have obtained the most points, respectively. The results obtained in both techniques indicate inequality due to the difference in points between the studied metropolises.
کلیدواژه‌ها [English]
- Social sustainable development"
- EDAS technique"
- Mairca technique"
- "
- metropolis"
- آمارنامه شهر تهران(1398). سالنامه آماری شهر تهران، انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران، چاپ اول، تهران.
- اسمعیل پور، نجما؛ دستا، فرزانه، ایرجی، سمانه(1394). تحلیل توزیع فضایی کتابخانههای عمومی سطح شهر یزد، نشریه جغرافیا و برنامهریزی، 19(52): 24-1.
- اکبری، محمود(1400). بکارگیری تکنیک کوداس به منظور سنجش زیرساختهای شهری در کلانشهرهای ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 36(3): 252-243.
- اکبری، محمود(1400). وضعیت شاخصهای حمل و نقل در کلانشهرهای ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 36(2): 171-161.
- روستایی، شهریور؛ علیزاده یوالاری، شیوا(1399). سنجش عدالت فضایی خدمات عمومی در بین شهرستانهای استان آذربایجان غربی، نشریه جغرافیا و برنامهریزی، 24(71): 171-151.
- رهنما، محمدرحیم؛ حسینی، مصطفی(1395). سنجش و ارزیابی میزان پایداری اجتماعی در کلانشهر مشهد، با تاکید بر پنج محله مورد مطالعه، مجله آمایش جغرافیایی فضا، 6(19): 118-105.
- فرجی راد، عبدالرضا؛ پاشاپور، حجت الله؛ پوراکرمی، محمد؛ مسلمی، آرمان(1395). مطالعه تطبیقی کلانشهرهای ایران از لحاظ شاخصهای توسعه پایدار، مجله مطالعات نواحی شهری، 3(8): 146-125.
- مافی، عزت اله؛ عبداله زاده، مهدی(1396). ارزیابی پایداری اجتماعی کلان شهر مشهد، مجله پژوهشهای بوم شناسی شهری، 8(15): 78-65.
- محمودزاده، حسن؛ هریسچیان، مهدی(1397). سنجش سطح پایداری اکولوژیکی شهری (مورد شناسی: منطقۀ یک کلانشهر تبریز)، مجله جغرافیا و آمایش شهری منطقهای، 8(28): 166-147.
- نسترن، مهین؛ قاسمی، وحید؛ هادیزاده زرگر، صادق(1392). ارزیابی شاخصهای پایداری اجتماعی با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه، مجله جامعه شناسی کاربردی، 24(3): 173-155.
- یزدانی، محمدحسن؛ فیروزی مجنده، ابراهیم. (1396). بررسی توزیع فضایی کاربریهای عمومی از منظر عدالت اجتماعی مطالعه موردی: شهر اردبیل، نشریه جغرافیا و برنامهریزی، 21(61): 383-363.
- یوسف طالشی، شیده؛ موذن جمشیدی، هما؛ اکبری، نعمت اله(1399). تحلیل تطبیقی زیستپذیری فرهنگی کلانشهرهای ایران مطالعۀ موردی: تهران، اصفهان و مشهد، مجله جامعه شناسی کاربردی، 31(2): 76-55.
- Abu Bakar, A. H. Cheen, K. S. (2013), A Framework for Assessing the Sustainable Urban Development, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 85 (2013): 484 – 492.
- Borowczyk, J. (2018), Sustainable Urban Development: Spatial Analyses as Novel Tools for Planning a Universally Designed City, Sustainability, 10 (1407): 1-16.
- Casula Vifell, A. Soneryd, L. (2012), Organizing matters: how the social dimension gets lost in sustainability projects, Sustainable Development, 20(1):18–27.
- Chan, E. and Lee, G.K.L. (2008), Critical factors for improving social sustainability of urban renewal projects. Social Indicators Research, 85(2): 243-256.
- Cuthill, M. (2010), strengthening the social in sustainable development: Developing a conceptual framework for social sustainability in a rapid urban growth region in Australia, Sustainable Development, 18(6): 362-373.
- Dambeebo, D.l Jalloh, C. A. (2018), Sustainable Urban Development and Land Use Management: Wa Municipality in Perspective, Ghana, Journal of Sustainable Development, 11(5): 235-248.
- Davidson, M. (2010), Social sustainability and the city, Geography Compass, 4/7 (2010): 872–880.
- Dempsey, N. Bramley, G. Powers, S. Brown, C. (2009), the social dimension of sustainable development: defining urban social sustainability, Sustainable Development, 19(5): 289-300.
- Dempsey, N. Brown, C. Bramley, G. (2012), the Key to Sustainable Urban Development in UK Cities? The Influence of Density on Social Sustainability, Progress in Planning, 77 (2012): 89–141.
- Enyedi, G. (2002), Social sustainability of large cities, Ekistics, Vol 69, No 412-414, pp 142-144.
- Gigovic, L. Pamucar, D. Bajic, Z. Milicevic, M. (2016). The Combination of Expert Judgment and GIS-MAIRCA Analysis for the Selection of Sites for Ammunition Depots, Sustainability 2016, 8, 372: 1-30.
- Haji Rasouli, A. Kumarasuriyar, A. (2016), the Social Dimention of Sustainability: Towards Some Definitions and Analysis, Journal of Social Science for Policy Implications, 4(2): 23-34.
- Hemani, S., Das, A. K. Rudlin, D. (2012), Influence of urban forms on social sustainability of Indian cities, The Sustainable City VII, 2, 783-797.
- -Ibnul Haqi, F. (2016), Sustainable Urban Development and Social Sustainability in the Urban Context, EMARA Indonesian Journal of Architecture, 2(1): 21-26.
- Keshavarz Ghorabaee M, Zavadskas EK, Olfat L, Turskis Z (2015), Multi-Criteria Inventory Classification Using a New Method of Evaluation Based on Distance from Average Solution (EDAS). Informatica, 26 (3): 435-451.
- Koglin, T. (2009), Sustainable development in general and urban context: A literature review. (Bulletin 248 /3000; Vol. Bulletin 248 / 3000). Lund University Faculty of Engineering, Technology and Society, Traffic and Roads, Lund, Sweden.
- McDonald, G. W. Patterson, M. G. (2007), Bridging the divide in urban sustainability: from human exemptionalism to the new ecological paradigm, Urban Ecosyst, 2007(10):169–192.
- Murphy, K. (2012), the social pillar of sustainable development: a literature review and framework for policy analysis, Sustainability: Science, Practice and Policy, 8(1): 15-29.
- Panda, S. Chakraborty, M. Misra, S.K. (2016), Assessment of social sustainable development in urban India by a composite index, International Journal of Sustainable Built Environment (2016) 5, 435–450.
- Song, Y. (2011), Ecological city and urban sustainable development, Procedia Engineering, 21(2011): 142-146.
- Torjman, S. (2000), Social Dimension of Sustainable Development, Paper prepared for the Commissioner of Environment and Sustainable Development at the Office of Auditor General, Caledon Institute of Social Policy, pp1-11.
- Weingaertner, C. Moberg, A. (2014), Exploring social sustainability: learning from perspectives on urban development and companies and products, Sustainable Development, 22(2), 122-133.
- Yung, H. K. E. Chan, H. W. E. (2012), Critical social sustainability factors in urban conservation The case of the central police station compound in Hong Kong, Facilities, 30 (9/10): 396-416.
)