نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی تمام وقت گروه حغرافیا و برنامه ریزی شهر ی دانشگاه آزاداسلامی واحد ماهشهر

چکیده

یکی از مشکلات اساسی در فرایند بازآفرینی بافت های فرسوده و نا کارآمد شهرهای امروز، عدم توجه به اعمال مفهوم مولفه های اجتماعی بعنوان یکی از پتانسیل های محله است. اهمیت مولفه های اجتماعی در فرآیند بازآفرینی از آن جهت محسوس است که مداخله در بافت های فرسوده در بیشتر موارد در ظرف مکانی محله انجام می شود، اما این عنصر معمولاً مغفول باقی می ماند. نظر به اهمیت موضوع، این پژوهش به تحلیل عملکرد بافت های فرسوده و نا کارآمد شهری بر اساس پنج مولفه انتخابی پژوهش (حس تعلق اجتماعی، انسجام اجتماعی، همیاری اجتماعی، امنیت اجتماعی و اعتماد اجتماعی ) و 36 متغیر در سه محله (عامری، خزعلیه و حصیرآباد) در منطقه هفت کلانشهر اهواز پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق، پیمایشی با تاکید بر پرسشنامه می باشد. جامعه آماری شهروندان ساکن سه محله مورد مطالعه و روش محاسبه حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و شامل 379 نفر بوده است. به منظور بررسی نرمال بودن توزیع داده‌ها از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف و جهت بررسی وضعیت متغیرهای پژوهش از آزمون علامت ، استفاده شده است. همچنین وزن دهی متغیرها توسط مدل آنتروپی شانون و رتبه بندی محلات با استفاده از تکنیک ماباک انجام شده است. یافته های پژوهش حاصل از نتایج آزمون علامت نشان می دهد: محله عامری با میانگین ضریب تاثیر 16/3 در مجموع پنج مولفه ی انتخابی پژوهش به نسبت دو محله ی دیگر بیشتر بوده است. همچنین نتایج حاصل از رتبه بندی مولفه های اجتماعی انتخاب شده پژوهش در محلات سه گانه با استفاده از تکنیک ماباک، نشان می دهد محله عامری با مقدار Si (مقدار تاثیرگذاری مولفه و شاخص ها) 26/0 در رتبه اول و به ترتیب محله خزعلیه 079/0 و محله حصیرآباد با 164/0- در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Ranking and Analysis Urban Decay Texture and Dysfunctional From The Aspect of Social Indicators Using The MABAK Technique (Case Study: Neighborhoods of Kazaliye, Ameri and Hasir-Abad In Ahvaz Metropolitan 7th Region)

نویسنده [English]

  • abbas maroofnezhad

Ph.D., Department of Geography and urban planning, Mahshahr Branch, Islamic Azad University, Mahshahr, Iran

چکیده [English]

Introduction
One of the main problems in worn-out and dysfunctional fabrics in today's cities is not paying attention to the concept of social issues or factors as one of the important capacities in urban localities, since the traditional communication and interaction system has changed drastically in most big cities.  One of their worrying manifestations is the weakening of social relations among the citizens.  The evolution course of urban regeneration has shifted from paying attention to physical dimension to social, economic and cultural dimensions during about three decades of theorizing and implementing the urban regeneration approach, and it has led to the emergence of community-based urban regeneration.  This approach has sought social interaction and an emphasis on the role of social groups. Also, according to the results of urban regeneration measures in different parts of the world, the trust and participation of citizens, as an effective component in the success of regeneration projects, is not be spontaneous and requires the involvement of many factors and it is achieved by social issues by involving in the process of regeneration.
 
Data and Method
The methodology of this research is applied in terms of aim. It is also survey based on the research method, conducted by using a questionnaire. The analytical section of the research was conducted by survey method using a questionnaire. Accordingly, the opinions of 379 citizens of the three studied localities, who were selected using a convenience random method, were used. Also, to determine the validity of the questionnaire, the Delphi method was used by a number of experts and university professors, and by obtaining the opinions of the mentioned people, the necessary corrections were made in the questionnaire questions. Thus, it was ensured that the questionnaire measures the desired variables of the research.  Cronbach's alpha coefficient was used to calculate the reliability and its value was estimated at about 0.65. Descriptive and inferential statistics were used to analyze the collected data. Then, data were entered to SPSS software and a multi-criteria questionnaire based on a 5-point Likert scale, ranging from very high to very low, was developed to evaluate five indicators and 36 variables of the level of satisfaction of citizens living in the study areas. Then, to check the normality of data distribution, Kolmogorov-Smirnov test was used and to check the status of research variables, sign test was used. Also, the weighting of variables was done by entropy model and ranking of localities was done using MABAC technique.
 
Results and Discussion
Ahvaz metropolis with an area of ​​31800 hectares, as the third largest city in the country, has several worn-out fabrics in its eight urban districts. In the metropolis of Ahvaz, 30 to 35% of the city limits are within the legal limits and are known as worn-out fabrics and non-allowed settlements. Out of 124 localities in Ahvaz metropolis, more than twelve localities are considered as worn-out urban fabrics. In the present study, to evaluate the performance of social issues in worn-out and dysfunctional fabrics of the three studied localities (Khazalieh, Ameri and Hasirabad), five indicators (social belonging, social cohesion, social cooperation, social security and social trust) and 36 variables according to the studies were selected. The present article revealed that based the results of urban regeneration measures in different parts of the world, the trust and participation of citizens as an effective component in the success of regeneration projects will not be spontaneous and require the involvement of many factors and it is achieved by social issues (sense of social belonging, social cohesion, social security) by involving in the process of regeneration.
 
Conclusion
Considering the 50-year history of government involvement in dysfunctional urban fabrics, new and diverse methods of intervention in urban fabrics are being carefully considered nowadays. Little attention has been paid to social factors. The general results of the sign test show that Ameri locality with a mean of 3.16 has a better status than the other two localities in terms of research variables. Also, the results of MABAC technique show that Ameri locality with Si value of 0.260 is ranked first, followed by Khazalieh and Hasirabad localities with Si values of 0.076 and -0.164 are ranked second and third, respectively, in terms of five selected indicators. The main issue of this study in comparison with previous studies is that any change in the improvement and modification of research variables in each of the studied localities, including social and individual behavior of residents, social relations of neighbors, locality social security, locality service facilities, cooperation among residents (residents’ participation), trust and belief of locality residents to each other and to the government, the interaction of service providers with the residents of the locality, etc. is very difficult due to the social conditions of these localities (different ethnicities, low literacy, low-income classes, inadequate security, improper education, high birth rates, etc.). The main reason can be the social and cultural characteristics of these localities and getting used to this lifestyle over the past few decades, which have shown resistance to any change.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Decay Texture and Dysfunctional
  • Social Aspect
  • Urban Neighborhoods
  • MABAC Technique
  • Ahvaz Metropolitan 7th Region
  • آقایی‌زاده اسماعیل؛ حسام مهدی؛ محمدزاده ربابه. (1398). بررسی سرمایه اجتماعی در فرآیند بازآفرینی شهری در بافت‌های مسئله‌دار شهری- نمونه: شهر رشت، فصلنامه مطالعات ساختار و کارکردشهری، 6(19): 167-145.
  • احمدی مارال؛ عندلیب علیرضا؛ ماجدی حمید؛ سعیده زرآبادی زهراالسادات. (1398). تحلیلی بر جایگاه سرمایه‌های اجتماعی در بازآفرینی بافت فرسوده تاریخی محله امامزاده یحیی با بکارگیری معادلات ساختاری، فصلنامه دانش شهرسازی، 3(2): 63-49.
  • امان‌پور سعید؛ سجادی‌نیکو فرهاد. (1396). تعیین مولفه‌های ایمنی در بافت فرسوده‌ شهری(مطالعه موردی: بافت مرکزی کلانشهر اهواز). فصلنامه جغرافیا و مطالعات‌محیطی، 6(21): 74-59.
  • آلبوغبیش داود؛ شویچی جعفر. (1393). برنامه ریزی راهبردی بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری (مطالعه موردی: محله جوادیه منطقه16 تهران)، فصلنامه جغرافیا و پایداری‌محیط، 13(4): 54-43.
  • پاک‌سرشت سلیمان؛ رضایی ریحانه. (1392). ارزیابی پیامدهای اجتماعی نوسازی بافت فرسوده در محله‌ی اتابک، فصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 2(3): 141-107.
  • پوراحمد احمد؛ حبیبی کیومرث؛ کشاورز مهناز. (1389). سیر تحول مفهوم‌شناسی بازآفرینی شهری به‌عنوان رویکردی نو در بافت‌های فرسوده شهری، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی‌اسلامی، 1(1): 92-73.
  • پوراحمد احمد؛ کشاورز مهناز؛ علی‌اکبری اسماعیل؛ هادوی فرامرز. (1396). بازآفرینی پایدار بافت‌های ناکارآمد شهری مورد مطالعه             (منطقه10شهری تهران)، فصلنامه آمایش‌محیط، 10(37): 194-167.
  • حبیبی، سیدمحسن و مقصودی، ملیحه. (1396). مرمت شهری، تهران: دانشگاه تهران.
  • حمیدی‌پور، زینب؛ رستگاران، افسانه؛ سواری، منصور؛ سیاحی، عاشور؛ مرادی، پوریا (1396). گزیده‌اطلاعات‌مناطق، نواحی و محلات شهر اهواز، اهواز: معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری‌کلانشهر اهواز.
  • حیدری محمدتقی؛ مشکینی ابوالفضل؛ احدنژادروشتی محسن. (1397). بازیافت زمین در بافت‌های فرسوده با رویکرد تامین نیاز مسکن شهری(مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان)، فصلنامه فضای‌جغرافیایی، 18(61): 24-1.
  • حیدری محمدنقی؛ انبارلو علیرضا؛ رحمانی مریم؛ طهماسبی‌مقدم حسین. (1399). پایش زیست‌پذیری اجتماعی در مناطق فرسوده شهری با رویکرد آینده‌پژوهی(مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش‌مرکزی شهر زنجان)، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی، (73)24: 155-121.
  • خزایی مصطفی؛ رضویان محمدتقی. (1398). بافت فرسوده، فرصت یا تهدید مدیریت‌شهری(نمونه موردی: بافت فرسوده شهر دماوند)، فصلنامه آمایش‌محیط، 12(46): 125-101.
  • رزاقی‌اصل سینا؛ خوشقدم فرزانه. (1396). سنجش عوامل بهبود پایداری اجتماعی در بازآفرینی از منظر ساکنان(مطالعه موردی: محله شیوا تهران). فصلنامه مطالعات‌شهری، 6(22): 74-59.
  • رضایی محسن؛ مظلومی سحر. (1398). بررسی اندیشه‌های جهانی در شیوه مداخله در بافت مسکونی کم‌برخوردار در داخل شهر؛ با مقایسه دو محله در ایران و اسپانیا، فصلنامه مطالعات طراحی شهری و پژوهش‌های شهری، 2(3): 68-53.
  • سجادی ژیلا؛ پورموسوی سیدموسی؛ اسکندرپور مجید. (1390). بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری با تاکید بر مشارکت مردمی(مورد: محله دولاب تهران)، فصلنامه آمایش‌محیط، 4(14): 164-143.
  • سجادی ژیلا؛ مشکینی ابوالفضل؛ حمیدی حمیدرضا. (1386). تحلیل اجتماعی- فضایی بافت‌های فرسوده شهری در راستای احیاء و پیشگیری از فرسودگی بیشتر – مطالعه موردی محله دباغ‌های زنجان، فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 7(5): 213-173.
  • شاطریان محسن؛ اشنویی امیر؛ گنجی‌پور محمود. (1391)، سنجش میزان رضایت‌مندی ساکنان بافت‌قدیم شهر آران‌وبیدگل از شاخص‌های کیفیت زندگی، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه ای، 4(13): 144-127.
  • شیخ‌بیگلو رعنا. (1396). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر ثبات سکونت در شهرها و محله‌های شهری (مطالعه موردی: شهر اراک)، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، 7(23): 172-151.
  • شیری بهروز؛ معروف‌نژاد عباس. (1397). بررسی منظر اجتماعی بافت ناکارآمد شهری(مطالعه موردی: کوی نهضت‌آباد کلانشهر اهواز)، فصلنامه آمایش‌محیط، 11(43): 252-235.
  • فتحی سروش؛ میرساردو طاهره؛ بهرامی‌ثابت  حسین. (1393). بررسی تاثیر فرهنگ توسعه بر مشارکت اجتماعی شهروندان(مورد مطالعه: شهروندان مناطق یک، ده و بیست شهر تهران)، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 4(13): 166-135.
  • فیروزی محمدعلی؛ سجادیان ناهید؛ صحرایی  سنا. (1391). ساماندهی بافت‌های فرسوده در راستای توسعه درون زا و پایدار شهری(مطالعه موردی: کوی یوسفی اهواز)، فصلنامه چشم انداز زاگرس، 4(13): 130-115.
  • مشکینی ابوالفضل؛ پورطاهری  مهدی؛ نوروزی  مصطفی. (1395). تحلیل شاخص‌های ذهنی کیفیت محیط در بافت‌های فرسوده شهری (مطالعه موردی: محله آبکوه مشهد)، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی، 20(58): 279-259.
  • موحد علی؛ مسعودی‌راد محمد. (1387). «بررسی ابعاد اجتماعی و فرهنگی برای توانمندسازی بافت فرسوده شهری مطالعه موردی: محله نهضت‌آباد اهواز». اولین همایش بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری(مشهد 20و21/9/1387). 16-1.
  • موسوی میرنجف؛ حیدری حسین؛ باقری‌کشکولی علی. (1391). بررسی نقش سرمایه اجتماعی در نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده مطالعه‌ی موردی شهر سردشت، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌هایشهری منطقه‌ای، 4(15): 122-105.
  • نخعی مهدیه؛ بندریان اسفندیار؛ پناهی عزت. (1398). بررسی نقش کنشگران دخیل در فرایند نوسازی بافت فرسوده شهری منطقه12 تهران، فصلنامه فضای‌جغرافیایی، 19(68): 58-27.
  • نیازی محسن؛ روحی مریم. (1395). بررسی تطبیقی سبک‌زندگی ساکنان بافت‌قدیم و جدید در شهر کاشان، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 6(20): 48-27.
  • هدایتی‌مرزبالی معصومه؛ مقصودی‌تیلکی محمد جواد؛ زارعی مهسان. (1398). ارزیابی کیفیت دسترسی محلات مسکونی بر روابط اجتماعی و سلامت ساکنین( مورد مطالعه: پنانگ مالزی)، فصلنامه آمایش محیط، 12(44): 223-200.
  • Aluko, J.T., Gbadegesin, B.T., (2010), heprogramme of Urban Renewal for Sustainable Urban Development in Nigeria ,Issues and Challenge, Pakistan Journal of Social Sciences, 7(3): 244-253.
  • Bae, J.H., Kim, J.H., (2014), China’s Strategic Environment and External Relations in the Transition Period, Korea, Institute for National Unification, 133p.
  • Bertolini, L., (2005), Sustainable urban mobility, an evolutionary approach, European spatial Research and Policy,12(1): 109–126.
  • Dragan,P., Goran, C., (2015), The Selection of Transport and Handling Resources in Logistics Centers Using Multi-Attributive Border Approximation area Comparison (MABAC). Journal Expert Systems with Applications,24 (6): 3016-3028.
  • Edmond, C.M. Ho., (2012), Renewing the urban regeneration approach in Hong Kong, Discovery-ss student E-journal, College of Liberal Arts and Social Sciences ,Hong Kong, 1(2012): 110-139
  • Kim, J. Y., (2015), Urban Regeneration Utilizing Art: A Case Study of the Samlye Art Village, Korea, International Journal of Multimedia and Ubiquitous Engineering,10(11): 337-342.
  • Wang, w.ch., Lin, Ch.H., Chu, Y.ch., (2011), Types of Competitive Advantage and Analysis, International journal of Business and Management, 6(5): 100-104.