نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• نگین فلاح حقیقی ¹
• قاسم رمضان‌پور نرگسی ²
• غلامحسین عبدالله‌زاده ³
• زینب شریفی ⁴

¹ استادیار پژوهشکده مطالعات فناوری‌های نوین، سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران

² پژوهشکده مطالعات فناوری‌های نوین، سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران

³ دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

⁴ گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

چکیده

یکی از اصلی‎ترین عوامل مؤثر در توسعه مناطق، برخورداری از زیرساخت‎ها است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی توسعه‌یافتگی استان‌های کشور بر اساس شاخص‌های زیربنایی انجام شد و بر اساس 20 شاخص، 31 استان رتبه‌بندی شدند. ابتدا شاخص‌ها گردآوری شدند، سپس با استخراج وزن به روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی، تلفیق شاخص با روش تاپسیس انجام شد و شاخص ترکیبی توسعه زیربنایی استان‌ها محاسبه شد. به منظور بررسی نابرابری منطقه‌ای از ضرایب تغییرات و ویلیامسون استفاده شد. همچنین پهنه‌بندی استان‌ها انجام گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS، Excel و Arc GIS انجام شد. براساس نتایج بیشترین نابرابری مربوط به زیرساخت‌های مرتبط با حمل و نقل کشور و کمترین نابرابری مربوط به شاخص‌های مرتبط با زیربنای روستاها بوده است. یافته‌های شاخص‌های ترکیبی نشان داد، استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، گیلان و همدان بهترین وضعیت در حالی که سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی و البرز به ترتیب پایین‌ترین رتبه را داشتند. براساس نتایج پهنه‌بندی استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، گیلان و همدان در سطح اول توسعه، بیشتر استان­های شمالی، مرکزی و جنوبی در سطح دوم، استان­های جنوبی و جنوب شرقی در سطح سوم قرار گرفتند. همچنین براساس تحلیل خوشه‌ای سلسله مراتبی استان‌ها به سه گروه برخوردار، نیمه برخوردار و غیر برخوردار تقسیم شدند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که الگوی پراکنش فضایی توسعه زیربنایی در بین استان‌های‎ ایران متعادل نیست و لازم است در هرگونه تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در بخش زیربنایی، استان‌های غیربرخوردار و کم برخوردار مورد توجه بیشتر قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

• توسعه منطقه‌ای
• نابرابری
• روش تاپسیس
• پهنه‌بندی
• توسعه زیربنایی

موضوعات

• سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

عنوان مقاله [English]

Development Assessment of Provinces of Iran Based on Infrastructural Indicators

نویسندگان [English]

• Negin Fallah Haghighi ¹
• Ghasem Ramezanpour Nargesi ²
• Gholamhossein Abdollahzadeh ³
• Zeinab Sharifi ⁴

¹ Assistant Professor Department of Technology Development Studies (DTDS), Iranian Research Organization for Science and Technology (IROST), Tehran, Iran

² Department of Technology Development Studies (DTDS), Iranian Research Organization for Science and Technology (IROST), Tehran, Iran

³ Faculty of Agricultural Management, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran.

⁴ Department of Rural Development Management, Faculty of Agriculture, Yasouj University, Yasouj, Iran.

چکیده [English]

One of the most significant factors affecting the regional development is having infrastructure. Therefore, the present study aimed at assessing the development of the country's provinces in terms of infrastructure indicators which based on 20 indicators, 31 provinces were ranked. First, indicators were collected. Then, extracting the weight by principal component analysis method, the indicator was combined using TOPSIS method and the composite indicator of infrastructure development of the provinces was calculated. In order to investigate the regional inequality, the coefficients of variation and Williamson were applied. Also, zoning the provinces was carried out. Data analysis was performed using SPSS, Excel and Arc GIS software. According to the results, the highest inequality was the infrastructure related to the country's transportation whereas the lowest inequality was related to indicators of the rural infrastructure. The findings of composite indicators revealed that the provinces of Tehran, Khorasan Razavi, Isfahan, Gilan and Hamedan have the best situation whereas Sistan and Baluchestan, Hormozgan, Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad, South Khorasan and Alborz have the lowest rank, respectively. Based on the results of zoning, provinces including Tehran, Khorasan Razavi, Isfahan, Gilan and Hamedan placed in the first level of development, most of the northern, central and southern provinces were in the second level, southern and southeastern provinces were in the third level. Furthermore, according to the hierarchical cluster analysis, the provinces were divided into three groups: developed, semi-developed and underdeveloped. Therefore, it can be concluded that the pattern of spatial distribution of infrastructure development is not balanced among the provinces of Iran and in any decision to invest in the infrastructure sector; underdeveloped provinces should be more taken into consideration.

کلیدواژه‌ها [English]

• Regional development
• Inequality
• TOPSIS method
• zoning
• infrastructure development