نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ژئومورفولوژی، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دانش آموخته دکتری ژئومورفولوژی، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

3 استادیار مهندسی محیط زیست، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

4 دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

5 استادیار مهندسی صنایع، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

با توسعه صنایع و گسترش فعالیتهای انسانی و تولید پسماندهای خطرناک، دفع آنها را در محلی مناسب که دارای کمترین تهدید به حیات انسان باشد ضروری می‌گرداند و ملاحظات اساسی را در بارۀ آسیب پذیری محل در برابر مخاطرات طبیعی و انسانی، سهولت عایق‌بندی و ریسک آلایندگی محیط می طلبد. بررسی این موضوع خیلی ساده به نظر می‌رسد به همین دلیل در سطح پروژه های اجرایی هر متخصصی در مکان یابی خود را سهیم می‌داند. غاقل از اینکه هر محیطی پیچیدگی‌های خاصی دارد که غقلت از آنها ممکن است به ضایعات بزرگ انسانی و محیطی منجر شود. بر این اساس در این پژوهش سعی شد نخست با مطالعه استانداردها و راهنماهای بین‌المللی معتبر در خصوص مکان‌یابی محل‌های دفن پسماندهای ویژه معیارهای مورد نظر ایران با توجه به شرایط جغرافیایی ارتقا یابد. دوم اینکه با رویکرد جغرافیایی به موضوع با ترکیب لایه‌ها، دقت عوامل مورد نظر افزایش یابد و با ترکیب 46 نقشه یا لایۀ اطلاعاتی 35 عامل مورد نظر با دقت بالا انتخاب شود. سوم اینکه با درک این موضوع که روش‌های مبتنی بر پرسش‌تامه مانند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) نمی تواند در ارزش گذاری لایه‌ها به نتایج مطمئنی برسد روشهای اصلاحی جدیدی را می‌توان ارائه داد که به نتایج رضایتبخشی منجر شوند و چهارم اینکه درک جغرافیایی از پدیده ها می تواند در مراحل نهایی به سنجش اعتبار نتایج کمک کند و بسته به تخصصهای آن در نوع خاصی از مکانیابی مؤثر واقع شود. در این تحقیق مساحت زمین مورد نیاز برای این پروژه 70 هکتار به دست آمد. موقعیت زمینی با این مساحت که آسیبی به محیط نرساند تنها در چهار مکان در غرب استان شناسایی شد. مطالعات ژئومورفولوژیک نیز نشان داد که یکی از قطعات که در جنوب شرق قصرشیرین قرار گرفته است باید به عنوان اولویت اصلی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Geographical thinking is the basis of optimal sit selection for sensitive projects (Case study: Special wastes in Kermanshah province)

نویسندگان [English]

  • Iraj Jabbari 1
  • Majid Ahmadi-Molaverdi 2
  • Nafise Jami Alahmadi 3
  • Ali Rezapoor 4
  • Mohammad Mohammadnejad 5

1 Associate Professor of Geomorphology, Department of Geography, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran

2 Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran

3 Assistant Professor of Environmental Engineering, Faculty of Engineering, Razi University, Kermanshah, Iran

4 Ph.D. Student of Geomorphology, Department of Geography, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran

5 Assistant Professor of Industrial Engineering, Faculty of Engineering, Razi University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

With the development of industries and the expansion of human activities and the production of hazardous wastes, it is necessary to dispose of them in a suitable place that has the least threat to human life, and requires basic considerations about the site's vulnerability to natural and human hazards, ease of insulation and the risk of environmental pollution. Examining this issue seems very simple, which is why at the level of executive projects, each specialist considers himself entitled to location projects; unaware that each environment has certain complexities, the neglect of which may lead to great human and environmental waste. Accordingly, in this study, we first tried to improve the criteria for Iran according to geographical conditions by studying valid international standards and guidelines regarding the location of landfills for special waste. Second, with a geographical approach to the subject, by combining layers, the accuracy of the desired factors will increase, and by combining 46 maps or information layers, 35 desired factors will be selected with high accuracy. Third, by understanding that questionnaire-based methods such as hierarchical analysis (AHP) can not achieve reliable results in the evaluation of layers, new corrective methods can be proposed that lead to satisfactory results. Fourth, a geographical understanding of the phenomena can help assess the validity of the results in the final stages and, depending on its specialization, be effective in a particular type of site selection. We need 70 hectares In this study . Land location including the area that is not cause damage to environment elements and is close to industrial centers and roads but away from residential areas, airports and tourist areas was identified only in four places in the west of the province and on or near the Iranian-Iraqi border. Geomorphological studies also give proitey to one of them .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Site selection
  • Special waste
  • Analytic hierarchy process
  • Kermanshah province
  • Applied geography
امان­پور، سعید. سعیدی، جعفر. سلیمانی‌راد، اسماعیل. (1392). مکان‌یابی دفع پسماندهای شهری )مطالعه موردی شهر کرمانشاه(، فصل­نامه انسان و محیط‌زیست، 11 (4): 55 – 64.
برومندی، مهدی. خامه­چیان، ماشا اله. نیکودل، محمدرضا. (1393). مکان­یابی محل دفن پسماندهای خطرناک استان زنجان با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 16 (4): 97-109.
بنی اسدی، رقیه. احمدی­زاده، سید سعیدرضا. اعتباری، بهروز. قمی معتضه، علیرضا. (1396). مکان­یابی دفن پسماندهای زاید شهری با تاکید بر معیارهای زیست­محیطی واقتصادی در مناطق شمالی ایران (مطالعه موردی: شهرستان آستارا). علوم و تکنولوژی محیط زیست، 19 (5): 405-415.
پوراحمد، احمد. رجایی، سیدعباس. رحمانی اصل، محمد. (1398). پهنه‌بندی و تعیین قابلیت اراضی جهت دفن پسماندهای شهری با استفاده از روش Fuzzy-AHP در محیط GIS مطالعه موردی: شهر قلعه گنج، فصلنامه سپهر، 28 (109): 107-121.
ترکی­زاده، صالح. اسلامی حسین. (1398). بررسی مکان مناسب دفن پسماند شهری (مطالعه موردی: شهرستان شوشتر )، فصلنامه علمی و تخصصی مهندسی آب، 7 (4): 267-280.
ثمری جهرمی، حمیده. حسین­زاده اصل، حسن. (1391). مکانیابی جایگاه دفن پسماند در شهربندرعباس با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، فصلنامه انسان و محیط زیست، 10 (2): 65-76.
حافظی مقدس، ناصر. حاجی­زاده، هادی. شهریاری، راهله. امانیان، مهدی. اخلاقی، فاطمه. (1386). مکان­یابی محل­های دفن پسماندهای ویژه در استان خراسان رضوی، زمین‌شناسی مهندسی و آلاینده‌های محیط‌زیست، 1359- 1367.
خلجی، جواد. حافظی مقدس، ناصر. لشکری پور، غلامرضا. (1397). شناسایی مناطق مستعد دفن پسماندهای ویژه استان چهارمحال و بختیاری با استفاده ازسیستم اطلاعات جغرافیایی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، نشریه زمین­شناسی مهندسی، 12 (3): 449-466.
خیابانی، رامین. شهین­فر حمید. آذرمی عربشاه، رباب. (1397). مکانیابی محل دفن پسماند جامد شهری با استفاده از GIS(مطالعه موردی شهر اسکو)، فصلنامه علمی پژوهشی زمین­شناسی محیط زیست، 12 (43): 47-57.
رامشت، محمد حسین. حاتمی­فرد، رامین. موسوی، سید حجت. (1391). مکان­یابی دفن پسماند جامد شهری با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS (مطالعه موردی: شهرستان کوهدشت)، جغرافیا و برنامه­ریزی، 17 (44): 119-138.
سدیدی، جواد. حیدریان، پیمان. عزیزی قلانی، سارا. باعقیده، محمد. عبدالملکی، سپیده. (1396). روش ترکیبی ELECTRE-FAHP برای ارزیابی تناسب اراضی با رویکرد مکان یابی دفن پسماند در شهر اهواز، جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، 28 (1): 99-112.
شهین­فر، حمید. معتمدی، فاطمه. (1399). مکانیابی محل دفن پسماند جامد شهری، شهراُشنویه با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، فصلنامه علمی پژوهشی زمین شناسی محیط زیست، 14 (50): 27-37.
صمدی خادم، رضا. فتائی، ابراهیم. جوهرچی، پیام. رمضانی، محمدابراهیم. (1399). مکان یابی محل دفن بهداشتی و زیست محیطی مواد زائد خطرناک: مطالعه موردی استان قزوین، مجله سلامت و بهداشت، 11 (3): 281-298.
عباسی، عزیز. سعیدی، محسن. (1388). انتخاب مکان مناسب دفن پسماندهای خطرناک با استفاده از تکنیک GIS و اولویت‌بندی سایت‌ها، مثال موردی: پسماند یک نیروگاه در استان قزوین، علوم محیطی، 6 (4): 121-134.
عرب عامری، علیرضا. رامشت، محمد حسین. (1395). مکان یابی دفن پسماند با تاکید بر پارامترهای هیدرو ژئومورفولوژیکی- زیست محیطی، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 16 (43): 55-80.
علایی طالقانی، محمود. سنجری، فرشید. جلیلیان، آذر. (1389). مکان‌یابی بهینه محل برای دفن بهداشتی پسماندهای جامد شهری کرمانشاه به روش تجربی بر اساس ویژگی‌های ژئومورفولوژی منطقه، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 2 (6):  19 – 34.
عمادالدین، سمیه. فرزانه، فاطمه. آرخی، صالح. صیادسالار، یاسین. (1399). مکانیابی دفن پسماند شهری با استفاده از مدلهای تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و شبکه عصبی مصنوعی (ANN) (مطالعه موردی: شهرستان گرگان)، جغرافیا و مخاطرات محیطی، 9 (2): 187-205.
غضبان، فریدون. (1390). زمین شناسی زیست محیطی، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
قانون مدیریت پسماند، مصوب (1383). مرکز پژوهش‌های مجلس،   rc.majlis.ir/fa/law/show/94060
معاوی، زهرا.  فرخیان، فروزان. (1396) شناسایی و طبقه­بندی پسماندهای ویژه واحد الفین مجتمع پتروشیمی مارون براساس کنوانسیون بازل، فصلنامه علوم وتکنولوژی محیط‌زیست، 1 -19.
موسوی، سید عارف. طالشی، مصطفی. (1392). حقوق و قوانین روستایی، انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور، چاپ اول، جلد 1.
نیکزاد، وحید. امیری،  محمدجواد. معرب، یاسر. فروغی، نگار. (1393). مکان‌یابی محل دفن پسماند با استفاده از منطق فازی در GIS و مدل تحلیلی سلسله مراتبی فازی (FAHP) (ناحیۀ موردمطالعه: شهرستان مینودشت)،  علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 16(93): 421-435.
Abd-El Monsef, H., & Smith, S. E. (2019). Integrating remote sensing, geographic information system, and analytical hierarchy process for hazardous waste landfill site selection. Arabian Journal of Geosciences, 12(5): 1-14.
Alkaradaghi K., Ali S.S., Al-Ansari N., Laue J., Chabuk A. (2019). Landfill Site Selection Using MCDM Methods and GIS in the Sulaimaniyah Governorate, Iraq, Sustainability, 11 (17): 4530.
Canadian Council of Ministers of the Environment (CCME). (2006). National Guidelines for Hazardous Waste Landfills.
Chabuk, A., Al-Ansari, N., Hussain, H. M., Knutsson, S., Pusch, R., & Laue, J. (2017). Combining GIS applications and method of multi-criteria decision-making (AHP) for landfill siting in Al-Hashimiyah Qadhaa, Babylon, Iraq. Sustainability, 9(11): 1932.
Chang, N. B., Parvathinathan, G., & Breeden, J. B. (2008). Combining GIS with fuzzy multicriteria decision-making for landfill siting in a fast-growing urban region. Journal of environmental management, 87(1): 139-153.
Donevska, K. R., Gorsevski, P. V., Jovanovski, M., & Peševski, I. (2012). Regional non-hazardous landfill site selection by integrating fuzzy logic, AHP and geographic information systems. Environmental Earth Sciences, 67(1): 121-131.
Gorsevski, P. V., Donevska, K. R., Mitrovski, C. D., & Frizado, J. P. (2012). Integrating multi-criteria evaluation techniques with geographic information systems for landfill site selection: a case study using ordered weighted average. Waste management, 32(2): 287-296.
Ismail, S. S. (2017). Landfill site selection model using an integrated approach of GIS and multi criteria decision analysis (MCDA): example of Selangor, Malaysia. Sciences, 10(1): 1-8.
Keeney, R. L., Raiffa, H., & Rajala, D. W. (1979). Decisions with multiple objectives: Preferences and value trade-offs. IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics, 9(7), 403-403.
Mishra, H., Karmakar, S., Kumar, R., & Singh, J. (2017). A framework for assessing uncertainty associated with human health risks from MSW landfill leachate contamination. Risk Analysis, 37(7): 1237-1255.
Rezazadeh, M., Sadati Seyedmahalleh, E., Sadati Seyedmahalleh E., Mehrdadi, N. and Golbabaei Kootenaei   F. (2014). Landfill Site Selection for Babol Using Fuzzy Logic Method, Journal of Civil Engineering and Urbanis, 4(3): 261-265.
Saaty, R. W. (1987). The analytic hierarchy process—what it is and how it is used. Mathematical modelling, 9(3-5): 161-176.
Şener, Ş., Şener, E., Nas, B., & Karagüzel, R. (2010). Combining AHP with GIS for landfill site selection: a case study in the Lake Beyşehir catchment area (Konya, Turkey), Waste management, 30(11): 2037-2046.
Steuer, R.E. (1986). Multiple Criteria: Theory, Computation and Application. John Wiley & Sons, New York.
Vincke, P. (1992). Multicriteria decision-aid. John Wiley & Sons.