نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• محمدحسین رضائی مقدم ¹
• نوشین پیروزی نژاد ²

¹ گروه آموزشی ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز

² جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی)، دانشگاه تبریز

چکیده

تغییرات مجرای رودخانه، فرسایش کناره­ای و رسوبگذاری کناره­ای فرایندهای طبیعی رودخانه_­های آبرفتی هستند. این مقاله با هدف بررسی جابه­جایی مئاندر و تغییرات الگوی رودخانه و تأثیر آن بر وضعیت فرسایش و رسوبگذاری رودخانه گاماسیاب در استان کرمانشاه انجام شده است. در این مطالعه از عکس­های هوایی سال­های 1334، 1348، 1382 و تصاویر ماهواره­ای IRS سال 1389 با قدرت تفکیک 8/5 متر استفاده شده است. با انجام عملیات مختصات­دار کردن عکس­های هوایی در نرم­افزارARC MAP  بر اساس نقشه­های 25000/1 مسیر رودخانه رقومی شده و رودخانه به 12 بازه تقسیم شده است. با انطباق مسیرهای رودخانه برای دوره­های متوالی مکان­هایی که جابه­جایی داشته­اند شناسایی شده­اند. با استفاده از نرم­افزار ARC MAP پلی­گون­هایی که نشان­دهنده اختلاف بین دو موقعیت رودخانه هستند ترسیم شده و مساحت سطوح فرسایشی و رسوبگذاری برای هر طرف از رودخانه به­طور جداگانه­ای محاسبه شده است. از سال 1334 تا 1348 مساحت سطوح رسوبگذاری شده در طول رودخانه 5/258 هکتار، از سال 1348 تا 1382 این مساحت 6/402 هکتار و از سال 1382 تا 1389 مساحت سطوح رسوبگذاری شده 9/112 هکتار بوده است. از سال 1334 تا 1348 مساحت سطوح فرسایش­یافته 347 هکتار، از سال1348 تا  1382 این مساحت 7/414 هکتار و از سال 1382 تا 1389 سطوح فرسایش­یافته 2/138 هکتار بوده است. نتایج نشان داد که سطوح فرسایش­یافته در رودخانه گاماسیاب بیشتر از سطوح رسوبگذاری شده می­باشد و این به­دلیل جابه­جایی و تغییر مسیر رودخانه می­باشد به­طوری که بعضی از قسمت­های رودخانه بیش از 400 متر جابه­جایی داشته است.

کلیدواژه‌ها

• جابه جایی رودخانه
• فرسایش کناره ای
• رسوبگذاری کناره ای
• تصاویر ماهواره ای IRS
• رودخانه گاماسیاب

عنوان مقاله [English]

Study Channel Changes and Bank Erosion in the Gamasiab River from 1958 to 2010

نویسندگان [English]

• Mohammadhossein Rezaei Moghadam ¹
• Nooshin Pirouzi Nejad ²

¹ Department of Geomorphology, University of Tabriz

² Physical Geography (Geomorphology), University of Tabriz

چکیده [English]

River channel change, such as bank erosion and accretion are natural processes in alluvial rivers. This paper aims to investigate migration and channel change plan form and effect on bank erosion and accretion done in Gamasiab River in Kermanshah Province. This study used  aerial photography taken in 1955, 1969, 2003 and IRS satellite imagery of 2010 with a resolution of 5/8 m, aerial photographs were orthophoto in ARCMAP software based on 1/25000 topographic map. Shoreline was digitized and river was divided into 12 reaches. By comparing river in the sequence period investigated the positions have a change. Using the ARCMAP software to create polygons that represented the difference between two positions we calculated erosion and accretion separately for each side of the river. The area of bank accretion along the river had been 285.5 ha and from 1955 to 1969 this area had been 402.6 ha from 1969 to 2003 and the area of bank accretion was 112.9 ha from 2003 to 2010. Bank erosion had been 347 ha from 1955 to 1969, and this was been 414.17 ha from 1969 to 2003 and the area of bank erosion had been 138.2 ha from 2003 to 2010. Results show that the amount of bank erosion is more due to bank accretion in the Gamasiab River. Change and migration in river is the cause of the erosion. Some places in river show about 400 m of movement.

کلیدواژه‌ها [English]

• River migration
• Bank erosion
• Accretion
• IRS satellite imagery
• Gamasiab River