نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• رحیم بردی آنامرادنژاد ¹
• عیسی جوکارسرهنگی ²

¹ گروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری دانشگاه مازندران نویسنده مسئول

² گروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری دانشگاه مازندران.

چکیده

 این تحقیق با هدف تبیین تحولات 40 ساله در جمعیت این شهرها بویژه شهرهایی که از رشد نامتعادل‌تری برخوردار بودند صورت گرفته است. رویکرد این مطالعه از نوع تحلیلی- تکوینی بوده و بر پایه داده­های اسنادی- کتابخانه­ای و نتایج سرشماری سال­های 1345 تا 1385 استوار است. شهرها براساس نرخ رشد متوسط 40 سال اخیر در چهار گروه تقسیم­بندی شدند. نتایج حاصله بیانگر آن است که 80 شهر بالای صدهزار نفری ایران 70 درصد جمعیت شهری را تشکیل می­دهند این شهرها از نظر تعداد و سهم جمعیتی همواره رو به افزایش بوده و از نظر میزان رشد اکثراً تا سال 1365 سیری صعودی و پس از آن به تدریج روند نزولی را آغاز نمودند. برخلاف سده­های گذشته که عوامل طبیعی تأثیر تعیین­کننده­ای در رشد و پراکنش جمعیت شهری ایران داشته، امروزه عوامل انسانی نظیر سیاست­های اقتصادی و جمعیتی دولت نقش مهمی را در این خصوص ایفا نموده­اند. پس از اسلامشهر با 91/12 درصد رشد متوسط در طول p دوره مورد مطالعه، شهرهای اقماری تهران مانند قدس، ملارد، قرچک و پاکدشت با جذب سرریز جمعیتی تهران بیشترین رشد را داشته­اند. برخی شهرها مانند مسجدسلیمان و آبادان نیز از رشدی بسیار ضعیف وگاه منفی برخوردار بودند.

کلیدواژه‌ها

• گونه¬بندی شهری
• تحولات جمعیتی
• شهره ای بزرگ
• نرخ رشد منفی

عنوان مقاله [English]

A Typology of the Iranian Cities with Emphasis on the Urban Centres More Than 100000 Populations during the Last Forty Years (1966-2006)

نویسندگان [English]

• Rahim Bardianamoradnejad ¹
• Esa Jokar sarhangi ²

¹ Department of Geography and Urban Planning University author

² Department of Geography and Urban Planning University

چکیده [English]

This research tries to typify the urban centers which experienced a more unbalanced growth in the recent 40 years. The main approach of the present paper is analytical-genetic and is based on the data which have been collected from the statistical center of Iran. The cities have been classified in four groups between 1966 to 2006. The results revealed that these cities comprise about 70% of the urban population and had grown by number and share of population. There is a steady growth from 1966 to 1986 and it gradually decreases to the recent years. The main factors of urban population growth for the early centuries have been physical as it had a crucial role to the Iranian urban population distribution in the country, but in the recent decades the human factors such as economic and demographic policies impacted the growth and distribution of the urban population. Islamshahr with 12.91 % average growth had the highest level and the satellite cities of Tehran such as Qods, Melard, Qarchak and Pakdasht in the outskirt of Tehran place in other levels due to absorption of the overspill population of the capital. Some cities like Masjedsolaiman and Abadan experienced very low and negative growth

کلیدواژه‌ها [English]

• Urban typology
• Demographic transition
• Llarge cities
• Negative growth rate