نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• اصغر عابدینی ¹
• امیرحسین شکاری ²

¹ دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری، شهرسازی و هنر، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

² دانشجوی کارشناسی‌ارشد برنامه‌ریزی شهری دانشگاه ارومیه

چکیده

تغییرات اقلیمی گسترده و عواقب ناشی از آن بر حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ... جوامع جهانی را بر اتخاذ تصمیمات جدی و تغییر راهبردهای توسعه‌ای وادار کرده است. کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای که عاملی مهم بر گرمایش کره زمین است، یکی از این راهبردها می‌باشد. شهرها به عنوان کانون‌های جمیعتی و تنوعی از فعالیت‌ها آلوده‌کننده، مراکز مهم تولید گازهای گلخانه‌ای می‌باشند. این مسئله در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بیشتر قابل مشاهده است. در همین راستا این پژوهش می‌کوشد با هدف بررسی مبانی نظری و پیشینه آن مولفه‌ها و شاخصه‌های موثر بر کم‌کربن‌سازی شهری را تشخیص داده و آن‌ها را برای طرح‌ها و راهبردهای شهری آتی تحلیل و ارائه نماید. به همین جهت پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق تحلیل عاملی تاییدی و مدل معادلات ساختاری انجام شده و به صورت پیمایشی و کتابخانه‌ای صورت گرفته است. رویکرد روش شناختی پژوهش نیز از نظر ماهیت داده‌ها، کمی است. ابزار اصلی برای گردآوری داده‌ها پرسشنامه بسته با طیف لیکرت است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم‌افزارهای SPSS21 و AMOS23 استفاده گردید. در نهایت آزمون‌های مختلف برازش انجام شده و مطلوبیت آن‌ها مورد سنجش قرار گرفت. نتایج حاصله نشان می‌دهد که مولفه‌ها و شاخص‌های مختلف با میزان تاثیر متفاوت بر کم‌کربن‌سازی شهری موثر می‌باشند. بارهای عاملی بیانگر میزان تاثیر آن‌ها بر موضوع می‌باشد. در میان مولفه‌ها و شاخص‌ها گزینه‌های مرتبط با حفظ جنگل‌ها، حمل‌و‌نقل پاک و پیاده‌محوری، استفاده از انرژی‌های پاک و ... ، بیشترین بار عاملی را دریافت کرده و نشان هشداری را بر سیاست‌های اتخاذی ارگان‌های مسئول در حوزه را دارد. حرکت به سمت مولفه‌های بیان شده، گامی بزرگ جهت تشکیل یکی از سه ضلع توسعه پایدار است.

تازه های تحقیق

تغییرات اقلیمی گسترده و عواقب ناشی از آن بر حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ... جوامع جهانی را بر اتخاذ تصمیمات جدی و تغییر راهبردهای توسعه‌ای وادار کرده است. کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای که عاملی مهم بر گرمایش کره زمین بوده، یکی از این راهبردها است. شهر به عنوان کانون‌ جمعیتی و تنوعی از فعالیت‌های آلوده‌کننده، مرکز مهم تولید گازهای گلخانه‌ای است. این مسئله در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بیشتر قابل مشاهده است. شهر ارومیه نیز با دارا بودن نقش تجاری-خدماتی و رشد روزافزون جمعیت آن، پیش‌بینی می‌گردد در آینده‌ای نزدیک با معضلات آلودگی هوایی شدیدی مواجه شود. این در حالی است که تاکنون در قلمرو مطالعاتی این تحقیق، پژوهشی با این مضمون صورت نگرفته است و نتایج مشابهی را نداشته است. در همین راستا این پژوهش می‌کوشد با بررسی مبانی نظری و پیشینه آن، مولفه‌ها و شاخصه‌های موثر بر کم‌کربن‌سازی شهری را تشخیص داده و به هدف پژوهش که تحلیل و ارائه آن‌ها برای طرح‌ها و راهبردهای شهری آتی است، دست پیدا کند. به همین جهت پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق تحلیل عاملی تاییدی و مدل معادلات ساختاری انجام شده و به صورت پیمایشی و کتابخانه‌ای صورت گرفته است. رویکرد روش شناختی پژوهش نیز از نظر ماهیت داده‌ها، کمی است. ابزار اصلی برای گردآوری داده‌ها پرسشنامه بسته با طیف لیکرت است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم‌افزارهای SPSS21 و AMOS23  استفاده گردید. در نهایت آزمون‌های مختلف برازش انجام شده و مطلوبیت آن‌ها مورد سنجش قرار گرفت. نتایج حاصله نشان می‌دهد که مولفه‌ها و شاخصه‌های مختلف با میزان تاثیر متفاوت بر کم‌کربن‌سازی شهری موثر است. بارهای عاملی حاصله، بیانگر میزان تاثیر آن‌ مولفه‌ها و شاخصه‌ها بر کم‌کربن‌سازی است. در میان این مولفه‌ها و شاخصه‌ها، گزینه‌های مرتبط با حفظ جنگل‌ها، حمل‌و‌نقل پاک و پیاده‌محوری، استفاده از انرژی‌های پاک و ... ، بیشترین بار عاملی را به‌ترتیب دریافت کرده و نشان هشداری را بر سیاست‌های اتخاذی ارگان‌های مسئول در حوزه را دارد. حرکت به سمت مولفه‌های بیان شده، گامی بزرگ جهت تشکیل یکی از سه ضلع توسعه پایدار است.

کلیدواژه‌ها

• کم‌کربن
• اثر گلخانه‌ای
• معادلات ساختاری
• تحلیل عاملی تاییدی
• آزمون برازش
• ارومیه

10.22034/gp.2023.53531.3048

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Factors affecting urban decarbonization in Iran (case study: Urmia city)

نویسندگان [English]

• Asghar Abedini ¹
• Amirhoseyn Shekaari ²

¹ Associate Professor of Urban Planning Department, Faculty of Architecture, Urban Planning and Art, Urmia University, Urmia, Iran.

² Master's student of Urban planning at Urmia University

چکیده [English]

Widespread climate changes and their consequences on the economic, social, political, etc. fields have forced global societies to take serious decisions and change development strategies. Reducing greenhouse gas emissions, which is an important factor in global warming, is one of these strategies. Cities, as centers of population and a variety of polluting activities, are important centers of greenhouse gas production. This issue is more visible in developing countries including Iran. In this regard, this research tries to identify the components and indicators that affect urban carbon reduction with the aim of investigating the theoretical foundations and background, and to analyze and present them for future urban plans and strategies. For this reason, the current research was conducted using confirmatory factor analysis and structural equation model, and it was conducted in survey and Desk search. The methodological approach of the research is also quantitative in terms of the type of data. The main tool for data collection is a closed questionnaire with a Likert scale. SPSS21 and AMOS23 software were used for data analysis. Finally, various fitting tests were performed and their usefulness was evaluated. The obtained results show that different components and indicators are effective on urban decarbonization with different impact levels. Factor loadings indicate the extent of their influence on the subject. Among the components and indicators, the options related to the preservation of forests, clean and pedestrian-oriented transportation, use of clean energy, etc., have received the highest factor load and have a warning sign on the policies adopted by the responsible bodies in the field. Moving towards the mentioned components is a big step towards forming one of the three sides of sustainable development.

کلیدواژه‌ها [English]

• low carbon
• greenhouse effect
• structural equations
• confirmatory factor analysis
• Fit Test
• Urmia