نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• پریسا شرافتی ¹
• سهند لطفی ²
• مهسا شعله ²

¹ دانش آموخته کارشناسی ارشد طراحی شهری و دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه شیراز

² دانشیار، طراحی شهری ، دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز

چکیده

در این مقاله «طب سوزنی شهری» به عنوان مفهومی نوظهور در ادبیات شهرسازی ایران مطرح و کوشش شده است تا به تبیین این موضوع و آموزه های برگرفته از آن در تحلیل فضایی شهر پرداخته شود. طب سوزنی شهری به مثابه ابزاری که نگاهی کُل‌نگر و شبکه ای به شهر دارد، با شناسایی نقاط مداخله رها شده و وارد کردن آنها به چرخه حیات فضاهای سبز شهری، در جهت دست‌یابی به ساختار مطلوب شهری است. این پژوهش با استفاده از رویکرد «طب سوزنی شهری» و با روش‌شناسی تطبیقی-تحلیلی از نگاه شبکه ای در منطقه هشت شهر شیراز در تلاش برای معرفی الگوی بالقوگی‌های موجود شهر در راستای حرکت به سمت پایداری اکولوژیک شهری است تا بدان جا که بتواند وحدت رویه ای را در شکل دادن به توسعه بر پایه پتانسیل های موجود محیط شهری ایجاد کند. به این ترتیب در تلاش است از طریق کاربست مفهوم طب سوزنی شهری به مقایسه ای تطبیقی از شبکه سبز شهری و تبیین لزوم این رویکرد در شهر بپردازد و از این طریق با جهت دهی بازتوسعه‌های شهری و همچنین بازکشف بسیاری از منابع پنهان در شهرها به عنوان تمثیلی از نقاط مداخله در شبکه عصب شناسی طب سوزنی، فرصت هایی را به منظور الگوسازی شبکه اکولوژیک و توسعه ساختاری فضاهای سبز در راستای بهبود محیط‌های شهری در اختیار طراحان قرار دهد.

تازه های تحقیق

با توجه به نتایج حاصل از این مطالعه، امکان اینکه فضاهای عمومی در ساختار شهری نقش اساسی داشته، کارکردهای مهم شهری را حفظ کرده، ارتباط متقابل و شبکه فضاهایی با مقیاس متنوع را در نظر گرفته، و در انسجام و پایداری اکولوژیک شهر نقش ایفا کنند، وجود دارد.  شهر ها باید به سمت استراتژی های کم هزینه ای که تاثیر مثبت بر محیط های شهری دارند روی بیاورند. یکی از این استراتژی ها طب سوزنی شهری است، که در آن مداخلات کوچک، مستقل، اما هماهنگ و مرتبط به بازسازی فضاهای عمومی و حیات شهری کمک می کنند. در مقایسه تطبیقی شبکه نورولوژیک شهر با شبکه عصبی بدن انسان، تعداد بسیار زیاد سلول های عصبی و مهمتر از آن مسیر های بیشمار ارتباطی بین آن‌ها به عنوان ساختار تشکیل دهنده کلیت سیستم عصبی بدن است، همان شرایطی که در بافت های شهری نیز حاکم است. تعداد بسیار زیادی از نقاط و فضاها با تنوع کارکردی که از طریق محورهای ساختاری به یکدیگر مرتبط می شوند. بنابراین با توجه به ویژگی های ذکر شده از شبکه عصبی و تعمیم پذیری آن به یک ساختار شهری می‌توان طب سوزنی شهری را مجموعه ای از مداخلات کوچک مقیاس اما کاتالیزوری در بافت شهری دانست. مداخلات انتخاب شده در نقاطی اعمال می شود که به هر دلیلی نظیر ابعاد و اندازه و فرم شکلی بلااستفاده و رها شده باقی مانده اند. در حالی که هم افزایی این نقاط به ظاهر کم اهمیت و دور از ذهن تأثیر فزاینده‌ای در حیات شهری بافت اطراف خود خواهد داشت. طب سوزنی شهری سبب می شود تا چنین نگاهی موجبات اقدامات سنجیده و مداخلات معقولانه را در محیط های شهری فراهم آورد.

 

همانطور که در نمونه مورد بررسی این پژوهش نشان داده شد، با تجزیه و تحلیل جغرافیایی و شناسایی هزاران مورد از فضاهای رهاشده و بلا استفاده با مالکیت عمومی، می توان این شبکه قطعه های خالی را به عنوان چشم اندازی برای یک سیستم جدید شهری تصور کرد. در مرحله بعدی با استفاده از رویکردهای طراحی اکولوژیک، بهره وری مناسب و بهینه به لحاظ زیست محیطی برای هر نقطه از این شبکه را می توان با توجه به شرایط محلی و عملکرد حرارتی و هیدرولوژیکی سایت شبیه سازی کرد، به طوری که موجبات ارتقاء و بهبود کل زیرساخت های موجود شهر فراهم شود. با محاسبه مساحت های به دست آمده در زمینه شهری شیراز  و مقایسه تطبیقی مجموع مساحت خردفضاهای به دست آمده با پهنه های فضای سبز کلان در شیراز اهمیت این مسئله حیاتی نمایان شده است.از این جهت، فرایند برنامه ریزی و باز طراحی نقاط مداخله می باید به نحوی در نظر گرفته شوند تا فضاهای سبز شهری به عنوان بخشی لاینفک از کل شبکه شهری توسعه یابند. برنامه ریزی یکپارچه شبکه فضاهای سبز شهری شامل ارزش افزوده بیشماری است که نه تنها با بازطراحی اکولوژیک فضاهای بلااستفاده، بلکه با ترکیب و یکپارچه سازی آنها در شبکه موجود و ساختار اصلی شکل دهنده به کلیت شهر ارتباط دارد و زمینه ارتقاء انسجام اکولوژیک شهری را امکان پذیر می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

• طب سوزنی شهری
• عصب شناسی
• شبکه سبز
• بافت تاریخی شیراز

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Application of the Acupuncture in Comparative Analogy of Shiraz Historical Urban Fabric Green Network

نویسندگان [English]

• parisa sherafati ¹
• Sahand Lotfi ²
• Mahsa Sholeh ²

¹ University of Shiraz

² Associate Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Art and Architecture, Shiraz University

چکیده [English]

This article proposes ‘urban acupuncture’ as an emerging concept in the Iranian urban planning literature. It has endeavored to explain urban acupuncture and the learned lessons learned in the urban spatial analysis process. According to the model, the best way to provide structural and infrastructural development is to employ the existing potentials of the city within a network arrangement, valuing soft approaches, like urban acupuncture, to be able to recognize thousands of diverse points in the city for small-scale but effective interventions in the form of a coherent network. Urban acupuncture as a tool with a holistic and networked view of the city identifies the abandoned points. It reintegrates them as new intervention spots into the life cycle of urban green spaces to achieve the sought urban structure. Using the "urban acupuncture" approach with a deductive-analytical methodology from a network perspective in the historical center of Shiraz, this study tries to introduce the existing potential pattern of the abandoned points in the course of moving towards urban ecological sustainability. Thus, it can achieve procedural unity by development based on existing urban environment potentials. Finally, by applying the concept of urban acupuncture, the research tries to compare the urban green network and explain the necessity of this approach by orienting the urban redevelopment to rediscovering a wide range of repressed yet developable parcels within cities as an analogical framework. As such, this process could provide opportunities for designers to intervene in the neural network through the acupuncture approach by remodeling the ecological network and structural development of green spaces to improve urban environments.

کلیدواژه‌ها [English]

• Urban Acupuncture
• Neural Network
• Green Network
• Shiraz Historical Urban Fabric