نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• مجتبی پوررحیمی ¹
• میثم ارگانی ²

¹ دانشجوی دکترای سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی- دانشکده جغرافیا- دانشگاه تهران

² دانشیار گروه سنجش از دور و GIS - دانشکده جغرافیا - دانشگاه تهران

چکیده

از مهم ترین پیامد های رشد شتابان شهرنشینی و توسعه فیزیکی شهرهای کشور در دهه های گذشته، پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدمات شهری بوده که زمینه ساز نابرابری اجتماعی شهروندان و میزان برخورداری از کاربری های خدمات شهری شده است. بیمارستان ها بعنوان بخش جدایی ناپذیر از یک سازمان اجتماعی که وظیفه فراهم نمودن مراقبت کامل سلامت شامل اقدامات درمانی و اقدامات پیشگیری در جمعیت را به عنوان یک معیار مهم در سلامت شهر در هوشمند سازی بر عهده دارد. در این تحقیق به بررسی میزان دسترسی جمعیت به بیمارستان در مناطق جنوب شهر تهران با استفاده از روش 2 مرحله ایی حوضه آبریزشناور و پیش پردازش بلوک های جمعیتی و شاخص های درمانی پرداخته شد. جهت جلوگیری از تورم عرضه وتقاضا نسبت به ایجاد محدوده های دسترسی جمعیت به بیمارستان با روش آنالیز شبکه اقدام و مناطق محروم که دسترسی به بیمارستان نداشتند تعیین گردید. نتایج بیانگرآن است که درمنطقه 15 شهرداری تهران کمتر از 15 درصد کل جمعیت منطقه دارای دسترسی به بیمارستان می باشند، درمنطقه 16 عدم توزیع ، پراکندگی نامناسب وعدم توجه به روند تغییرات و پیش ببینی جمعیت دلایل اصلی عدم دسترسی جمعیت به خدمات درمان وبستری می باشد، درمنطقه 17 نحوه مکان یابی صحیح تنها بیمارستان موجود باعث شده که نیمی از جمعیت به خدمات درمانی دسترسی داشته باشند، درمنطقه 18 مکان یابی نامناسب و عدم توجه به روند تغییرات جمعیت باعث شده که 65 درصد جمعیت به خدمات درمانی دسترسی کافی نداشته باشند، درمنطقه 19 عدم توجه و برنامه ریزی و نبود بیمارستان باعث گردیده که جمعیت این منطقه جهت استفاده از خدمات بیمارستانی به مناطق دیگر روی آورند، درمنطقه 20 ، عدم توجه به روند تغییرات جمعیت باعث گردیده نیمی از جمعیت درمحدود خدمات بیمارستانی قرارنگیرند.

تازه های تحقیق

این پژوهش دسترسی جغرافیایی به مراقبت‌های بهداشتی مناطق 15 تا 20 شهر تهران را با رویکرد عدالت اجتماعی که یک از زیر معیارهای توسعه پایدار در شهرهای هوشمند جهت ایجاد شرایط سلامت در جامعه را موردبررسی قراردادِ است. این مطالعه میزان دسترسی مناطق جنوبی شهر تهران به خدمات درمانی را در حوزه عمل هر بیمارستان تجزیه‌وتحلیل کرد. ما دریافتیم که در 6 منطقه جنوبی شهر تهران دسترسی جمعیت به امکانات بستری و درمانی در بیمارستان‌ها محدود می‌باشد.در منطقه 15 شهرداری تهران کمتر از 15 درصد کل جمعیت منطقه دسترسی لازم به بیمارستان رادارند و بیشتر نواحی این منطقه فاقد دسترسی به امکانات بستری می‌باشند همچنین با توجه به روند تغییرات جمعیت و نرخ رشد جمعیت به سمت جنوب شرق این منطقه نیاز است مدیران و تصمیم‌گیرندگان در حوزه سلامت و برنامه‌ریزی شهری جهت ایجاد عدالت فضایی و دسترسی عادلانه به خدمات درمانی که یکی از عوامل زیر بنایی زندگی هوشمند می‌باشد اقدامات اساسی به عمل‌آورند. وضعیت دسترسی جمعیت به خدمات درمانی و بستری در منطقه 16 بیانگر آن است شاخص‌های تخت و بیمارستان بالاتر از استاندارد بوده ولی درمجموع 54 درصد جمعیت به خدمات درمانی دسترسی دارند که نشان از پراکندگی نامناسب بیمارستان‌ها و عدم مکان‌یابی صحیح جهت دسترسی به این خدمات برای جمعیت ساکن می‌باشد. در منطقه 17 حدود 55 درصد جمعیت در تمامی نواحی منطقه دسترسی به خدمات درمانی ندارند. با توجه به روند تغییرات جمعیت وعدم دسترسی نیمی از جمعیت به این خدمات، شایسته است که برنامه ریزان خدمات سلامت و شهری تصمیماتی در خصوص احداث بیمارستان جهت دسترسی سریع و عادلانه در نواحی دارای این منطقه به عمل‌آورند. در منطقه 18 شهرداری تهران حدود 65 درصد از نواحی دسترسی به خدمات درمانی و بستری ندارند، این در حالی است که روند تغییرات جمعیت در این منطقه به سمت مرکز و غرب این منطقه (ناحیه 4 و قسمتی از ناحیه 5) متمایل می‌باشد. لذا به نظر می‌رسد با توجه به روند رشد جمعیت در نواحی مشخصی از منطقه و شاخص‌های بیمارستانی نیاز توجه جدی تصمیم‌گیرندگان جهت ایجاد عوامل زیربنایی زندگی هوشمند در حوزه سلامت لازم می‌باشد. منطقه 19 با بیش از 290 هزار نفر جمعیت ساکن، فاقد بیمارستان و دسترسی مناسب به خدمات درمانی و بستری می‌باشند، با در نظر گرفتن شاخص‌های بیمارستانی، 3 بیمارستان باقابلیت 290 تخت فعال جهت دسترسی سریع عادلانه برای جمعیت ساکن در این منطقه نیاز می‌باشد. نیاز است برنامه ریزان در حوزه سلامت و شهری جهت ایجاد عدالت فضایی و دسترسی مناسب که یکی از مهم‌ترین عوامل در سلامت هوشمند می‌باشد، نسبت به احداث بیمارستان جهت دسترسی کامل جمعیت تصمیمات مهمی را اتخاذ نمایند. در منطقه 20 بیش از 50 درصد بلوک‌های جمعیتی دسترسی به بیمارستان ندارند، روند تغییرات در این منطقه بیانگر آن است بیشترین نقاط تقاضا در مرکز این منطقه می‌باشد، درحالی‌که بیمارستان‌های فعال در مرز این منطقه احداث گردیدند و نیاز است تصمیم‌گیرندگان حوزه سلامت اهمیت بیشتری به نقاط تقاضا داده و روندهای جمعیتی را جهت تصمیم‌گیری مراکز درمانی لحاظ نمایند.

به‌طورکلی، این مطالعه با به‌کارگیری دومرحله‌ای روش حوضه آبریز شناور و استفاده از آنالیز شبکه با در نظر گرفتن شاخص‌های بیمارستانی و روند تغییرات جمعیت نشان می‌دهد، چگونه تجزیه‌وتحلیل دسترسی به خدمات درمانی می‌تواند اطلاعات عملی را برای کمک به برنامه ریزان برای بهبود دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی جهت ایجاد عدالت اجتماعی و هوشمند سازی مناطق شهری جهت برقراری سلامت جامعه و شهروندان ارائه نماید. تحلیل‌های ما بلوک‌های محروم را با دسترسی ضعیف به خدمات بهداشتی روی نقشه قرار می‌دهد و نشان می‌دهد که در کدام نواحی مقامات محلی می‌توانند ساخت بیمارستان‌ را اولویت‌بندی کنند. استفاده از تمامی المان‌ها و عوامل سلامت هوشمند، عوامل مکانی و محیطی جهت مکان‌یابی بیمارستان‌ها برای دسترسی کامل جمعیت و برقراری عدالت فضایی که یکی از عوامل مهم سلامت هوشمند در زندگی هوشمند هست می‌توان موضوع مطالعات جدید باشد؛ که پژوهشگران در این حوزه مطالعه نمایند.

کلیدواژه‌ها

• بیمارستان عمومی
• حوضه آبریز شناور
• روند تغییرات جمعیت
• محدوده دسترسی
• شاخص سلامت

10.22034/gp.2023.55039.3091

موضوعات

• سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور

عنوان مقاله [English]

investigation and evaluating hospital indicators with population as a measure of health in smart life (Case of study: District 15 to 20 of Tehran)

نویسندگان [English]

• mojtaba poorrahimi ¹
• Meysam Argany ²

¹ Ph.D. student in remote sensing and geographic information system - Faculty of Geography, University of Tehran

² Associate Professor, Department of Remote Sensing and GIS - Faculty of Geography - University of Tehran

چکیده [English]

One of the most important consequences of the rapid growth of urbanization and the physical development of the country's cities in the past decades is the breakdown of the distribution system of urban service centers, which has become the basis for social inequality of citizens and the level of enjoyment of urban services. In the meantime, medical services are of particular importance, so that the weakness and inefficiency of the management in the matter of providing optimal services in this field will have extensive negative consequences. In this research, we investigated the access of the population to the hospital as an integral part of a social organization that is responsible for providing complete health care including treatment and prevention measures in the population as an important measure in the health of the city in smartness. we paid In the current research, using the 2-step method of the floating basin, using network analysis and pre-processing of population blocks, to prevent the inflation of supply and demand, we have created the access limits of the population to the hospital. The results show that according to the growth of the urban population and the direction of these changes in each studied urban area, the population's access to the hospital is poor and limited population blocks have appropriate access, inappropriate distribution and dispersion in the location of hospitals and lack of planning regarding Increasing the approved beds and activating the beds are the things that cause the lack of easy and quick access to these services for the population of southern areas of Tehran.

کلیدواژه‌ها [English]

• General hospital
• floating catchment area
• directional population distribution
• access range
• hospital index