نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 گروه جغرافیا طبیعی دانشگاه اصفهان
2 گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه اصفهان
3 هیئت علمی اقلیم شناسی دانشگاه اصفهان
چکیده
کاهش بازدهی تولیدات باغی و زراعی، افزایش آفات و کاهش کیفیت محصولات کشاورزی و تهدید امنیت غذایی از پیامدهای تغییر اقلیم هستند. اثر گذاری تغییر اقلیم بر کشاورزی منجر به افزایش ریسک و ریسک پذیری در حوزه فعالیت های کشاورزی می شود. نتایج بررسی داده های مشاهداتی، رخداد تغییر اقلیم در استان بوشهر را تایید می نماید. آنومالی دمای سالانه استان بوشهر بیانگر افزایش فراوانی سالهای با دمای بیش از میانگین از 1996 تا 2021 است. براساس آزمونPettitts این افزایش حدودc˙ 2/1 می باشد. علاوه برآن روند افزایش معنی دار دما در سطح اطمینان 95% و مقادیر 2≥ Z رخداد تغییر اقلیم در استان بوشهر را تایید کرد. داده های برآوردی دوره آینده تداوم روند افزایشی آستانه های دمای زیتون برای دوره (2040-2021) را تایید می کند. یافته های تحقیق نشان داد با افزایش دمای حداقل در 20 سال آینده نیاز سرمایی درخت زیتون تامین نشده و فصل گلدهی بجای فروردین در اسفند رخ می دهد. همچنین پهنه های وسیع تری از استان بوشهر میانگین دمایی بیش از 26 درجه را تجربه خواهد کرد. لذا درآینده دوره توقف رشد زیتون از 90 روز به 150 روز می رسد. همچنین با افزایش فراوانی روزهای با دمای بیش از c˙ 40 سوختگی میوه بیشتر و کیفیت زیتون کمتر می شود. بنابراین مناطق نامناسب زیتون علاوه بر شهرستان عسلویه و دشتستان شهرستانهای کنگان، جم، دیر و دشتی ، کوهپایه های شمال استان و بخش های از دیلم را نیز شامل می شود و قلمروهای مساعد کشت زیتون به سمت غرب استان جابجا خواهد شد.
تازه های تحقیق
افزایش مخاطرات ناشی از تغییر اقلیم به نحو گسترده آنترو پوسفر را تحت تاثیر قرارداده است. افزایش و تداوم خشکسالی، امواج گرمایی، تکرار آتش سوزی، افزایش تنش های آبی و آفات گیاهی، بارش های سنگین و سیلاب ها منجر به جابجایی قلمرو و رویشگاه های طبیعی گونه های گیاهی شده است. فعالیت هایکشاورزی و بیوم محصولات گوناگون به دلیل تاثیر زیاد عناصراقلیمی بر آنها بیشتر در معرض این مخاطرات هستند.
جابجای قلمرو محصولات کشاورزی دراثر تغییر شرایط اقلیمی و بهینه زیست گیاهان بومی از یک سو منجر به خسارات اقتصادی به ذینفعان و از سوی دیگر منجر به حذف گونه های بومی مناطق جغرافیایی خاص می شود. در ایران متاسفانه بدلیل عدم توجه به ظرفیت های اکولوژی سرزمین برخی از گونه های گیاهی و جنگلی از بین رفته است و برخی دیگر نیز به دلیل تغییر اقلیم دستخوش تغییر میشود. بررسی سالنامه تراز انرژی کشور نشان می دهد میزان شدت مصرف سوخت فسیلی در ایران نسبت به حجم اقتصاد آن بالا و بهره وری انرژی آن پایین است. این عوامل باعث گردیده است که ایران در تولید گازهای گلخانه ای در بین 10 کشور انتشار دهنده آن محسوب شود. این حجم از انتشار گازهای گلخانه ای منجر به شکل گیری روند افزایش دما در سطح کشور شده است. به گونه ی که بیشتر پژوهش های صورت گرفته نشان دهنده روند افزایشی دما به ویژه دمای حداقل ، کاهش روزهای یخبندان ، تغییر زمانی مراحل فنولوژیک گیاهی و افزایش محدودیت های اقلیمی رشد گیاهان و محصولات شده است.
یافته های آشکار سازی تغییر دما در استان بوشهر نشان داد در دوره حدود 30 ساله دمای میانگین سالانهبیش از 1 درجه سلسیوس افزایش یافته است. همچنین مقایسه دمای حداقل و آستانه های رویشی درخت زیتون بیانگر تغییر پذیری بیشتر دمای حداقل و عدم تامین نیاز سرمایی زیتون در20 سال آینده است. این امر علاوه بر اینکه تاریخ گلدهی را تغییر داده (نسبت به دوره گذشته زودتر اتفاق می افتد) بلکه باعث کاهش راندمان تولید خواهد شد. داده های برآوردی مدل نشان داد که در 20 سال آینده(1420-1396) مناطقی که دمای سالانه آنها بیش از 26 درجه سلسیوس است در استان بوشهر افزایش یافته و بدین ترتیب پهنه های مساعد جهت کشت زیتون محدود خواهد شد. همچنینبا افزایش فراوانی روزهای با دما بیش 40 درجه سلسیوس (از 90 روز به 150 روز در آینده) سوختگی میوه زیتون افزایش و راندمان تولید و کیفیت آن کاهش خواهد یافت. به دلیل تغییر آستانه های دمای و شرایط فنولوژیک در آینده محدودیت های اقلیمی رشد زیتون افزایش می یابد و این تغییرات دمایی منجر به جابجایی قلمرو کشت زیتون می شود. نتایج پهنه بندی نشان داد در آینده پهنه نامناسب کشت درخت زیتون علاوه بر مناطق نامناسب فعلی(شهرستان عسلویه) پهنه های جغرافیایی کنگان، جم، دیر و دشتی در شرق استان بوشهر و مناطق پایکوهی دشستان و دیلم را نیز در بر می گیرد.
افزایش مخاطرات ناشی از تغییر اقلیم به نحو گسترده آنترو پوسفر را تحت تاثیر قرارداده است. افزایش و تداوم خشکسالی، امواج گرمایی، تکرار آتش سوزی، افزایش تنش های آبی و آفات گیاهی، بارش های سنگین و سیلاب ها منجر به جابجایی قلمرو و رویشگاه های طبیعی گونه های گیاهی شده است. فعالیت هایکشاورزی و بیوم محصولات گوناگون به دلیل تاثیر زیاد عناصراقلیمی بر آنها بیشتر در معرض این مخاطرات هستند.
جابجای قلمرو محصولات کشاورزی دراثر تغییر شرایط اقلیمی و بهینه زیست گیاهان بومی از یک سو منجر به خسارات اقتصادی به ذینفعان و از سوی دیگر منجر به حذف گونه های بومی مناطق جغرافیایی خاص می شود. در ایران متاسفانه بدلیل عدم توجه به ظرفیت های اکولوژی سرزمین برخی از گونه های گیاهی و جنگلی از بین رفته است و برخی دیگر نیز به دلیل تغییر اقلیم دستخوش تغییر میشود. بررسی سالنامه تراز انرژی کشور نشان می دهد میزان شدت مصرف سوخت فسیلی در ایران نسبت به حجم اقتصاد آن بالا و بهره وری انرژی آن پایین است. این عوامل باعث گردیده است که ایران در تولید گازهای گلخانه ای در بین 10 کشور انتشار دهنده آن محسوب شود. این حجم از انتشار گازهای گلخانه ای منجر به شکل گیری روند افزایش دما در سطح کشور شده است. به گونه ی که بیشتر پژوهش های صورت گرفته نشان دهنده روند افزایشی دما به ویژه دمای حداقل ، کاهش روزهای یخبندان ، تغییر زمانی مراحل فنولوژیک گیاهی و افزایش محدودیت های اقلیمی رشد گیاهان و محصولات شده است.
یافته های آشکار سازی تغییر دما در استان بوشهر نشان داد در دوره حدود 30 ساله دمای میانگین سالانهبیش از 1 درجه سلسیوس افزایش یافته است. همچنین مقایسه دمای حداقل و آستانه های رویشی درخت زیتون بیانگر تغییر پذیری بیشتر دمای حداقل و عدم تامین نیاز سرمایی زیتون در20 سال آینده است. این امر علاوه بر اینکه تاریخ گلدهی را تغییر داده (نسبت به دوره گذشته زودتر اتفاق می افتد) بلکه باعث کاهش راندمان تولید خواهد شد. داده های برآوردی مدل نشان داد که در 20 سال آینده(1420-1396) مناطقی که دمای سالانه آنها بیش از 26 درجه سلسیوس است در استان بوشهر افزایش یافته و بدین ترتیب پهنه های مساعد جهت کشت زیتون محدود خواهد شد. همچنینبا افزایش فراوانی روزهای با دما بیش 40 درجه سلسیوس (از 90 روز به 150 روز در آینده) سوختگی میوه زیتون افزایش و راندمان تولید و کیفیت آن کاهش خواهد یافت. به دلیل تغییر آستانه های دمای و شرایط فنولوژیک در آینده محدودیت های اقلیمی رشد زیتون افزایش می یابد و این تغییرات دمایی منجر به جابجایی قلمرو کشت زیتون می شود. نتایج پهنه بندی نشان داد در آینده پهنه نامناسب کشت درخت زیتون علاوه بر مناطق نامناسب فعلی(شهرستان عسلویه) پهنه های جغرافیایی کنگان، جم، دیر و دشتی در شرق استان بوشهر و مناطق پایکوهی دشستان و دیلم را نیز در بر می گیرد.
افزایش مخاطرات ناشی از تغییر اقلیم به نحو گسترده آنترو پوسفر را تحت تاثیر قرارداده است. افزایش و تداوم خشکسالی، امواج گرمایی، تکرار آتش سوزی، افزایش تنش های آبی و آفات گیاهی، بارش های سنگین و سیلاب ها منجر به جابجایی قلمرو و رویشگاه های طبیعی گونه های گیاهی شده است. فعالیت هایکشاورزی و بیوم محصولات گوناگون به دلیل تاثیر زیاد عناصراقلیمی بر آنها بیشتر در معرض این مخاطرات هستند.
جابجای قلمرو محصولات کشاورزی دراثر تغییر شرایط اقلیمی و بهینه زیست گیاهان بومی از یک سو منجر به خسارات اقتصادی به ذینفعان و از سوی دیگر منجر به حذف گونه های بومی مناطق جغرافیایی خاص می شود. در ایران متاسفانه بدلیل عدم توجه به ظرفیت های اکولوژی سرزمین برخی از گونه های گیاهی و جنگلی از بین رفته است و برخی دیگر نیز به دلیل تغییر اقلیم دستخوش تغییر میشود. بررسی سالنامه تراز انرژی کشور نشان می دهد میزان شدت مصرف سوخت فسیلی در ایران نسبت به حجم اقتصاد آن بالا و بهره وری انرژی آن پایین است. این عوامل باعث گردیده است که ایران در تولید گازهای گلخانه ای در بین 10 کشور انتشار دهنده آن محسوب شود. این حجم از انتشار گازهای گلخانه ای منجر به شکل گیری روند افزایش دما در سطح کشور شده است. به گونه ی که بیشتر پژوهش های صورت گرفته نشان دهنده روند افزایشی دما به ویژه دمای حداقل ، کاهش روزهای یخبندان ، تغییر زمانی مراحل فنولوژیک گیاهی و افزایش محدودیت های اقلیمی رشد گیاهان و محصولات شده است.
یافته های آشکار سازی تغییر دما در استان بوشهر نشان داد در دوره حدود 30 ساله دمای میانگین سالانهبیش از 1 درجه سلسیوس افزایش یافته است. همچنین مقایسه دمای حداقل و آستانه های رویشی درخت زیتون بیانگر تغییر پذیری بیشتر دمای حداقل و عدم تامین نیاز سرمایی زیتون در20 سال آینده است. این امر علاوه بر اینکه تاریخ گلدهی را تغییر داده (نسبت به دوره گذشته زودتر اتفاق می افتد) بلکه باعث کاهش راندمان تولید خواهد شد. داده های برآوردی مدل نشان داد که در 20 سال آینده(1420-1396) مناطقی که دمای سالانه آنها بیش از 26 درجه سلسیوس است در استان بوشهر افزایش یافته و بدین ترتیب پهنه های مساعد جهت کشت زیتون محدود خواهد شد. همچنینبا افزایش فراوانی روزهای با دما بیش 40 درجه سلسیوس (از 90 روز به 150 روز در آینده) سوختگی میوه زیتون افزایش و راندمان تولید و کیفیت آن کاهش خواهد یافت. به دلیل تغییر آستانه های دمای و شرایط فنولوژیک در آینده محدودیت های اقلیمی رشد زیتون افزایش می یابد و این تغییرات دمایی منجر به جابجایی قلمرو کشت زیتون می شود. نتایج پهنه بندی نشان داد در آینده پهنه نامناسب کشت درخت زیتون علاوه بر مناطق نامناسب فعلی(شهرستان عسلویه) پهنه های جغرافیایی کنگان، جم، دیر و دشتی در شرق استان بوشهر و مناطق پایکوهی دشستان و دیلم را نیز در بر می گیرد.
افزایش مخاطرات ناشی از تغییر اقلیم به نحو گسترده آنترو پوسفر را تحت تاثیر قرارداده است. افزایش و تداوم خشکسالی، امواج گرمایی، تکرار آتش سوزی، افزایش تنش های آبی و آفات گیاهی، بارش های سنگین و سیلاب ها منجر به جابجایی قلمرو و رویشگاه های طبیعی گونه های گیاهی شده است. فعالیت هایکشاورزی و بیوم محصولات گوناگون به دلیل تاثیر زیاد عناصراقلیمی بر آنها بیشتر در معرض این مخاطرات هستند.
جابجای قلمرو محصولات کشاورزی دراثر تغییر شرایط اقلیمی و بهینه زیست گیاهان بومی از یک سو منجر به خسارات اقتصادی به ذینفعان و از سوی دیگر منجر به حذف گونه های بومی مناطق جغرافیایی خاص می شود. در ایران متاسفانه بدلیل عدم توجه به ظرفیت های اکولوژی سرزمین برخی از گونه های گیاهی و جنگلی از بین رفته است و برخی دیگر نیز به دلیل تغییر اقلیم دستخوش تغییر میشود. بررسی سالنامه تراز انرژی کشور نشان می دهد میزان شدت مصرف سوخت فسیلی در ایران نسبت به حجم اقتصاد آن بالا و بهره وری انرژی آن پایین است. این عوامل باعث گردیده است که ایران در تولید گازهای گلخانه ای در بین 10 کشور انتشار دهنده آن محسوب شود. این حجم از انتشار گازهای گلخانه ای منجر به شکل گیری روند افزایش دما در سطح کشور شده است. به گونه ی که بیشتر پژوهش های صورت گرفته نشان دهنده روند افزایشی دما به ویژه دمای حداقل ، کاهش روزهای یخبندان ، تغییر زمانی مراحل فنولوژیک گیاهی و افزایش محدودیت های اقلیمی رشد گیاهان و محصولات شده است.
یافته های آشکار سازی تغییر دما در استان بوشهر نشان داد در دوره حدود 30 ساله دمای میانگین سالانهبیش از 1 درجه سلسیوس افزایش یافته است. همچنین مقایسه دمای حداقل و آستانه های رویشی درخت زیتون بیانگر تغییر پذیری بیشتر دمای حداقل و عدم تامین نیاز سرمایی زیتون در20 سال آینده است. این امر علاوه بر اینکه تاریخ گلدهی را تغییر داده (نسبت به دوره گذشته زودتر اتفاق می افتد) بلکه باعث کاهش راندمان تولید خواهد شد. داده های برآوردی مدل نشان داد که در 20 سال آینده(1420-1396) مناطقی که دمای سالانه آنها بیش از 26 درجه سلسیوس است در استان بوشهر افزایش یافته و بدین ترتیب پهنه های مساعد جهت کشت زیتون محدود خواهد شد. همچنینبا افزایش فراوانی روزهای با دما بیش 40 درجه سلسیوس (از 90 روز به 150 روز در آینده) سوختگی میوه زیتون افزایش و راندمان تولید و کیفیت آن کاهش خواهد یافت. به دلیل تغییر آستانه های دمای و شرایط فنولوژیک در آینده محدودیت های اقلیمی رشد زیتون افزایش می یابد و این تغییرات دمایی منجر به جابجایی قلمرو کشت زیتون می شود. نتایج پهنه بندی نشان داد در آینده پهنه نامناسب کشت درخت زیتون علاوه بر مناطق نامناسب فعلی(شهرستان عسلویه) پهنه های جغرافیایی کنگان، جم، دیر و دشتی در شرق استان بوشهر و مناطق پایکوهی دشستان و دیلم را نیز در بر می گیرد.
افزایش مخاطرات ناشی از تغییر اقلیم به نحو گسترده آنترو پوسفر را تحت تاثیر قرارداده است. افزایش و تداوم خشکسالی، امواج گرمایی، تکرار آتش سوزی، افزایش تنش های آبی و آفات گیاهی، بارش های سنگین و سیلاب ها منجر به جابجایی قلمرو و رویشگاه های طبیعی گونه های گیاهی شده است. فعالیت هایکشاورزی و بیوم محصولات گوناگون به دلیل تاثیر زیاد عناصراقلیمی بر آنها بیشتر در معرض این مخاطرات هستند. جابجای قلمرو محصولات کشاورزی دراثر تغییر شرایط اقلیمی و بهینه زیست گیاهان بومی از یک سو منجر به خسارات اقتصادی به ذینفعان و از سوی دیگر منجر به حذف گونه های بومی مناطق جغرافیایی خاص می شود. در ایران متاسفانه بدلیل عدم توجه به ظرفیت های اکولوژی سرزمین برخی از گونه های گیاهی و جنگلی از بین رفته است و برخی دیگر نیز به دلیل تغییر اقلیم دستخوش تغییر میشود. بررسی سالنامه تراز انرژی کشور نشان می دهد میزان شدت مصرف سوخت فسیلی در ایران نسبت به حجم اقتصاد آن بالا و بهره وری انرژی آن پایین است. این عوامل باعث گردیده است که ایران در تولید گازهای گلخانه ای در بین 10 کشور انتشار دهنده آن محسوب شود. این حجم از انتشار گازهای گلخانه ای منجر به شکل گیری روند افزایش دما در سطح کشور شده است. به گونه ی که بیشتر پژوهش های صورت گرفته نشان دهنده روند افزایشی دما به ویژه دمای حداقل ، کاهش روزهای یخبندان ، تغییر زمانی مراحل فنولوژیک گیاهی و افزایش محدودیت های اقلیمی رشد گیاهان و محصولات شده است.
یافته های آشکار سازی تغییر دما در استان بوشهر نشان داد در دوره حدود 30 ساله دمای میانگین سالانهبیش از 1 درجه سلسیوس افزایش یافته است. همچنین مقایسه دمای حداقل و آستانه های رویشی درخت زیتون بیانگر تغییر پذیری بیشتر دمای حداقل و عدم تامین نیاز سرمایی زیتون در20 سال آینده است. این امر علاوه بر اینکه تاریخ گلدهی را تغییر داده (نسبت به دوره گذشته زودتر اتفاق می افتد) بلکه باعث کاهش راندمان تولید خواهد شد. داده های برآوردی مدل نشان داد که در 20 سال آینده(1420-1396) مناطقی که دمای سالانه آنها بیش از 26 درجه سلسیوس است در استان بوشهر افزایش یافته و بدین ترتیب پهنه های مساعد جهت کشت زیتون محدود خواهد شد. همچنینبا افزایش فراوانی روزهای با دما بیش 40 درجه سلسیوس (از 90 روز به 150 روز در آینده) سوختگی میوه زیتون افزایش و راندمان تولید و کیفیت آن کاهش خواهد یافت. به دلیل تغییر آستانه های دمای و شرایط فنولوژیک در آینده محدودیت های اقلیمی رشد زیتون افزایش می یابد و این تغییرات دمایی منجر به جابجایی قلمرو کشت زیتون می شود. نتایج پهنه بندی نشان داد در آینده پهنه نامناسب کشت درخت زیتون علاوه بر مناطق نامناسب فعلی(شهرستان عسلویه) پهنه های جغرافیایی کنگان، جم، دیر و دشتی در شرق استان بوشهر و مناطق پایکوهی دشستان و دیلم را نیز در بر می گیرد.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Impact of Climate Change on Olive Growing Conditions (Case study:Bushehr Province)
نویسندگان [English]
- Hassan Zareh 1
- Saeed Movahedi 2
- Dariush Rahimi 3
1 Department of Physical Geography, University of Isfahan
2 Department of Physical Geography,University of Isfahan
3 Physical Geography,Geography sciences and Planning,university of Isfahan
چکیده [English]
Reduction in productivity of horticultural and agricultural products, increase in pests, reduction in quality of agricultural products, and threat to food security are the consequences of climate change. The impact of climate change on agriculture leads to an increase in risk and risk-taking in the field of agricultural activities. The results of the observational data review confirm the occurrence of climate change. The annual temperature anomaly of Bushehr province indicated an increase in the frequency of years with temperatures above the average from 1996 to 2021. According to the Pettitt's test, this increase is about 1.2 c˙. In addition, the significant increase in temperature at the 95% confidence level and Z values ≥ 2(in Mann-Kendall test) confirmed the occurrence of climate change in Bushehr province. The estimated data of the model for the future period confirm the continuation of the increasing trend of olive temperature thresholds for the period (2014-2040). The findings of the research indicated that with the increase in temperature for at least the following 20 years, the olive tree's cooling needs will not be met and the flowering season will occur in March instead of April. In the future, more areas will have an annual temperature of more than 26 °C. Therefore, in the future, the olive growing period will increase from 90 days to 150 days. With the increase in the number of days with temperatures above 40°C, the fruit burns more and the quality of olives decreases. Therefore, in addition to Asalouye and Dashtestan counties (1994-2019), Kangan, Jam, Deir and Dashti counties, the northern foothills of the province, and parts of Dilam (2017-2040) are added to the unsuitable olive areas. The favorable areas for olive cultivation will be moved to the west of the province.
کلیدواژهها [English]
- Climate Change
- Olive Zone
- Anomaly
- Bushehr Province
کاهش بازدهی تولیدات باغی و زراعی، افزایش آفات و کاهش کیفیت محصولات کشاورزی و تهدید امنیت غذایی از پیامدهای تغییر اقلیم هستند. اثر گذاری تغییر اقلیم بر کشاورزی منجر به افزایش ریسک و ریسک پذیری در حوزه فعالیت های کشاورزی می شود. نتایج بررسی داده های مشاهداتی، رخداد تغییر اقلیم در استان بوشهر را تایید می نماید. آنومالی دمای سالانه استان بوشهر بیانگر افزایش فراوانی سالهای با دمای بیش از میانگین از 1996 تا 2021 است. براساس آزمونPettitts این افزایش حدودc˙ 2/1 می باشد. علاوه برآن روند افزایش معنی دار دما در سطح اطمینان 95% و مقادیر 2≥ Z رخداد تغییر اقلیم در استان بوشهر را تایید کرد. داده های برآوردی دوره آینده تداوم روند افزایشی آستانه های دمای زیتون برای دوره (2040-2021) را تایید می کند. یافته های تحقیق نشان داد با افزایش دمای حداقل در 20 سال آینده نیاز سرمایی درخت زیتون تامین نشده و فصل گلدهی بجای فروردین در اسفند رخ می دهد. همچنین پهنه های وسیع تری از استان بوشهر میانگین دمایی بیش از 26 درجه را تجربه خواهد کرد. لذا درآینده دوره توقف رشد زیتون از 90 روز به 150 روز می رسد. همچنین با افزایش فراوانی روزهای با دمای بیش از c˙ 40 سوختگی میوه بیشتر و کیفیت زیتون کمتر می شود. بنابراین مناطق نامناسب زیتون علاوه بر شهرستان عسلویه و دشتستان شهرستانهای کنگان، جم، دیر و دشتی ، کوهپایه های شمال استان و بخش های از دیلم را نیز شامل می شود و قلمروهای مساعد کشت زیتون به سمت غرب استان جابجا خواهد شد.
- ادهمی مجرد، محمد حسین، (1373) بررسی اقلیم متناسب با رویشگاه زیتون، سازمان کشاورزی گرگان و گنبد، انتشارات فجر رایانه.
- افضلی، مریم، جواد خوشحال و عزیز تراهی،(1401)،پیش بینی جابجای قلمرو کشت درخت خرما در ایران،دانشگاه اصفهان،رساله دکتری، استاد راهنما جواد خوشحال.
- جانتی، هاردی. مترجمان: لیلی خزانهداری، منصوره کوهی، شهرزاد قندهاری و مهدی آسیایی، (1387)، تغییر اقلیم، علل، اثرات و راهحلها. انتشارات پژوهشکده امیرکبیر.
- حجازی زاده ، زهرا ،محمد سلیقه، یدالله بلیانی، سید مصطفی حسینی، محمد حسن ماهوتچی(1392) امکان سنجی کشت زیتون با استفاده از پارامترهای اقلیمی و زمینی به روش تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی استان فارس)،مجله تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی،صص.171-190-شماره 30.
- درویشیان، محمود ، (1376)، زیتون، کرج، انتشارات نشر آموزش کشاورزی.
- رضایی بنفشه، مجید و حسین پور قاسم(1390)، بررسی پتانسیل های اقلیمی استان های آذربایجان شرقی و اردبیل به منظور کشت زیتون، نشریه: جغرافیا و برنامه ریزی ، دوره 16 شماره36.
- زینانلو، علی اصغر، علیرضا ، طلایی،حسن،ابراهیم زاده ومحمود عظیمی ،(1381)،مطالعه گرده افشانی سازگاری وانتخاب بهترین گرده زا برای ارقام زیتون، مجله علوم کشاورزی ایران، انتشارات دانشگاه تهران .
- زینی،حاتم ،(1395)،بررسی پتانسیل شرایط اقلیمی درخت زیتون در استان خوزستان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان ،استاد راهنما جواد خوشحال.
- عاکف، مهدی و هادی رحیمی لاکه (1386)، ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای محصول زیتون در بخشی از اراضی شهرستان رودبار، دهمین کنگره علوم خاک ایران
- عباسی، فاطمه، شراره، ملبوسی، مجید، حبیبینوخندان، مرتضی، اثمری (1389)،"ارزیابی تغییر اقلیم زاگرس در دوره 2039-2010 میلادی با استفاده از ریزمقیاس نمایی دادههای مدل گردش عمومی جو ECHOG"، نشریه پژوهشهای اقلیمشناسی (علمی-پژوهشی)، جلد اول، شماره اول، بهار و تابستان 1389(دو فصلنامه)
- عظیمی حسینی، محمد و سید محمود رضا، بهبهانی(1390) استعدادیابی و پهنه بندی مناطق مستعد کشت زیتون با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و روش الگوریتم ژنتیک، مجله مدیریت آب و آبیاری، دوره 9، شماره 5.
- کوچکی، عوض و مهدی نصیری محلاتی(1374) اکولوژی گیاهان زراعی، روابط گیاهان و محیط، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
- محمدی دانش وکیلی، حسین(1385)زیتون، کاشت، داشت، برداشت و فرآوری، لاهیجان، انتشارات ندای سبز شمال، چاپ اول.
- محمدی، مهدی، رضا، قریشی (1386) شبیه سازی فاکتورهای رشد گیاهان زراعی بر اساس پارامترهای اقلیمی، مجله نیوار، شماره 91.
- محمدی، حسین، مهدی ،کاظمی و نفیسه گودرزی(1386)کاربرد GIS در امکانسنجی کشت زیتون در استان اصفهان، فصلنامه پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، شماره 74.
- معصومی اصل ، اسد و محسن موحدی دهنوی، محسن(1391)راهنمای اصلاح گیاهان زرا عی گیاهان روغنی ، انتشارات دانشگاه یاسوج.
- میرموسوی، حسین و حمید، اکبری (1389) امکان سنجی اقلیمی کشت زیتون در استان کرمانشاه، مجله چشم انداز جغرافیایی، سال چهارم، شماره 91.
- نصیری محلاتی مهدی و عوض کوچکی (1385) آنالیز شاخصهای اگروکلیماتیک ایران در شرایط تغییر اقلیم، پژوهشهای زراعی ایران.
)