نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• سعید جهانبخش اصل ¹
• رقیه روشنی ²

¹ گروه آب و هواشناسی، دانشگاه تبریز

² اقلیم شناسی، دانشگاه تبریز

چکیده

در این تحقیق به بررسی وارونگی دمای شهر تبریز با استفاده از اطلاعات رادیوسوند، نقشه اسکیوتی و نقشه­های سینوپتیک، طی دوره زمانی 2008- 2004 در مقیاس روزانه، ماهانه و فصلی پرداخته شد. پس از بررسی داده­ها، ابتدا روزهایی با شرایط وارونگی دمای ضعیف، متوسط، شدید و بسیار شدید مشخص شد و سپس الگوی سینوپتیکی نمونه­های بسیار شدید، مربوط به یک روز قبل و یک روز بعد از اوج شدت وارونگی با استفاده از نقشه­های سینوپتیک سطح زمین، 850 و 700 هکتوپاسکالی تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان داد که میان وقوع سیستم­های پرفشار و وارونگی دمای بسیار شدید همبستگی معناداری وجود دارد. بدین معنا که شدت وارونگی دما ارتباط مستقیمی با شرایط الگوی سینوپتیکی به­ویژه استقرار سیستم­های پرفشار در منطقه دارد. زمانی که سیستم پرفشاری به صورت مداوم در مقطع چند روزه در منطقه متمرکز می­شود، شدّت وارونگی دما به اوج خود می­رسد. به­دنبال آن با ورود یک سیستم کم­فشار، وارونگی از بین می­رود. به­عبارتی، عامل اصلی تقویت­کننده وارونگی­های دمای بسیار شدید، ناشی از تداوم سیستم­های پرفشار است. سامانه پرفشار سیبری، پرفشار شبه­جزیره عربستان و ریزش هوای سرد مدیترانه سامانه­های عمده­ای هستند که منجر به وقوع وارونگی دما می­شوند. نتایج نشان می­دهد که با بررسی سیستم­های سینوپتیکی که منجر به بروز پدیده وارونگی دما می­شوند و از طریق شناسایی الگوهای حاکم بر آن می­توان وقوع وارونگی­های دمای بسیار شدید را پیش­بینی و الگوهای منجر به آلودگی هوا را شناسایی کرد.

کلیدواژه‌ها

• وارونگی دما
• الگوی سینوپتیکی
• عوامل تشدیدکننده
• نقشه Skew-T
• تبریز

عنوان مقاله [English]

The Study of Synoptic Patterns Dominating on the Very Intensive Temperature Inversion in Tabriz

نویسندگان [English]

• Saeed Jahanbakhsh Asl ¹
• Roghayeh Roshani ²

¹ Department of Climatology, University of Tabriz

² Climatology, University of Tabriz

چکیده [English]

In this research we have studied Tabriz temperature inversion using radio-sound information, Skew-t maps and synoptic maps during the 2004-2008 period in daily and monthly scales. After reviewing the information and data at first days with weak, medium, and intense and very intense temperature inversion conditions were specified. Thereafter, the synoptic pattern of very intense and weak samples relating to three earlier days and two days after the peak of temperature inversion were analyzed using ground surface synoptic maps of 850 and 700 hp. The results indicate that there is a strong correlation between the occurrence of high pressure systems and the intense and very intense temperature inversion. In such a way that the intensity of temperature inversion has a straight relationship with synoptic pattern conditions especially the entrance of high pressure systems in the area. When the high pressure system in a stable condition is coming to the area in few-days scale, the intensity of temperature inversion is maximized. After the entrance of the low pressure cells, the temperature inversion is eliminated. Findings of this research have shown that with analyzing the synoptic systems that lead to the occurrence of temperature inversion and through the recognition of the patterns dominating over it, one can predict extreme temperature inversion. In addition, we can distinguish the patterns leading to the air pollution

کلیدواژه‌ها [English]

• Temperature Inversion
• Synoptic Patterns
• Intensity Factor
• Skew-T Maps
• Tabriz