نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران

2 دانشگاه شهید بهشتی

3 طراحی شهری دانشگاه آزاد زنجان

چکیده

امروزه به­دنبال نارسایی و انتقادات وارده به روند برنامه­ریزی شهری قبل از دهه 1950 (چون طرح­های شـهری کالبد محور) شاهد ورود و کاربست مـفهوم مشارکت و برنامه­ریـزی مشارکتی در ادبـیات برنامه­ریـزی، ابتدا در کـشورهای توسـعه­یافته و سپس نشر و نمو آن در کـشورهای در حال توسـعه می­باشیم. آگاهی از ظرفیت مشارکت­پذیری ساکنان بافت­های مختلف شهری برای تحقق برنامه­ها و رسیدن به اهداف برنامه­ریزی امری ضروری است. از این رو شناخت ابعاد مختلف مشارکت و سنجش آن در محلات شهری منجر به درک درست تفاوت­های موجود عناصر سیستم شهری (محلات شهری) شده و فرایند برنامه­ریزی شهری را متناسب با تفاوت­های موجود، نظام داده و عملیاتی می­کند. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کمی، در چارچوب مدل تحلیل سلسله­مراتبی (AHP) و تحلیل همبستگی سعی نموده است به مقایسه تطبیقی ظرفیت مشارکت مردم در بافت­های فرسوده و جدید شهری با نمونه موردی محله حسینیه (بافت قدیم ) وکوی قائم (بافت جدید) شهر زنجان بپردازد. نتایج به­دست آمده نشان می­دهد که با وجود مشکلات عدیده در بافت­های فرسوده ظرفیت مشارکت­پذیری ساکنان آن در ارتقا محیط محل بالاتر از بافت­های جدید است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Cooperative Measurement of Participating Capacity in Old and New City Fabrics with AHP Model (Case Study: Hossaineyeh (old) and Ghaem Town (new) in the Zanjan City)

نویسندگان [English]

  • Esmail Daviran 1
  • Jamileh Tavakolinia 2
  • Saeed Gholami 3
  • Mehrdad Daneshdost 3

1 Geography and Urban Planning, Tarbiat Modarres University, Tehran

2 Shahid Beheshti University

3 Urban Design Azad University of Zanjan

چکیده [English]

Nowadays, implementing the concept of participation and participatory planning in the planning literature has come up firstly in developed countries then, its developed form in developing countries because of its failure and the criticisms against the urban planning process before 1950s (such as physical-oriented urban plans). Awareness of the participatory capacity of urban residents to implement programs and achieve planning goals is essential. Therefore, recognition of participation different dimensions and its evaluation in urban areas leads to understanding of the differences among urban systems (urban areas), and it will make urban planning process organized and operational according to the excising differences. This study has attempted to compare the adaptive capacity of people's participation in the old and new fabrics with using quantitative research methods, hierarchical analysis model (AHP) and correlation analysis. The study is validated using case study in Hossaineyeh (old tissues) and Ghaem town (new tissue) in Zanjan city. The results show that despite multiple problems in the old fabrics, participation capacity of its residents in upgrading environment is higher than in the new fabrics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Participation
  • Participative planning
  • Facilitation
  • Old and New fabrics
  • Analysis Hierarchical process (AHP)
1ـ احدنژاد، محسن (1389)، «ارزیابی آسیب‏پذیری اجتماعی شهرها در برابر زلزله نمونه موردی: شهر زنجان»،  فصلنامه مطالعات شهری و منطقه­ای، دانشگاه اصفهان، شماره 7، ص90-71 .
2ـ اوست، هویی زن (1377)، «اندریاس، مشارکت شهروندان در طرح­ریزی توسعه نواحی شهری»، ترجمه ناصر برک­پور، مجلهمعماریو شهرسازی، شماره 48 و 49، ص 110-95.
3ـ جباری حبیب (1382)، «سرمایه اجتماعی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره10، ص 295-280.
4ـ سوم دی (1386)، «روزنامه آفتاب»، مصاحبه با امامی، مددی.
5ـ عبدی دانش­پور، زهره (1387)، «نظریه­های برنامه­ریزی با تأکید بر برنامه­ریزی شهری»، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
6ـ علوی­تبار، علیرضا (1382)، «الگوی مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها»، جلد اول، انتشارات سازمان شهرداری­های کشور، تهران.
7ـ علیخواه فردین (1383)، «نوسازی بافت­های فرسوده شهری، موانع اجتماعی و فرهنگی»، فصلنامه ایرانشهر، شماره 9 و10، دفتر پژوهش­های فرهنگی، تهران.
8ـ قدسی­پور، حسن (1387)، «فرایند تحلیل سلسه­مراتب AHP»، انتشارت دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران.
9ـ کلیتون، اندرو؛  اوکلی، پیتر و پرات، برایان، (1386)، «توانمندسازی‌ مردم»، ترجمه‌ پیروز ایزدی، سلسله‌ انتشارات‌ روستا و توسعه، شماره ‌55.
10ـ مددی، داوود؛ امامی، حسن (1386)، «تسهیل­گری ابزاری برای توانمندسازی منابع انسانی»، انتشارات مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران، تهران.
11ـ مهدیزاده جواد، راهبرد (1382)،  «توسعه شهری»، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
12ـ مهندسان مشاور آرمانشهر ( 1386)، «طرح راهبردی بافت فرسوده یزد»، گزارشات مرحله اول.
13- Forster, J. (1999), “The Deliberative Practitioner (Encouraging Participatory Planning Processes)”, The Mitpressus. A.
14- Saaty, T.L (1986), “Axiomatic Foundation of Analytical Hierarchy Process”, Management Science, Vd. 32, No7, July 1986.
15- Sannof, H. (2000), “Community Participation Methods in Design and Planning”, John wily & Sons, New York.
16- Ulengin, B. (2001), “Istanbul”, European Journal of Operational Research, 130 (2001), Www. World bank.ir.