جغرافیا و برنامه‌ریزی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

فرایند پذیرش مقالات

بانک ها و نمایه نامه ها

اطاعات آماری نشریه

پرسش‌های متداول

اخبار و اعلانات

پیوندهای مفید

بررسی وضعیت آلودگی هوای شهر تبریز بر اساس تحلیل مولفه‌های اصلی (PCA)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

چکیده

امروزه گسترش سریع شهرنشینی، رشد جمعیت، صنعتی‌شدن، عدم ساماندهی سیستم حمل و نقل و ترافیک شهری و کمبود فضای سبز موجب افزایش غلظت آلودگی هوا در شهرها، بویژه شهرهای بزرگ شده‌اند. براین اساس، توجه به مسأله آلودگی هوا و شناخت عواملی که موجب افزایش غلظت آلاینده‌ها می‌شوند از اهمیت فراوانی برخوردار است. از این­رو هدف از این پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر آلودگی هوا در ایستگاه میدان نماز شهر تبریز می‌باشد.
بدین منظور، مؤلفه‌های اصلی در هر فصل از سال تعیین گردیدند و با بهره‌گیری از مدل رگرسیون چندمتغیره، عامل یا عامل‌های اصلی مشخص شدند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که عوامل اقلیمی (مانند سرعت و جهت باد و دما) و عوامل انسانی (مانند ازدحام جمعیت، کمبود فضای سبز، ترافیک سنگین، معابر نامناسب و...) تأثیر زیادی در آلودگی هوا دارند. براین اساس توجه ویژه به عوامل انسانی می‌تواند موجب کاهش آلودگی هوا در منطقه مرکزی شهر گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study Tabriz City Air Pollution Condition on the Basis of Principal Component Analysis (PCA)

نویسندگان [English]

  • Rasool Gorbani
  • Karim Hosseinzadeh Delir
  • pari Shorkri Firoozjah

Department of Geography and Urban Planning, University of Tabriz

چکیده [English]

Nowadays rapid development of urbanization, population growth, industrialization, unorganized transport system and urban traffic and green space shortage have caused increase of air pollution concentration in cities, especially in large cities. Therefore, attention into air pollution and factors and causes of increased pollutant concentrations are very important. Hence the purpose of this paper is to identity the effective factors on air pollution at Namaz Square station in Tabriz city.
Therefore, through of component analysis method, main components were determined in each season of year and by the application of multivariate regression model, main factors were defined. Results show that climatic factors (such as temperature, wind speed and direction) human factors (such as crowded population, green space shortage, high traffic, unsuitable roads) have the highest influence in the air pollution. Special attention therefore, to human factors can cause to the decrease of air pollution in urban central area

کلیدواژه‌ها [English]

  • Air pollution
  • Principal component analysis
  • Multivariate regression model
  • Tabriz city
مراجع
1ـ اداره کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی (1386)، «بررسی وضعیت آلودگی هوای شهر تبریز»، صص 27-1.
2ـ بیگدلی، آتوسا (1380)، «تأثیر اقلیم و آلودگی هوای تهران بر بیماری سکته قلبی (دوره 5 ساله 1994-1990)»، فصلنامه تحقیقات جغرافیائی، سال شانزدهم، شماره3، صص 140-126.
3ـ رحیمی، اکبر (1385)، «تحلیل آلودگی­های هوایی ناشی از مکان‌یابی نامناسب مراکز صنعتی در شهر تبریز با استفاده از شبکه‌های عصبی»، میرستار، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز.
4ـ رهنما، محمدرحیم و عباس‌زاده، غلامرضا (1387)، «اصول، مبانی و مدل‌های سنجش فرم کالبدی شهر»، جهاد دانشگاهی مشهد، چاپ اول، مشهد، صص184-1.
5ـ زنگی‌آبادی، علی و رخشانی‌نسب، حمیدرضا (1388)، «تحلیل آماری ـ فضایی نماگرهای توسعه فضای سبز شهری (مطالعه موردی: مناطق شهری اصفهان)»، مجله محیط­شناسی، سال سی و پنجم، شماره 49، صص 105-116.
6ـ صفوی، یحیی و علیجانی، بهلول (1385)، «بررسی عوامل جغرافیایی در آلودگی هوای تهران»، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 58، تهران، صص 112-99.
7ـ طرح جامع حمل و نقل تبریز بزرگ (1382)، «مرحله اول تهیه طرح ساماندهی سیستم حمل و نقل و ترافیک تبریز»، جلد چهارم.
8ـ قربانی، رسول(1386)، «تحلیل فضایی توزیع پارک­های شهری تبریز و نارسایی‌های موجود در آن»، طرح پژوهشی دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.
9ـ مرکز آمار ایران(1385)، «گزیده اطلاعات جمعیتی سال 1385 کل کشور»، www.sci.org.ir.
10ـ مرکز تحقیقات و مطالعات زیست محیطی و انرژی (1382)، «انجام مطالعات تکمیلی به منظور تهیه طرح جامع کاهش آلودگی هوا»، جلد اول و دوم.
11ـ محمدی، حسین (1385)، «ارتباط عناصر اقلیمی و آلاینده‌های هوای تهران با مرگ و میرهای ناشی از بیماری­های قلبی (دوره مطالعاتی 1999-2003)»، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 58 ، صص 66-47.
12ـ مومنی، منصور و قیومی، علی (1386)، «تحلیل‌های آماری با استفاده از SPSS­»، انتشارات کتاب نو، تهران، صص 303-1.
13ـ نوری، روح­اله و اشرفی، خسرو و اژدریور، ابوالفضل (1387)، «مقایسه کاربرد روش‌های عصبی مصنوعی و رگرسیون خطی چندمتغیره بر اساس تحلیل مولفه‌های اصلی برای پیش­بینی غلظت میانگین روزانه کربن مونوکسید: بررسی موردی شهر تهران»، مجله فیزیک زمین و فضا، دوره 34­، شماره 1، صص 135-152.
14- Abdulkareem, A.S., (2005), “Urban Air Pollution Evaluation by Computer Simulation: A Case Study of Petroleum Refining Company Nigeria, Leonardo Journal of Sciences, ISSN 1583-0233, p. 17-28.
15- Gouveia, C., Cerdeira .R., Garcia J.M, Nogueira M. and Coelho L.M.R, (2002), “Numerical Modelling for Studying the Impact of Urban Air Pollution in Natural Reserves around Setúbal City”.
16- Helena, B., Pardo, R., Vega, M., Barvado, E., and Fernandez, L, (2000), “Temporal Evolution of Ground Water Composition in an Alluvial Aquifer (Pisuerg a River, Spain) by Principal Component Analysis”, Water Res., 34, PP 807-816.
17- Lautso, Kari and Spieker Mann and Wegener (2002), “Modelling Policies for Urban Sustainability”, 42nd Chgress of the European Regional Sciene Association (ERSA), Dortmund.
18- Lautso, K., Spiekermann, K. , Wegener, M., Shepperd, I., Steadman, S., Martino, A., Domingo, R., Gayda, S., (2004), “PROPOLIS, Planning and Research of Policies for Land Ues and Transport for Inereasing Urban Sustainability”, Final Report, Second Edition, European Commission, Helsinki.
19- Puliafito, S.E and Allende, David (2007), “Emission Patterns of Urban Air Pollution”, Revista Facultad de Ingenieria, Univ. Antioquia, N.42.PP
20- Simeonov, V., Stratis, J.A., Samara, C., Zachariadis, G., Voutsa, D., Anthemidis, A., Sofoniou, M., and Kouimtzis, Th., (2003), “Assessment of the Surface Water Qualityin Norther Greece”, Water Res”, 37, PP 4119-4124.
21- Spiekermann, Kldus and Wegener, Michael, (2003), “Modlling Urban Sustainability”, International Journal of Urban Sciances, 7(1), pp 47-64.
22- Spiekermann, Kldus and Wegener, Michael, (2004), “Evoluating Urban Sustainability Using Land-Ues Transport Interaction Models, EJTIR, 4, No.3, pp 251-272.
23- World Bank, (2002), “Urban Air PollutionSouth Asia Urban Air Quality Management Briefing Note No. 6”, <http://www.worldbank.org/sarurbanair>.
24- Vega, M., Pardo, R., Barrado, E., and Deban, L., (1998), “Assessment of Seasonal and Polluting Effects on the Quality of River Watwr by Exploratory Data Analysis”, Water Res., 32, PP 3581- 3592.
25- Wijerane, I.K. and Bijker, W., (2006), “Mapping Dispersion of Urban Air Pollution with Remote Sensing”, ISPRS Technical Commission II Symposium, Vienna, 12-14 July, PP 125-130.
جغرافیا و برنامه‌ریزی
دوره 16، شماره 39 - شماره پیاپی 39
اردیبهشت 1391
صفحه 89-108
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار