نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان

2 ژئومورفولوژی دانشگاه اصفهان

چکیده

در دهه‌های اخیر رشد بی‌رویه جمعیت و توسعه شهرنشینی موجب بروز انواع ناسازگاری­های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی نظیر تولید انواع پسماند جامد شهری شده که دفع غیراصولی آن را به دنبال داشته است، به­طوری که امروزه چگونگی دفع، مکانیابی و مدیریت صحیح محل دفن زباله­های جامد به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی شهری تبدیل شده است. بنابراین یافتن محل مناسب برای این مهم از اهداف اصلی و اولیه طرح­های توسعه شهری جهت نیل به توسعه پایدار می­باشد. بخش مرکزی شهرستان کوهدشت، با تولید روزانه 110 تن زباله، به دلیل عدم وجود تجهیزات بازیافت و مکانیابی نامناسب دفن آن با معضلات زیست محیطی، اجتماعی و بهداشتی متعددی در این زمینه روبرو است. هدف از این پژوهش مکانیابی محل مناسب دفن زباله در شهرستان کوهدشت با استفاده از تحلیل پارامترهای انسانی، زیست محیطی، هیدرولوژیکی، زمین­شناسی و ژئومورفولوژی منطقه از طریق مدل AHP و تکنیک GIS می­باشد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از کارآمدترین تکنیک‌های طراحی شده برای تصمیم‌گیری با معیارهای چنـدگانه است، زیرا امکـان فرموله کـردن مسائل پیچیده را به صورت سلسله مراتبـی فراهم مـی‌سازد. نتایج نشان می­دهدکه پهنه­های دفن زباله در شهرستان کوهدشت را می­توان به پنج کلاس طبقه­بندی نمود. در این میان پهنه­های بسیارمناسب و مناسب به ترتیب با مساحت 18/205 و 319/198 کیلومترمربع بالاترین ارجحیت را جهت دفن پسماند دارا بوده و در مجموع با داشتن 14/10 درصد مساحت کل محدوده شهرستان در اولویت نخست طرح­های دفن پسماند قرار می­گیرند. نتایج حاصل از این پژوهش در مدیریت سیستمی محیط زیست شهری و همچنین در طرح­های دفع بهینه پسماندهای جامد شهری منطقه مطالعاتی مثمر ثمر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Site Selection of Municipal Solid Waste Disposal Using AHP Model and GIS Technique (Case Study: Kouhdasht City)

نویسندگان [English]

  • Mohammadhosein Ramasht 1
  • Ramin Hatami Fard 2
  • Seayed Hojat Mosavy 2

1 Department of Geography, esfahan University

2 Geomorphology esfahan University

چکیده [English]

In recent decades, uncontrolled growth of population and urban development have caused various social, economic and environmental conflicts, such as production of municipal solid waste that has followed its inappropriate disposal.  So that, how disposal, site selection and correct management of landfill solid waste is one of the urban environmental problems, nowadays. Therefore, finding the appropriate place for this process is one of the first and main objectives of urban development plans to achieve sustainable development. Central part of Kouhdasht city, with production of 110 tons of waste daily, is facing with environmental, social and health problems in this field, due to lack of recycling equipments and its improper disposal place. The aim of this study is appropriate site selection of municipal solid waste disposal in the Kouhdasht city using analysis of human, environmental, hydrological, geological and geomorphologic parameters through AHP model and GIS technique. AHP model is one of the most efficient techniques that designed for multiple criteria decision making. This technique is provides the possibility of formulating complex problems as hierarchy. The results show that we can classify zones of the waste disposal of the Kouhdasht city into five classes. In the meantime, zones and most suitable and suitable, with area of 316.193 and 673.219 Km2 respectively, have highest priority for solid waste disposal and with 24.9 percent of total area in the Kouhdasht city are in the first priority of waste disposal projects. The results of this research would be beneficial in systemic management of urban environment and also in plans of municipal solid waste optimum disposal in study area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kouhdasht city
  • AHP Model
  • GIS technique
  • Solid waste
  • Site selection
1- اصغری­مقدم، محمدرضا (1378)، «جغرافیای شهری 1 (ژئومورفولوژی)»، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، انتشارات مسعی.
2- امیری، ندا؛ شریفی­پور، رزیتا و رضا احمدیان (1389)، «مکانیابی و اولویت­بندی محل مناسب دفن زباله شهری با استفاده از کاربرد تحلیل سلسله­مراتبی و GIS (مطالعه موردی شهرستان دشتی)»، چهارمین همایش و نمایشگاه تخصصی محیط زیست، دانشگاه تهران، 8 الی 12 آبانماه.
3- پناهنده، محمد؛ ارسطو، بهروز؛ قویدل، آریامن و فاطمه قنبری (1388)، «کاربرد روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در مکان یابی جایگاه دفن پسماند شهر سمنان»، فصلنامه سلامت و محیط، دوره دوم، 4، صص 276-283. 
4- پوراحمد، احمد؛ حبیبی، کیومرث؛ محمد زهرابی، سجاد و سعید نظری عدلی (1386)، «استفاده از الگوریتم­های فازی و GIS برای مکان یابی تجهیزات شهری ( مطالعه موردی:  محل دفن زباله شهر بابلسر)»، مجله محیط­شناسی، سال سی و سوم، شماره 42، صص 31-42.
5- خورشیددوست، علی­محمد و زهرا عادلی (1388)، «استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی برای یافتن مکان بهینه دفن زباله شهر (مطالعه موردی شهر بناب)»، مجله محیط­شناسی، سال 35، شماره 50، صص 27-32.
6- زبردست، اسفندیار (1380)، «کاربرد فرایند سلسله­مراتبی در برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای»، هنرهای زیبا، شماره 10، صص 13-21.
7- صمدی، مهدی؛ لشکری انباردان، سمیه و حسنعلی فرجی سبکبار (1389)، «استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی،AHP  و  TOPSISجهت مکانیابی محل دفن پسماندهای شهری (مطالعه موردی: شهر زنجان)»، دومین همایش ملی فضای جغرافیایی، رویکرد آمایشی، مدیریت محیط، دانشگاه آزاد واحد اسلامشهر، 30 آبان ماه، ص 107.
8- عبدلی، محمدعلی (1379)، «مدیریت دفع و بازیافت مواد زائد جامد شهری در ایران»، تهران، مرکز مطالعات برنامه­ریزی شهری وزارت کشور، انتشارات سازمان شهرداری­ها.
9- فتائی، ابراهیم و علی آل­شیخ (1388)، «مکان­یابی دفن مواد زائد جامد شهری با استفاده از GIS و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی، شهر گیوی)»، مجله علوم محیطی، شماره سوم، صص 145 تا 158.
10- قدسی­پور، حسن (1387)، «فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی»، چاپ پنجم، تهران، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
11- نیرآبادی، هادی و محمود حاجی میررحیمی (1387)، «بکارگیری روش­های سلسله­مراتبی و فازی در مکانیابی دفن زباله»، همایش ژئوماتیک، تهران، سازمان نقشه­برداری 22 و 23 اردیبهشت، صص 8-1.
12- Bertolini, M., & Braglia, M., (2006), "Application of the AHP Methodology in Making a Proposal for a Public Work Contract", 17 January.
13- Bowen, W.M., (1990), "Subjective Judgments and Data Environment Analysis in Site Selection, Computer", Environment and Urban Systems, Vol. 14, Pp.133-144.
14- Cimren, E., Catay, B., Budak, E., (2007), "Development of a Machine Tool Selection System Using AHP", International Journal of Advanced Manufacturing Technolxgy 35, Pp. 363-376.
15- Dyer, R.F., & Forman, E.H., (1991), "An Analytical Approach to Marketing Decisions", Prentice Hall, USA.
16- Guiqina, W., Lib, Q., Guoxuea, L., & Lijunc, C., (2009), "Landfill Site Selection Using Spatial Information Technologies and AHP: A Case Study in Beijing, China", Journal of Environmental Management: 90, Pp. 2414-2421.
17- Hendrix, W., & Buckly, D., (1992), "Use of GIS for Selection of Sites for Land Application of Sewage Water", Journal of Soil and Water Conservation.
18- Kohbanani, H.R., Nayer Abadi, H., Keshavarzi, A., Akbari, E., & Etesami, H., (2009), "Site Selection for Dumping Urban Waste Using MCDA Methods GIS Techniques", World Applied Sciences Journal 7(5), Pp. 625-631.
19- Lopez, H.J. & Zink, J.A. (1991), "GIS-assisted Modeling of Mass Movements", Itc. Journal: 4.
20- Mau, J., and et al, (2005), "Sitting Analysis of Farm-based Centralized Anaerobic Digester Systems for Distributed Generation Using GIS", Biomass and Bio Energy, 28, Pp. 591-600.
21- Moeinaddini, M., Khorasani, N., Danehkar, A., Darvishsefa, A.A., & Zienalyan, M., (2010), "Sitting MSW Landfill Using weighted Linear Combination and Analytical Hierarchy Process (AHP) Methodology in GIS Environment (Case Study: Karaj)" Journal of Waste Management: 30. Pp. 912-920.
22- Moreno- Jixenez, J.M., and et al., (2005), A Spreadsheet Module for Consistent Consensus Building in AHP-group Decision Making”, Group Decision and Negotiation 14, Pp. 89-108.
23- Rashedul Hasan, M., Tetsuo, K., & Islam, S.A., (2009), “Landfill Demand and Allocation for Municipal solid Waste Disposal in DhakaCity-an Assessment in a GIS Environment", Journal of Civil Engineering(IEB), 37 (2), Pp. 133-149.
24- Saaty, T.L., (1980), "The Analytical Hierarchy Process, Pinning Priority, Resource Allocation", RWS Publication, USA.   
25- Saaty, T.L., (1986), "Axiomatic Foundation of Analytical Hierarchy Process, Management Science", Vol. 31, No. 7, July.  
26- Saaty, T.L., (1994), "Highlights and Critical Points in the Theory and Application of the Analytical Hierarchy Process", European Journal of Operational Research, Vol. 74, Pp. 426-447.
27- Sener, S., Sener, E., & Karagüzel, R., (2010), "Solid Waste Disposal Site Selection with GIS and AHP Methodology: A Case Study in Senirkent-Uluborlu (Isparta) Basin, Turkey", Journal of Environmental Monitoring Assessment, (10) 1010-1023.
28- Vastava, S., & Nathawat, H., (2003), "Selection of Potential Waste Disposal Sites around Runchi Urban Complex Using Remote Sensing and GIS Techniques", Urban Planning, Map Asia Conference.
29- Yahaya, S., Ilori, C., Whanda S.J., & Edicha, J., (2010),  “Land fill Site Selection for Municipal Solid Waste Management Using Geographic Information System and Multicriteria Evaluation, American Journal of Scientific Research, Issue 10, Pp. 34-49.