نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• شهریور روستایی ¹
• محسن احدنژاد روشتی ²
• مینا فرخی صومعه ³

¹ دانشگاه تبریز

² دانشگاه زنجان

³ جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز

چکیده

گستردگی شهری نوعی الگوی رشد شهر بدون توجه به عواقب و اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیطی آن است. این رشد بیرونی در واقع به نوعی توسعه­ی شهری برمی­گردد که از نظر منتقدان باعث از بین رفتن زمین­های کشاورزی، تخریب فضاهای باز و سبز، اتلاف انرژی و تغییرات کاربری اراضی می­شود. روش‌های متعددی برای آشکارسازی تغییرات یک منطقه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای وجود دارد که هر کدام دارای مزایا و محدودیت‌هایی هستند. روش فازی مبتنی بر شدت انطباق یکی از این روش‌ها است. هدف اصلی از این مقاله توصیف آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی در شهر ارومیه در طی یک دوره 27 ساله است؛ و بدین منظور سنجنده TM ماهواره لندست در بازه زمانی 1390- 1363 انتخاب گردید. پس از زمین مرجع کردن تصاویر با روش فازی به طبقه بندی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از جداول متعامد پرداخته شده است؛ و با استفاده از روش ترکیبی زنجیره­های مارکوف و سلول­های خودکار گستردگی شهری برای سال 1400 پیش­بینی شده است. نتایج نشان می­دهد طی این دوره 17188.56 از اراضی شهر ارومیه تغییر کاربری داده است؛ که بیش­ترین تغییر کاربری اراضی در اراضی کشاورزی آبی با کاهش 7672.41 هکتار صورت گرفته است. هم­چنین بررسی‌ها نشان می­دهد در سال 1400 در حدود 2408.55 هکتار به اراضی ساخته شده اضافه خواهد گردید؛ که این امر باعث تغییر کاربری اراضی در شهر ارومیه و ناپایداری شهری در توزیع بهینه خدمات و دسترسی به امکانات زندگی برای ساکنان شهر خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

• گستردگی شهری
• تغییرات کاربری اراضی
• تصاویر ماهواره ای
• روش فازی
• زنجیره‌های مارکوف و سلول های خودکار
• ارومیه

عنوان مقاله [English]

Spatial Evaluation of Urban Sprawl with an Emphasize on Landuse Charges, Using Satellite Imagery (Case Studey of Urmia)

نویسندگان [English]

• Shahrivar Roostayee ¹
• Mohsen Ahadnezhad Rooshti ²
• Mina Farrokhe Someae ³

¹ University of Tabriz

² Zanjan University

³ Geography and Urban Planning, University of Tabriz

چکیده [English]

Urbanگستردگی شهری نوعی الگوی رشد شهر بدون توجه به عواقب و اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیطی آن است. sprawl is an urban growth patterns regardless of the consequences and economic, social and environmental effects. This exterior growth of the city belongs to the type of urban development that in critics view causes the loss of agricultural land, destruction of open and green spaces, energy waste and changes of land use. There areروش های متعددی برای آشکارسازی تغییرات یک منطقه با استفاده از تصاویر ماهواره ای وجود دارد که هر کدام دارای مزایا و محدودیت هایی هستند. several methods for detecting changes in a region by using satellite imagery; each one having both advantages and limitations. روش فازی مبتنی بر شدت انطباق یکی از این روش ها اFuzzy ARTMAP method of compliance is one of these methods. هدف اصلی از این مقاله توصیف آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی در شهر ارومیه در طی یک دوره 27 ساله استThe main purpose of this article is describing land use change detection in Urmia city over a period of 27 years. For this purpose TM sensor of Landsat satellite in the period of 1984-2011was selected. پس از زمین مرجع کردن تصاویر با استفاده از روش فازی به طبقه بندی After referencing images by using Fuzzy ARTMAP classification method (CrosstabCross Tab) تغییرات کاربری اراضی و چگونگی گسترش شهری پرداخته شده است؛ و با استفاده از روش ترکیبی زنجیره های مارکوف و سلول های خودکار گستردگی شهری برای سال 1400 پیش بینی شده است.) land use changes and how the sprawl city were classified and urban sprawl was predicted for the year 1400 by using Markov chains and a combination of cellular automate. نتایج نشان می دهد طی این دوره 17188.56 از اراضی شهر ارومیه تغییر کاربری داده است؛ که بیش ترین تغییر کاربری اراضی در اراضی کشاورزی آبی صورت گرفته استThe results show that 17188.56 acres of land has been changed during this period in Urmia and most of land use changes have occurred on irrigated agricultural lands. 7672.41 هکتار از اراضی کشاورزی آبی کاسته شده اس7672.41 acres of irrigated agricultural land has been declined. The sبررسی ها نشان می دهد در سال 1400 در حدود 2408.55 هکتار به اراضی ساخته شده اضافه خواهد گردیدstudy show that in the year 1400 approximately 2408.55 acres will add to built-in land; which may cause change in land use in Urmia city and instability in the optimal distribution of services and access for city residents.

کلیدواژه‌ها [English]

• Urban Sprawl
• Land use change
• Satellite imagery
• Fuzzy ARTMAP method
• Markov chains and Cellular Automate
• Urmia