نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران

2 دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

چکیده

اولین شرط لازم برای موفقیت تحقیقات مربوط به روستاها، درک و برداشت صحیح از نیازهای جامعه محلی است. بخشی از تحقیقات روستایی در کشور را پایان‌نامه/ رساله‌های دانشجویان رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی تشکیل می‌دهند. پژوهش حاضر به بررسی میزان ارتباط این تحقیقات دانشجویی با نیازهای جامعه روستایی و ارائه مدلی برای انجام تحقیقات روستایی در ایران می‌پردازد. این پژوهش از نوع تحقیق توصیفی- تحلیلی است که با ترکیب دو شیوه اسنادی و پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش دانشجویان (161 نفر) و اعضای هیئت علمی (20 نفر) رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی سه دانشگاه تهران، شهید بهشتی و تربیت مدرس را شامل می‌شود. دامنه تحقیق به رساله­ها و پایان‌نامه­های تدوین شده در این سه دانشگاه محدود شده تا امکان بررسی فرض­های پژوهش و تعمیم­یافته­ها فراهم شود. به‌منظور افزایش دقت در نمونه‌گیری، درصد بالایی از جامعه آماری به­عنوان نمونه انتخاب شد. با مراجعه به افراد صاحب­نظر، نواقص و نارسایی­های مربوط به سؤالات مرتفع شد. مقدار به‌دست آمده از آزمون همسانی درونی آلفای کرونباخ (79/0) نشان‌دهنده پایایی نسبی پرسشنامه است. به‌منظور تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده، با بهره­گیری از نرم­افزارهای SPSS- Expert Choice-Excel، از آزمون‌های آماری چون توزیع فراوانی، تحلیل عاملی و مقایسه زوجی (AHP) استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که اکثر اساتید راهنما و مشاور پایان‌نامه/ رساله‌ها، به وجود ارتباط زیاد موضوعات تحقیق با نیازهای جامعه روستایی معتقد بودند ولی نتایج بررسی مهم­ترین عامل در انتخاب موضوع پایان‌نامه/ رساله‌ها نشان داد که دانشجویان در هنگام انتخاب موضوع کم­تر به نیازهای جامعه روستایی توجه داشته‌اند. در عین حال ساکن بودن دانشجو در روستا و یا رفت و آمد دانشجو به روستا و ارتباط دانشجو با سازمان‌های متولی جامعه روستایی، بیش­ترین سهم را در آگاهی بخشی دانشجویان نسبت به نیازهای جامعه روستایی داشته‌اند. هم­چنین محدودیت مالی (مشکلات مالی دانشجویان)، با وزن 249/0 مهم­ترین محدودیت­ پیش روی دانشجویان جهت انتخاب موضوعی متناسب با نیازهای جامعه روستایی بوده­است. بر این اساس، الگوی پیشنهادی پژوهش برای انجام تحقیقات روستایی در ایران ارائه شده­است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of Realationship between Scientific Research and the Needs of Iranian Rural Communities with an Emphasize on Geography and Rural Planning Dissertations

نویسندگان [English]

  • Masood Niksirat 1
  • Seayed Ali Badri 2

1 Geography and Rural Planning, Tehran University

2 School of Geography, Tehran University

چکیده [English]

The first prerequisite for the success of the rural researches is correct understanding and suitable perception of the needs of local communities. The part of the country's rural researches includes thesis and dissertation of students in geography and rural planning. In this article, we examine the relationship between the thesis and dissertation with the needs of rural communities and try to provide a model for rural researches in Iran. The methodology is descriptive-analytical which was conducted to combine two documentary and survey methods. The statistical population includes student population (N=161) and faculty stafs (N=20) in the field of rural geography and planning at three universities (University of Tehran, Shahid Beheshti University and Tarbiat Modarres University). Research results show that the majority of academic advisors in theses/dissertations believed that there was a relationship between the subjects selected for the research and the needs of rural communities but the results of the most important factor in selecting theses/dissertations’s subject showed that students have less attention to the needs of rural communities. Financial constraints (financial problems of students), weighing 0.249 was the most important limitation of the students to choose issues on rural communities’ needs. Accordingly, the proposed model for carrying out rural research in Iran was presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Assessment of relation
  • Needs of rural communities
  • Scientific research
  • MA & Ph.D. Theses/dissertations
  • Rural geography and planning
ـ افتخاری، عبدالرضا رکن­الدین (1377)، «پایگاه جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی در ایران»، فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، تهران.
ـ انصاف­پور، غلامرضا (1352)، «تاریخ زندگی اقتصادی روستاییان و طبقات اجتماعی ایران، از دوران قبل از تاریخ تا پایان ساسانیان»، شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، تهران.
ـ پرو، دنیس (1383)، «بازتعریف جامعه‌شناسی روستایی»، ترجمه شده توسط جمشید هومن، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره پنجم، شماره 4، صص 134-111.
ـ تصویری قمصری، فاطمه و جهان­نما، محمدرضا (1386)، «بررسی وضعیت تولیدات علمی پژوهشگران پژوهشکده مهندسی در سال­های 1370-1384»، فصل­نامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، شماره دوم (مسلسل 38)، جلد دهم، صص 124- 107.
ـ تودارو، م. (1367)، «توسعه اقتصادی در جهان سوم»، جلد اول، ترجمه غلامعلی فرجادی، سازمان برنامه و بودجه، چاپ سوم، تهران.
ـ حسینی ابری، حسن (1380)، «مدخلی بر جغرافیای روستایی ایران»، دانشگاه اصفهان، 1380.
ـ سعیدی، عباس (1381) «مبانی جغرافیای روستایی»، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)»، «چاپ چهارم، تهران.
ـ صادقی، محمد (1376)، «بررسی عوامل مؤثر در ارتقای کیفی تحقیقات دانشجویی در مقطع تحصیلات تکمیلی»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته مدیریت دولتی (گرایش مدیریت نیروی انسانی)، دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت.
ـ عربیون، ابوالقاسم (1385)، «دانش بومی: ضرورتی در فرآیند توسعه و ترویج»، فصل­نامه روستا و توسعه، شماره 33، صص 11- 81، بهار 1385.
ـ فهیم یحیایی، فریبا (1371)، «عملکرد مؤسسات تحقیقات دانشگاهی»، دفتر دانش، سال اول، شماره 2 و 3، ص 121- 118.
ـ قاسمی، جواد؛ حسینی، سیدمحمود و حجازی، یوسف (1388) «تحلیل عوامل مؤثر بر موفقیت اعضای هیأت علمی دانشکده­های کشاورزی ایران در زمینه ارائه خدمات برون دانشگاهی»، فصل­نامه آموزش عالی، سال دوم، شماره 1، صص 20- 1، تابستان 1388.
ـ قارون، معصومه (1381)، «منابع مالی تحقیقات در ایران و سایر کشورها: مفاهیم و چشم­اندازها»، فصل­نامه رهیافت، جلد دوازدهم، شماره بیست و هفتم، صص 214- 197، بهار 1381.
ـ کفاشی، مجید (1387)، «بررسی عوامل مؤثر بر میزان گرایش اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی به انجام فعالیت­های علمی و پژوهشی»، فصل­نامه اندیشه­های تازه در علوم تربیتی، سال سوم، شماره چهارم، صص 111- 87،  پاییز 1387.
ـ گلزاری، مسعود (1386)، «جغرافیای شهری و روستاشناسی»، کتابدار، تهران.
ـ گنجی، محمدحسن (1380)، «جغرافیا در ایران از دارالفنون تا انقلاب اسلامی»، انتشارات آستان قدس رضوی، شرکت به نشر، چاپ اول 1367، مشهد
ـ مرکز آمار ایران (1391)، «گزیده نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390»، دفتر ریاست روابط عمومی و همکاری­های بین­الملل، تهران.
ـ معین، مصطفی (1379)، «ضرورت تحقیقات علمی»، مجله زبان علوم و قرآن، شماره 1 و 2، صص 69- 65 .
ـ منصور کوپانی، فاطمه و بهرامی، محسن (1381)، «همکاری دانشگاه­ها و مراکز تحقیقاتی با دستگاه­های اجرایی»، فصل­نامه رهیافت، جلد دوازدهم، شماره بیست و هفتم، صص 258- 244.
ـ مهدوی، مسعود (1385)، «مقدمه‌ای بر جغرافیای روستایی ایران»، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)؛ «چاپ هفتم، تهران.
ـ نیک­سیرت، مسعود (1388)، «سنجش ارتباط بین تحقیقات علمی و نیازهای جامعه روستایی (مورد مطالعه: پایان‌نامه/ رساله‌های کارشناسی ارشد و دکتری رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
- Lionel J. Beaulieu, (1984), “Southern Rural Development Research In The Land-Grant System Since 1970”, Southern Rural Development Center, Mississippi State University, January 1984
- Bodorkos, B & Pataki, G (2009), “Linking Academic and Local Knowledge: Community-Based Research and Service Learning for Sustainable Rural Development in Hungary”, Journal of Cleaner Production, 17 (2009) 1123-1131.
- Taylor, J. (2003), “Institutional Diversity in UK Higher Education: Policy and Outcomes since the End of the Binary Divide”, Higher Education Quarterly, Vol. 57, No. 3. pp. 266-293.