نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز

2 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سلماس، گروه شهرسازی، سلماس

3 برنامه ریزی شهری، گروه شهرسازی، دانشگاه ارومیه

چکیده

انسان در طول سالیان طولانی در محل زندگی خود مکان­هایی را به انجام فعالیت­های گروهی اختصاص داده است. یکی از این مکان­ها، میدان­ها هستند. علی­رغم وجود خاطرات جمعی مردم از فضاهای عمومی از جمله میدان­ها و برقراری تعاملات اجتماعی و اهمیت میدان به­عنوان عنصر هویت­بخش شهرها در طول تاریخ، از بین رفتن میدان­های تاریخی چالش مهمی در شهرهای کنونی به­شمار می­آید. از این رو هدف مقاله حاضر، ارائه راهبردهایی در جهت احیای میدان تاریخی صاحب­آباد تبریز می­باشد. هم­چنین تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی بوده و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی می­باشد. داده­های مورد نظر با استفاده از ابزار اسنادی و پرسشنامه­ای که به تعداد 30 عدد در بین متخصصان توزیع گردید، به­دست آمده که برای تجزیه و تحلیل داده­های مزبور از تکنیک تحلیلی سوات استفاده شده که با استفاده از این تکنیک به بررسی نقاط ضعف، قوت، فرصت­ها و تهدیدها در سه مرحله اساسی در قالب ماتریس ارزیابی عوامل خارجی، ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و ماتریس تطبیقی سوات پرداخته شده و در نهایت به ارائه راهبردهای باززنده­سازی مبادرت شده است. با توجه به نتایج از بین مجموع عوامل داخلی تعداد 6 نقطه قوت و تعداد 9 نقطه ضعف و از بین عوامل خارجی 9 عامل به­عنوان نقطه فرصت خارجی و تعداد 7 عامل، به­عنوان نقطه تهدید خارجی شناسایی شدند. این نتایج بیانگر این مطلب است که میدان صاحب­آباد در حال حاضر با نقاط ضعف و تهدیدهایی روبه­روست ولی پتانسیل تبدیل شدن به یک مرکز تاریخی فرهنگی در سطح شهر و منطقه را دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Revitalization Strategies for Historical Squares, Case Study: Sahebabad Square

نویسندگان [English]

  • Hadi Hakimi 1
  • selda Nazari 2
  • Niloofar Nazari 3

1 Department of Geography and Urban Planning, University of Tabriz

2 Islamic Azad University, Salmas Branch, Department of Urban Planning, Salmas

3 Urban Planning, Department of Urban Planning, University of Urmia

چکیده [English]

Humans have allocated some places to group activities during their historical life. One of these places is square. In spite of mass memories from squares the significance of square as the identity source of city, the vanishing of historical squares is important challenge in existing cities. With this regard, the purpose of this study is to identify strategies for regeneration of Tabriz SahebAbad historical square. This study is an applied research with descriptive- explanatory methodology. Data were collected by questionnaire from 30 experts and analyzed by SWOT technique. The SWOT technique was used in order to identify the weakness and strengthens opportunities and threats in three stages based on the matrix of inner factors and matrix of external factors and comparative matrix. According to the results of this study, there are 6 strengthening points and 9 weakness points in inner factors. There are also 9 factors as the external threats and 7 factors as external opportunities. The results show that, while Saheb Abad square currently is faced with some threats and weaknesses, it is possible fot it to become an important cultural- historical center.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Square
  • Historical square
  • Revitalization
  • Sahebabad square
  • Tabriz
منابع
ـ ابراهیمی، محمدحسن (1388)، «میدان، فضاهای تعریف نشده شهرهای ایرانی»، نشریه هویت شهر، سال سوم، شماره 4، صص 107-120.
ـ اسمعیلی سنگری، حسین و عمرانی، بهروز (1385)، «بافت تاریخی شهر تبریز»، چاپ اول، تبریز، انتشارات میراث کتاب.
ـ ایزدی، محمدسعید (1379)، «احیای فضای شهری میدان کهنه اصفهان»، فصلنامه معماری و فرهنگ، دوره 2، شمارۀ 6، صص 46-51.
ـ بانی­مسعود، امیر (1387)، «نگاهی گذرا به میدان صاحب­آباد تبریز»، کیهان فرهنگی، شماره 154 ، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، صص69-70.
ـ بمانیان محمدرضا و انصاری مجتبی و الماسی­فر، نینا (1389)، «باززنده­سازی منظر فرهنگی تخت سلیمان با تأکید بر رویکردهای بازآفرینی و حفاظت از میراث جهانی ICOMOS»، مدیریت شهری، پاییز و زمستان، شماره 26.
ـ توسلی، محمود و بنیادی، ناصر (1371)، «طراحی فضای شهری»، جلد اول، چاپ اول، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
 ـ حسین­پور، هاله و داداش­پور، هاشم و رفیعیان، مجتبی (1390)، «باززنده­سازی و افزایش کیفیت زندگی در مراکز شهری با رویکرد BID (نمونه موردی: مرکز شهر ارومیه)»، مدیریت شهری، پاییز و زمستان، شماره 28.
ـ حناچی، پیروز و نژادابراهیمی، احد (1385)، «بازخوانی میدان صاحب­آباد از روی تصاویر شاردن و مطراقچی بر اساس متون تاریخی»، نشریه هنرهای زیبا، شماره 25، صص35-44.
ـ سلطانزاده، حسین (1385)، «فضای شهری در بافت­های تاریخی ایران»، چاپ سوم، تهران، دفتر پژوهش­های فرهنگی.
ـ کارنگ، عبدالعلی (1351)، «آثار باستانی آذربایجان: آثار و ابنیه­تاریخی شهرستان تبریز، جلد اول، تهران، انتشارات انجمن آثار ملی.
ـ ماجدی، حمید؛ امجد، حسین و بهمن­پور، هومن (1392)، «باززنده­سازی اماکن تاریخی- فرهنگی (مطالعه موردی: هتل باغ مشیرالممالک-شهر یزد)»، علم و تکنولوژی محیط زیست، دوره پانزدهم، شماره چهار.
ـ لقایی، حسنعلی؛ حسیبی، علیرضا و فلاح فربد، سیده­شیلا (1390)، «راهکارهای باززنده­سازی و ساماندهی پارک­های شهری با هدف بهبود کیفیت اکولوژیکی و اجتماعی (مطالعه موردی: پارک شهر واقع در محله سنگلج)»، علوم و فنون منابع طبیعی، شماره 3.
ـ نظری، سلدا (1389)، «بررسی عوامل مؤثر بر از بین رفتن کیفیت فضایی میدان در شهرهای ایران و ارائه راهکارهایی در جهت احیای مجدد آن، طرح پژوهشی»، مصوب دانشگاه آزاد اسلامی واحد سلماس.
ـ نظری، سلدا و رضابیگی، راضیه (1390)، «میدان، فضایی برای بروز تعاملات اجتماعی و راهکارهای طراحی آن، مجموعه مقالات سومین همایش ملی عمران شهری»، سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج.
ـ نقی­زاده، محمد (1385)، «تأملی در روند دگرگونی میدان در شهرهای ایرانی»، نشریه هنرهای زیبا، شماره 25، بهار 1385، صص 15-24.
- Arefi, M. & Traintafilou, M. (2005), “Reflection on the pedagogy of place in planning and urban design”, Journal of Planning Education and Research, 25(1), pp.75-88.
- Bahraini, H. & Aminzadeh, B. (2007), “Evaluation of Navab Regeneration Project in Central Tehran, Iran”, Int. J. Environ. Res, 12 (20): 114-127, spring.
- Carmona, M., Magalhaes, C. & Edwards, M. (2002), “Stakeholder views on value and urban design, Journal of Urban Design, 7(2), pp.145-169.
- DoE (1994), “Vital and Viable Town Centres (London: HMSO)”.
Forsyth, A. (1997), “Variations on a main street: when a mall is an arcade”, Journal of Urban Design, 2(3), pp.297-307.
- Gratz, R. & Minitz, N. (1998), “Cities Back From the Edge-New Life for Downtown”, (New York: John Wiley and Sons, Inc)”.
- Grigsby, W., Baratz, M., Galster, G. & Maclennam, D. (1987), “The dynamics of neighborhood change and decline”, Progress in Planning, 28(1), pp.1-76.
- Hajjari, M. (2009),Improving Urban Life through Urban Public spaces: a Comparison between Iranian and Australian Cases, Universitas”, 21 International Graduate Research Confrance: Sustainable Cities for the Future Melbourne & Brisbane, Nov. 29-Dec 5.
- Healey, P. (2006), “Collaborative Planning: Shaping Places in Fragmented Societies”, 2nd edn (New York Palgrave Macmillan).
- Knox, P. (1995), “Urban Social Geography”, (New York: Longman).
- Madanipour, A. (1996), “Design of Urban Space-An Inquiry into Socio-spatial Process”, (Chichester John Wiley and Sons).
- Movahed, A. & Goli, A. & Izadi, P. (2007), “Application of Urban Regeneration Approach in Marginal Sectors (case study: Saadi-Shiraz)” Human Geography Research Quarterly, Vol, 45, NO.1, spring.
- Roberts, P. (2000), “The evolution, definition and purpose of urban regeneration, in: P. Roberts &H. Sykes (Eds) Urban Regeneration”, A Handbook, pp.9-36 (London: Sage).
- Tiesdell, S., Oc, T. & Health, t. (1996), “Revitalizing Historic Urban Quarter”, Boston, MA: Architectual Press.