نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز.

2 استادیار دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر

3 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی حمل‌ و نقل، مهندسان مشاور آتیه‌ساز شرق.

4 مدیر گروه پژوهشی حمل و نقل و ترافیک- مرکز مطالعات شهری و روستایی.

چکیده

چکیده  
منطقه، مفهومی پیچیده و چندوجهی است که با عنایت به تعاریف متعدد ارائه شده برای آن هنوز اتفاق نظر زیادی در خصوص آن شکل نگرفته است. به هر حال، منطقه­بندی فعالیتی آگاهانه و از روی تفکر به­منظور تعیین نواحی همگن جهت برنامه­ریزی و سیاستگذاری است که پایه برنامه­ریزی، اجرا و نظارت بر طرح­های مختلف سرزمینی در قلمرو جغرافیایی کشورها محسوب می‌شود. در این مقاله، منطقه­بندی از منظر حمل‌ونقل روستایی مورد توجه قرار گرفته و سوال این است که مناطق همگن حمل­ونقل روستایی در ایران کدامند؟ پاسخ به این سوال با عنایت به روش تحقیق توصیفی- تحلیلی از طریق تجزیه و تحلیل فضایی در نظام اطلاعات جغرافیایی (GIS) صورت یافته است. در این مطالعه نواحی همگن از منظر حمل‌ونقل روستایی با استفاده از چهار شاخص اصلی دسترسی به راه ارتباطی، فاصله تا سطوح سلسله مراتب شهری، تراکم روستایی و کاربری اراضی در قالب پنج منطقه تعیین و به­صورت نقشه ارایه می­شود. نتیجه تحقیق منجر به شناسایی مناطق همگن حمل و نقل روستایی در سطح کشور شده و مقدمات برنامه­ریزی منطقه­ای حمل و نقل روستایی را فراهم می­آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Zoning of Rural Transportation in Iran

نویسندگان [English]

  • Mohsen Aghayariehir 1
  • Migat Habibyan 2
  • Mehdi Ostadiejafari 3
  • Hamed Aminishirazi 4

چکیده [English]

Nowadays, while there are a number of definitions have been introduced for the concept of zoning, there is no general consensus due to different disciplines adopt this term. In the field of planning, the zoning is a conscious and contemplative process to detect homogenous areas by an authority to allocate certain kinds of resources to them. Therefore, the process of zoning is an essential task to allocate and monitor the development projects for different type of territories. In this article, zoning is took into consideration from the rural transportation point of view to find what would be the homogeneous zones of rural transportation for Iran? To answer this question, an in-depth spatial analysis through the Geographical Information System (GIS) is performed with regards to a descriptive-analytical method. Based on four main indices which are fully explored in the paper (i.e., access to the link road, distance to urban hierarchical levels, rural density and land use), five homogenous distinct zones for Iran is emerged. The resulted zones which are presented on a country map would be useful for future rural transportation planning in Iran.             

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zoning
  • Transportation
  • Rural
  • geographical information system (GIS)
  • Iran
منابع
ـ اپنهایم، نوربرت (1379)، «مدل‌های کاربردی در تحلیل مسایل شهری و منطقه­ای»، ترجمه منوچهر طبیبیان، نشر دانشگاه تهران.
ـ آسایش، حسین (1375)، «اصول و روش­های برنامه­ریزی ناحیه­ای»، نشر دانشگاه پیام نور.
ـ توفیق، فیروز (1384)، «آمایش سرزمین: تجربه جهانی و انطباق آن با وضع ایران»، نشر مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
ـ جاسبرسینگ، اس. اس. دیلون (1373)، «جغرافیای کشاورزی»، ترجمه سیاوش دهقانیان، عوض کوچکی و علی کلاهی اهری، نشر دانشگاه فردوسی مشهد.
ـ جمشیدزاده، ابراهیم (1378)، «برنامه­ریزی منطقه­ای به کمک تکنیک داده- ستانده مطالعه موردی استان گیلان»، پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
ـ حسین­زاده­دلیر، کریم (1380)، «برنامه­ریزی ناحیه­ای»، نشر سمت.
ـ خدمتی، حامد؛ منشوری، محمدرضا؛ حیدری­زاده، حسین­صدقی و مجید (1389)، «منطقه­بندی و برآورد دبی سیلابی در حوضه­های آبخیز فاقد آمار جنوب شرق ایران»، نشریه آب و خاک ایران، شماره 24، صص. 609-593.
ـ دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی (1389)، «آمارنامه کشاورزی 1388، وزارت جهاد کشاورزی»، معاونت امور برنامه­ریزی و اقتصادی، دفتر آمار و فناوری اطلاعات، تهران.
ـ دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی (1389)، «نتایج طرح آمارگیری نمونه­ای محصولات باغی 1377»، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت امور برنامه­ریزی و اقتصادی، دفتر آمار و فناوری اطلاعات، تهران.
ـ رضوانی، علی­اصغر (1382)، «رابطه شهر و روستا»، نشر ماکان.
ـ سعیدی، عباس (1388)، «سطح­بندی روستاهای کشور»، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
ـ شکویی، حسین (1375)، «اندیشه­های نو در فلسفه جغرافیا»، نشر گیتاشناسی.
ـ صباغ کرمانی، مجید (1380)، اقتصاد منطقه­ای (تئوری­ها و مدل‌ها)»، نشر سمت.
ـ فیلد، برایان و برایان مک گرگور (1376)، «فنون پیش­بینی در برنامه­ریزی شهر و منطقه­ای»، ترجمه فاطمه تقی­زاده، نشر سازمان برنامه و بودجه.
ـ معصومی اشکوری، سیدحسن (1385)، «اصول و مبانی برنامه­ریزی منطقه­ای»، نشر پیام.
- Adell, German (1999,) “Theories and models of the peri-urban interface: a changing conceptual landscape”, Development Planning Unit (DFID), UK.
- Hageback, Charlotte and Anders Segerstedt (2004,) “The need for co-distribution in rural areas: a study of Pajala in Sweden”, International Journal of Production Economics, Vol. 89, pp. 153-163.
- Hochman, Oded and Gordon C. Rausser (1999), “Zoning as a control of pollution in a spatial environment”, Working paper No. 875, Department of Agriculture and Resource Economics”, University of California, January.
- Howard County Council & Zoning Board (2007), “Howard County Zoning Regulations”, Howard County Council, August.
- Jenks, George F. (1967), “The Data Model Concept in Statistical Mapping”, International Yearbook of Cartography 7: 186–190.
- Millward, Hugh and Jamie Spinney (2011), “Time use, travel behavior, and the rural–urban continuum: Results from the Halifax STAR project”, Journal of Transport Geography, Vol. 19, pp. 51-58.
- Pivo, Gary, Robert Small and Charles R. Wolfe (1990), “Rural Cluster Zoning: Survey and Guidelines”, Land Use Law Magazine, pp.3-10, September.
- You, Jinsoo and Tschangho John Kim (1999), “An integrated urban systems model with GIS”, Journal of Geographical Systems, Vol. 1, pp. 305-321.