نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی، گروه آب و هواشناسی، دانشگاه تبریز.

2 کارشناس ارشد اقلیم‌شناسی.

3 دانشجوی دکتری اقلیم‌شناسی

4 دانشجوی دکتری اقلیم‌شناسی.

چکیده

در این پژوهش بارش­های سنگین پهنه­ شمال غرب ایران با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی بررسی شده است. به­همین منظور، با استفاده از پایگاه داده­­ بارش روزانه­ پهنه شمال غرب ایران، نقشه­های هم­بارش از روز 1/1/1340 تا 1/1/1388 بر روی یاخته­هایی به ابعاد 14×14 کیلومتر، به روش کریگینگ میانیابی و ترسیم شد (ماتریس 533×17508). بر مبنای داده­های حاصل از میان­یابی، بارش­های سنگین پهنه انتخاب و بررسی شد. این بارش­ها در محدوده­ وسیعی از صفر تا 120درجه­ شرقی و صفر تا 80 درجه­ شمالی در ترازهای 500، 600، 700، 850، 925 و 1000هکتوپاسکال و در چهار دیده­بانی در ساعت­های 00:00، 06:00، 12:00 و 18:00زولو، محاسبه شد. نتایج پژوهش نشان دادکه چهار الگوی گردشی ضخامت در به­وجود آمدن این­گونه بارش­ها مؤثر بوده­ است. در تحلیل این بارش­ها برای هر الگوی گردشی یک روز نماینده معرفی گردید. نتایج تحلیل نشان داد که الگوی گردشی شماره 2، بیشتر بارش­ها را توجیه مـی­کند. این یافته­ها می­تواند نقش مهمی در پیش­بینی بارش و جلوگیری از وقوع سیل در پهنه­ مطالعاتی ایفا نمایند[1].



[1]ـ این مقاله مستخرج از طرح پژوهشی با حمایت دانشگاه تبریز بوده و بدین وسیلخ قدردانی می­گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Synoptic Analysis of Heavy Rainfall in Northwest of Iran (With an Emphasis on Patterns of Atmospheric Thickness)

نویسندگان [English]

  • Majid Rezaee Banafshe 1
  • Hoseyn Hossein Alipour Ghazi 2
  • Fatemeh Jaffari Shendi 3
  • Majid Alimohammadi 4

چکیده [English]

In this study, the heavy rainfall of Northwest of Iranhas been analyzed using environmental circulation approach. Isohyte maps were depicted using Kriging method on 14*14 km pixels from 21/3/1961 up to 31/12/2004 (a17508× 533 matrix). Based on these interpolated data we selected super heavy rainfalls for all in Northwest of Iran as a whole. Heavy rainfall and their locations have been detected from 00 to 1200 E and 00 to 800 N in the five this levels (1000, 925, 850, 700, 600 and 500 hPa level) at 00:00, 06:00, 12:00 and 18:00 UTC. The results of this study showed that four thickness circulation patterns play role in producing these super heavy rainfalls. In analysis of these precipitations one representative day was introduced for every circulation pattern. The analysis showed that the circulation patterns 2 justify the most of precipitations. These findings can play an important role in forecasting the precipitation and preventing from flooding in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heavy Rainfall
  • Northwest of Iran
  • Cluster analysis
  • Circulation Pattern
منابع
- خوشحال دستجردی، ج. (1376)، «تحلیل و ارائه یک مدل سینوپتیک-کلیماتولوژی برای بارشهای بیش از صد میلیمتر در سواحل جنوبی دریای خزر»، رساله دکترای جغرافیای طبیعی با گرایش اقلیم، دانشگاه تربیت مدرس.
- خوشحال دستجردی، ج.؛ قائمی، هـ. (1377)، «تحلیل و ارائه‎ی یک مدل سینوپتیک اقلیمی برای بارش‎های بیش از 100میلی متر در سواحل جنوبی دریاچه‎ی خزر»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه اصفهان)، شماره 13 و 14، سال ، صص 82-52..
-  عربی، زهرا (1385)، «تحلیل ­سینوپتیکی ­بارندگی دوره 21 تا 26 تیرماه 1378 در ایران»،پژوهش­های جغرافیایی، شماره 56.
- علیجانی، بـهلول (1381)، «شـناسایی تیپ­های هوایـی باران­آور تـهران بر اساس محاسـبه چرخندگی»،  فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 64-63.
-  علیجانی، ب. (1385)، «اقلیم­شناسی سینوپتیک»، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
- محمدی، بـختیار (1388)، «تحلیل همدید بارش­های ابر سـنگین ایران»، پایان­نامه دکتری اقلیم­شناسی در برنامه­ریزی محیطی»، استادان راهنما:دکتر سیدابوالفضل مسعودیان و دکتر محمدرضا کاویانی، دانشکده ادبیات، دانشگاه اصفهان.
- مسعودیان، سیدابوالفضل (1384)، «شناسایی الگوهای گردشی پدیدآورنده سیلاب­های بزرگ در کارون»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 5.
-  مسعودیان، سیدابوالفضل (1385)، «زیج سی ساله الگوهای گردشی تراز میانی جو ایران»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره5.
-  مسعودیان، سیدابوالفضل (1387)، «شناسایی شرایط همدید همراه با بارش‎های ابرسنگین ایران»، سومین کنفرانس مدیریت منابع ایران، 23 الی 25 مهرماه، دانشگاه تبریز، دانشکده مهندسی عمران.
-  مسعودیان، سیدابوالفضل، همکاران (1391)، «نمایش و پردازش داده­های جوی»، چاپ اول، انتشارات دانشگاه اصفهان.
-  مفیدی، ع.؛ زرین، آ. و جانباز قـبادی، غ. (1386)، «تعیین الگوی هـمدیدی بارش­های شـدید و
حدی پاییزه در سواحل جنوبی دریای خزر»، مجله فیزیک زمین فضا، دوره‎ 33، شماره 3، صص. 154-131.
 - Carla Lima, K., P. Satyamurty and J. P. Reyes Fernandez (2009), “Large-Scale Atmospheric Conditions Associated with Heavy Rainfall Episodes in Southeast Brazil”, Theoretical and Applied Climatology, Springer Wien, DOI. 10.1007/s00704-009-0207-9.
 -  Ching-Sen, Ch., Chuan-Yao, L., Yin-Jin, Ch. and His-Chi, Y., (2002), “A Study of Afternoon Heavy Rainfall in Taiwan during the Mei-yu Season”, Atmospheric Research, Vol. 65, No. 1-2, PP.129-149.
 - Federico, S., Avolio, E., Pasqualoni, L., and Bellecci, C., (2008),   “Atmospheric Patterns for Heavy Rain Events in Calabria”,NaturalHazards and Earth System Sciences, Vol. 8, PP. 1173-1186.  
 - Kohnova S. and Parjka J. (2005), “Estimation of Design Maximum Daily PrecipitationDepths in a Mountain Region of Slovakia, Dept. of Land and Water ResourcesManagement”, Slovak University of Technology.
 - Lana, A.J. Campins, A. Genov´es, and A. Jans., (2007), “Atmospheric patterns for heavy rain events in the Balearic Islands”, Advances in Geosciences, 12, 27-32.
 - Lee, Dong-Kyou., Jeong-Gyun PARK, and Joo-Wan KIM., (2008), Heavy rainfall events Lasting 18 days from July 31 to August 17, 1998, over Korea, Journal of the Meteorological Society of Japan, Vol, 86, No. 2, pp. 313-333.
 - M. Muller, M. Ka spar, and J. Matschullat (2009), “Heavy rains and extreme rainfall-runoff events in Central Europe from 1951 to 2002”, Natural Hazards and Earth System Sciences,Vol. 9, pp 441- 450.
 - Roberto Rudari, Dara Entekhhabi and Giorgio Roth (2004), “Large-scale atmospheric patterns associated with mesoscale features leading to extreme precipitation event in Northwestern Italy”, Advance in Water Resources, 28, 601-614.
 - Seibert, P., A. Frank, and H. Formayer (2007), “Synoptic and regional patterns of heavy Precipitation in Austria”, Theoretical and Applied Climatology.87, 139-152.