نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• افسانه ملک حسینی ¹
• علی اصغر میرک‌زاده ²

¹ ـ دانش آموخته کارشناسی ارشد.

² استادیار گروه ترویج و توسعه روستایی دانشگاه رازی کرمانشاه.

چکیده

چکیده
پروژه‌های سدسازی عامل نقض حقوق اساسی مردمی است که تحت‌تأثیر این پروژه‌ها خانه‌ها، مزارع، باغات و تعلقات اجتماعی- فرهنگی خود را از دست داده‌اند. اثر سدها روی معیشت، سیستم اجتماعی و فرهنگ مردم به صراحت معلوم نشده و اغلب در تجزیه و تحلیل منافع سدها به این مقولات پرداخته نشده است. بنابراین با توجه به رشد و توسعه سدسازی در جهان به‌ویژه در ایران لزوم بررسی آثار اجتماعی- ‌اقتصادی سدها از اهمیت خاصی برخوردار است. سد سلیمانشاه در سال  1385 در شهرستان سنقر احداث شده است. هدف اصلی تحقیق تحلیل اثرات اجتماعی- اقتصادی سد سلیمانشاه بر توسعه روستایی منطقه تحت پوشش شبکه آبیاری و زهکشی سد می‌باشد. جامعه آماری تحقیق شامل روستاییان سرپرست خانوار روستاهای حوضه آبگیر سد (1273=N) می‌باشند که 291 نفر از آن‌ها براساس جدول مورگان با استفاده از روش نمونه‌گیری به‌صورت طبقه‌ای با انتساب متناسب انتخاب می‌شوند. به‌منظور تحلیل داده‌ها از تکنیک شاخص ترکیبی و مدل موریس، بهره گرفته می‌شود. نتایج تحقیق نشان داد که مهم­ترین اثرات مثبت سد سلیمانشاه بر منطقه‌ شامل افزایش درآمد در فعالیت‌های کشاورزی، توسعه زمین‌های زراعی آبی، ورود گردشگران، افزایش درآمد از طریق مشاغل غیرکشاورزی، توسعه راه‌ها و ارتباطات روستایی (سهولت رفت وآمد)، افزایش ارزش زمین‌های کشاورزی، سرسبزی و آبادانی روستاها بود. هم­چنین نتایج نشان داد که مهم­ترین اثرات منفی سد شامل از دست دادن تعلقات اجتماعی- فرهنگی (مساجد، به زیرآب رفتن قبور نیاکان، به‌هم خوردن محدوده‌ عرفی اراضی و ...)، تخریب بخشی از زمین‌های مرغوب کشاورزی، از دست دادن خانه، از دست دادن شغل اولیه (کشاورزی)، از دست دادن درختان و باغات میوه چند ساله بارده و تصرف زمین اهالی با قیمت کم می‌شود. بر اساس نتایج از میان 12 روستا تحت پوشش سدسلیمانشاه دو روستای سلیمانشاه و جوب‌کبودعلیا در حال توسعه و بقیه روستاها در سطح کم­تر توسعه یافته بودند و دو روستای قروه و غیاث‌آباد کم­ترین بهره را از مواهب احداث سد داشته‌اند

کلیدواژه‌ها

• اثرات اجتماعی- اقتصادی؛ سد سلیمانشاه
• سنقر؛ توسعه روستایی؛ سدسازی

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Socio-economic Impacts of Dams on Rural Development (Case of Solaimanshah Dam)

نویسندگان [English]

• Afsane Malekhoseyni ¹
• Aliasgar Mirakzadeh ²

چکیده [English]

Dam projects that affect people's basic rights violated by these projects, homes, farms, orchards and social affiliations have lost their culture. Dams impact on livelihoods, social and cultural systems and are often not explicitly given in the categories of dams and the benefits analysis is not addressed. Therefore considering worldwide development trend for dam construction, especially in Iran, the necessity of reviewal the socio-economic impacts of dam construction thus becomes apparent. Solymanshah dam was constructed in 2006 in the Sonqur city. The main purpose of research was analysis of socio-economic impacts of solymanshah dam on rural development in areas under irrigation and drainage network. Statistical population consisted of householders in rural that are under direct effects of dam (1273 member) 291 of whom were selected for Morgan table by using stratified sampling method with Proportional allocation. Composite Index (CI) and Moris mode were used for analysis of data. Results showed that the most important positive socio-economic impacts  of dam on region includes addition in people's income via promotion in agricultural activities that have carried out by dam, development of agricultural lands, interance of tourism in the region and the development of rural tourism. In addition in people's income via nonagricultural occupations, the development of rural roads and the improvement of communication, addition are added to economic worth of farm lands, and the revival of green and enjoyment landscapes of villages. Also the results showed that the most important negative socio-economic impacts of dam on region included: loss of socio-cultural attachments (memories, mosques and religion places, the upset of customary land in Villages, sinking grave ancestors), distortion of some part of high quality farm lands, distortion of rural houses, losing the first job for many of the villagers especially farming, the lose of adult fruit trees and worthwhile gardens and seizing of villager’s land with low prices. The results also showed that between 12 villages which were directly under irrigation and drainage network of the dam, Soleimanshah and Joubkabod Olya were under development and other were  loss developed. Also results showed that two villages of Ghiasabadi and Qorveh less than others have enjoyed the benefits of dam construction.

کلیدواژه‌ها [English]

• Socio-economic
• Impacts
• Dam of Solymanshah
• Sonqor
• rural development
• Irrigation and Drainage Network