نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

2 جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

چکیده

شهرهای جدید در کشورهای مختلف برحسب ضرورت‌ها و کارکردهای‌ آنها احداث می‌شوند و این سیاست می‌تواند از کشوری به کشور دیگر و حتی از منطقه‌ای در یک کشور به منطقه دیگر در همان کشور تفاوت داشته و ضرورت یا عدم ضرورت آن متناسب با شرایط اقتصادی اجتماعی بخصوص ویژگی‌های فرهنگی مردم مشخص می‌شود. امروز هدف از ایجاد شهرهای جدید تحقق ایده سکونت‌گاه‌های ایده­آل یا مدینه فاضله نیست بلکه تمرکززدایی از مراکز شهری بزرگ، هدف و آرمان اصلی آن است.
با این وجود در ایران نگاه به موضوع شهرهای جدید نگاه متفاوتی نسبت به سایر کشورهاست و کارایی و عملکرد آن نیز در ایران با اهداف واقعی ایجاد شهر­های جدید در جهان متفاوت است. به عبارت دیگر به نظر می‌رسد در ایران احداث شهرهای جدید با توجه به ضرورت‌ها و نیازهای ملی و منطقه‌ای از یک طرف و آمادگی‌های فرهنگی، اجتماعی از طرف دیگر احداث نشده است، در حالی که در بسیاری از کشورهای پیشرو در امر شهرسازی و برنامه­ریزی شهری چنین زمینه‌هایی هم در سطح ملی و هم در سطح منطقه‌ای لحاظ شده و احداث شهرها با ویژگی‌های اجتماعی و فرهنگی کلانشهرها تطبیق داده شده است.
این مقاله به ارزیابی تحولات جمعیت کشور در دهه‌های اخیر و بررسی نظام شهری کشور می‌پردازد و ضمن تحلیل فعالیت‌های شهرهای جدید در سال‌های اخیر نهایتاً ضرورت ایجاد شهرهای جدید در ایران را مورد بحث قرار می‌دهد و تناسب این سیاست را با سیاست‌های جایگزین بخصوص سیاست تقویت شهرهای میانی مورد بحث قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study the Necessity of New Towns Creation in Iranian Urban System

نویسندگان [English]

  • Karim Hosainzadeh Dalir 1
  • Mohammadreza Pourmohammadi 1
  • Seyed Majid Seyed Fatemi 2

1 Department of Geography and Urban Planning, University of Tabriz

2 Geography and Urban Planning, University of Tabriz

چکیده [English]

In different countries, new towns are constructed based on necessity and their functions. Nowadays, making new towns is not of course performed with the aim of realizing the notion of ideal habitation or Utopia, rather decentralization of large cities is its purpose and main goal. Nonetheless, this topic is differently viewed in Iran in comparison with other countries, and its utility and function in Iran is not the same as the real purpose of making new towns in the world. This article studies the country’s population variations in recent decades and considers urban system of the country. It also analyzes the activities of new towns in recent years and eventually argues the necessity to make new towns in Iran. The agreement of this strategy with alternative ones, especially with the strategy of middle cities reinforcement, is argued as well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • New towns
  • Urban System
  • Iran
  • Population
1ـ ابراهیم­زاده، عیسی (1385)، «ضرورت ایجاد شهرهای جدید و تحولات آن در دوره متأخر»، مجموعه مقالات همایش شهرهای جدید، شرکت عمران شهرهای جدید، کتاب سوم،
2ـ اردشیری، مهیار (1378)، «ضرورت بازنگری در سیاست احداث شهرهای جدید»، آبادی، سال هشتم، شماره‌های 31 .
3ـ اعتماد، گیتی (1369)، «شهرنشینی و مسائل آن»، مجموعه مقالات شهرهای جدید فرهنگی جدید در شهرنشینی»، انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید، تهران، چاپ اول.
4ـ ــــــــــ (1372)، «مطالعات شهرهای جدید دنیا»، مجموعه مقالات شهرهای جدید در شهرهای جدید فرهنگی جدید در شهرنشینی، انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید، تهران، چاپ اول.
5ـ اوستروفسکی، وانسلاف (1378)، «شهرسازی معاصر از نخستین سرچشمه‌ها منشور آتن»، ترجمة لادن اعتضادی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، چاپ دوم.
6 ـ پیران، پرویز (1370)، «نیم نگاهی به نوشهرها، از دیدگاه مسائل فرهنگی و اجتماعی»، مجموعه مقالات شهرهای جدید، فرهنگی جدید در شهرنشینی، انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید، تهران، چاپ اول.
7ـ توفیق، فیروزه (1372)، «گسترش شتابان شهرنشینی در ایران»، مجله آبادی، شماره نهم.
8ـ جواد شهیدی، کوروش (1377)، «مقدمه‌ای بر مفاهیم نوشهرها از آغاز تا به امروز»، ناشر پژوهنده، تهران، چاپ اول.
9ـ ربانی، رسول و وحیدا، فریدون (1381)، «جامعه­شناسی شهری»، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول.
10ـ رهنما، محمدرحیم (1375)، «احیای بافت قدیم و توسعه شهری»، نمونه بافت­های قدیمی مشهد، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
11ـ روابط عمومی شرکت عمران شهرهای جدید (1378)، «شهرهای جدید ایران»، انتشارات جهاد دانشگاهی هنر.
12ـ زیاری، کرامت­ا... (1373)، «ایدئولوژی و ساخت شهرهای جدید در شوروی سابق»، مجموعه مقالات شهرهای جدید، فرهنگی جدید در شهرنشینی، جلد دوم: مقالات برگزیده انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید تهران، چاپ اول.
13ـ زیاری، کرامت­ا... (1378)، «برنامه­ریزی شهری جدید»، انتشارات سمت، تهران، چاپ اول.
14ـ سعیدنیا، احمد (1368)، «جایگاه شهرهای جدید در نظام شهری ایران»، مجموعه مقالات شهرهای جدید، فرهنگی جدید در شهرنشینی، انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید، تهران،
15ـ شکوئی، حسین (1353)، «شهرک‌های جدید»، تبریز، انتشارات دانشگاه تبریز.
16ـ مرکز آمار ایران، «سرشماری عمومی نفوس و مسکن»، سال‌های 45، 55، 65، 75، 85.
17ـ میران، محمود (1385)، «شهرهای جدید ایران، وزارت مسکن و شهرسازی»، شرکت عمران شهرهای جدید، ج 2.