نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

امروزه آلودگی­های صنعتی اثرات مخرب زیادی بر محیط زیست­شهری و زندگی ساکنان آن وارد کرده است. به منظور تعدیل اثرات مخرب این آسیب­های زیست­ محیطی مؤثرترین و در عین حال ساده­ترین راه توسعه فضای سبز می­باشد. سامانه اطلاعات جغرافیایی با برخورداری از انواع توابع تحلیلی، امکان تلفیق داده­های مکانی و غیرمکانی و همچنین مدیریت و تحلیل توأمان آنها را فراهم نموده است، که می­تواند به عنوان ابزاری در دست برنامه­ریزان شهری باشد. در شهر کازرون که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت کمبود شدید فضای سبز شهری و توزیع ناعادلانه آن به شدت احساس می­شود. این پژوهش با ارائه الگوی مناسب و با استفاده از تحلیل سلسله­مراتبی (AHP) و مدل همپوشان شاخص­ها (IO) به دنبال توزیع بهینه فضای سبز در شهر کازرون می­باشد، برای رسیدن به این منظور با استفاده از نرم­افزار GIS و پس از طی کردن مراحل جمع­آوری داده­، تهیة لایة اطلاعاتی جدید، طبقه­بندی و ارزش­گذاری لایه­ها و نهایتاً وزن­دهی و همپوشانی لایه­های اطلاعاتی به اولویت­بندی زمین­های شهر کازرون برای ایجاد فضای سبز جدید پرداخته­ایم. در نهایت زمین­های این منطقه را به پنج دستة خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف تقسیم­بندی کرده­ایم که پس از تطابق این نقشه با واقعیت زمینی، زمین­های دسته خوب و خیلی خوب برای ایجاد فضای سبز جدید (پارک محله­ای و شهری) مناسب تشخیص داد شد. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش از طریق مشاهدة میدانی، مطالعه طرح­های جامع و تفصیلی شهر کازرون، نقشه­های 2000/1 وضع موجود و تفضیلی این شهر به دست آمده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Spatial Analysis and Site Selection of Inner City Parks: The Case Study of Kazeroon City

نویسندگان [English]

  • Jamal Mohammadi
  • Asghar Zarrabi
  • Hossein Pourgayyoumi

University Isfahan

چکیده [English]

Nowadays the industrial pollutions have destructive influences on biology environment and the life of their inhibitors. For reducing the destructive effects of these biological hits, the most effective and at the same time the simplest way is to improve the Green space and biology. The geographic information software by utilizing different analysis functions, allows the incorporation of spatial and non-spatial data and also the management and simultaneous analysis of them, thus it can be used as an instrument for city planners. In the Kazerun city that was studied in this article, the excessive lack of green space and un just distribution of that is highly sensed. This study searches for efficient distribution of Green space by using hierarchy analysis (AHP) and index overlap model (IO). To obtain this aim, by using the GIS software and after going through data collection stage, providing new data layers, sorting and valuating  the layers and at last, weighing and data layers overlapping, we prioritize the Kazrun city lands for new Green space development. At last, we divided these lands to very good, good, medial, weak and very weak that after adapting this map to land facts, the very good and good land classes were chosen for Green space development (local or City Park). The current research method is descriptive-analytic. The required information of this research were collected from field observation, comprehensive design study and descriptive of Kazerun city, 1/2000 maps of current situation

کلیدواژه‌ها [English]

  • City Green space
  • geographical information system (GIS)
  • Kazerun city
  • Location
  • Spatial distribution
  • firehouse
1- آقابابائی، محبوبه (1388)، «تحلیل فضایی ایستگاه­ها و خدمات آتش نشانی شهر خمینی شهر (با استفاده از GIS)»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا، استاد راهنما: دکتر علی زنگی­آبادی.
2- ابراهیم­زاده، عیسی، عبادی جوکندان، اسماعیل (1387)، تحلیلی بر توزیع فضایی مکانی کاربری فضای سبز در منطقه 3  شهری زاهدان، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 11، بهار و تابستان.
3- اسمعیلی، اکبر (1381)، «بررسی و ارزیابی کاربری فضای سبز از دیدگاه برنامه­ریزی شهری (نمونه موردی: مناطق 1 و 8 شهرداری تبریز)»، پایان­نامه رشته شهرسازی دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس، استاد راهنما: علی عسگری.
4- الماس­پور، فرهاد (1380)، «کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و تحلیل شبکه در مکانیابی داروخانه­ها»، منطقه مورد مطالعه: منطقه 6 تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
5- پورقیومی، حسین (1389)، «تحلیلی بر توزیع فضایی و مکانیابی خدمات شهری شهر کازرون با استفاده از GIS»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، استاد راهنما: جمال محمدی.
6- جمشیدزاده، ابراهیم (1378)، «مدیریت خدمات شهری و موانع پیش­رو»، ماهنامه شوراها، شماره 23.
7- شوای، فرانسواز (1375)، «شهرسازی واقعیات و تخیلات»، مترجم: سیدمحسن حبیبی، انتشارات دانشگاه تهران.
8- حکمتی، جمشید (1374)، «به درختان کنار خیابان زندگی دوباره ببخشیم»، فصلنامه علمی فضای سبز، شماره 9 و 10.
9- حکمتی، جمشید (1371)، «طراحی باغ و پارک، انتشارات فرهنگ جامع»، چاپ پنجم.
10- حیدری­چیانه، رحیم (1378)، «جایگاه و اهمیت کاربری فضای سبز در برنامه­ریزی شهری، مطالعه موردی: شهر تبریز»، گروه برنامه­ریزی شهری دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز.
11- رحمانی، محمدجواد (1382)، «بررسی روند تصمیم­گیری در مکانیابی پارک­ها و فضاهای سبز عمومی و تأثیرات ایمنی آنها»، مجله سبزینه شرق، سال سوم، شماره 6 .
12- زارعی، یاسر (1389)،« تحلیلی بر توزیع فضایی و مکانیابی خدمات شهری شهر نورآباد با استفاده از GIS»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، استاد راهنما: جمال محمدی.
13- زیاری، کرامت­الله (1381)، «برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری»، انتشارات دانشگاه یزد.
14- سازمان برنامه و بودجه فارس (کازرون)، «سیمای فارس (1375)»، انتشارات سازمان برنامه و بودجه فارس، شیراز.
15- سعیدنیا، احمد (1379)، «فضای سبز شهری»، کتاب سبز شهرداری­ها، جلد 9.
16- سعیدی رضوانی نوید (1375)، «شهرداری­ها و اوقات فراغت شهروندان»، وزارت کشور، تهران.
17- شریفی، مرتضی (1376)، «مقدمه­ای بر مبانی طراحی فضای سبز»، مجموعه مقالات سمینار فضای سبز، ناشر سازمان پارک­ها و فضای سبز، تهران.
18- شیعه، اسماعیل (1385)، «مقدمه­ای بر مبانی برنامه­ریزی شهری»، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ شانزدهم.
19- فرج­زاده، منوچهر (1384)، «سیستم اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه­ریزی توریسم»، انتشارات سمت.
20- کارتربونهام، گریم اف (1379)، «سیستم­های اطلاعات جغرافیایی برای دانش­پژوهان علوم زمین مدل­سازی به کمک GIS» ترجمه گروه زمین مرجع سازمان زمین­شناسی و اکتشاف معدنی کشور، تهران، انتشارات سازمان زمین­شناسی و اکتشاف معدنی کشور، تهران.
21- مجنونیان، هنریک (1374)، «مباحثی پیرامون پارک­ها، فضای سبز و تفرج­گاه­ها»، سازمان پارک­ها و فضای سبز تهران، تهران.
22- محمدی، جواد (1381)، «تحلیل پراکندگی فضایی و مکانیابی فضای سبز شهری در منطقه دو شهرداری تبریز»، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
23- مهندس مشاور نقش محیط (1383)، «طرح تفضیلی شهر کازرون»، شهرداری کازرون.
24- وارثی، حمیدرضا؛ محمدی، جمال؛ شاهیوندی، احمد (1387)، «مکانیابی فضای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی»، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره ده، بهار و تابستان.
25- ویلیامز، جاناتان (1376)، «اطلاعات جغرافیایی از فضا»، سازمان اطلاعات جغرافیایی شهر تهران.
26- Richard L. Church (2002), “Geographical Information Systems and Location Science”, Computer & Operations Research 29.