نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی، دانشگاه تبریز

2 زمین شناسی زیست محیطی، دانشگاه تبریز

چکیده

روستای کندوان با خانه­های سنگی و مخروطی شکل خود یکی از جاذبه­های گردشگری استان آذربایجان شرقی است. بررسی­ها نشان می­دهد که سنگ­های مخروطی شکل مذکور به وسیله عوامل محیطی در حال هوازدگی، فرسایش و تخریب می­‌باشند. برای بررسی این موضوع، ضمن بررسی­های محلی، از بخش­های سالم و هوازده توده سنگ خانه­ها نمونه­برداری شده و با  استفاده از آزمایش­های تر - خشک شدن، ذوب - انجماد و آنالیز اشعه ایکس، تأثیر عوامل اقلیمی و آب و هوایی بر روی ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی آن­ها مورد مطالعه قرار گرفته است.
هم­چنین مشخصات شکستگی­های موجود در توده سنگ کندوان اندازه­گیری شده و توسط نرم­افزار Dips تحلیل گردیده و سه دسته شکستگی اصلی در آن تشخیص داده شده است. اگرچه با فرسایش در امتداد این شکستگی‌ها، سنگ­های مخروطی شکل و کله قندی روستای کندوان شکل گرفته، ولی احتمال تخریب خانه­ها به­واسطه تدوام فرسایش در امتداد آن­ها وجود دارد. نتایج حاصل از بررسی­های آب و هوایی، آزمایش­ها و آنالیزها نشان می­دهد که سطوح سنگی در اثر عوامل محیطی دچار هوازدگی، فرسایش و تخریب می‌شوند. البته به­دلیل عدم حضور آب کافی و دمای مناسب برای هوازدگی شیمیایی، کانی­های رسی بر روی سنگ چندان تشکیل نشده‌اند. شرایط اقلیمی منطقه تأثیر چندانی بر روی روند هوازدگی فیزیکی و شیمیایی خانه­های سنگی روستای کندوان نداشته است و فقط قشر سطحی آن­ها هوازده و تخریب شده است. البته در صورت ادامه فرایند هوازدگی و فرسایش و انجام نشدن اقدامات حفاظتی و مرمتی، احتمال تخریب بیش­تر سنگ­ها وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Environmental Effects of Weathering and Degradation of Rocky Cone Shape Houses in the Kandovan Village

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Asgari Kalajahi 1
  • Farideh Amini Beirami 2
  • Masood HajialilouBonab 1

1 Department of Geology, University of Tabriz

2 Environmental Geology, University of Tabriz

چکیده [English]

Kandovan village with cone-shaped rocky houses is one of the tourist attractions in East Azerbaijan Province of Iran. Investigations show that the cone-shaped rocks are eroded and deteriorated by environmental factors. For investigation on this issue, in addition to the field word, the samples were taken from fresh and weathered parts of the rock mass of houses and we studied the effects of climate and weather factores on their physical and chemical properties using freezing-thawing, wetting-drying and X-ray diffraction testes.
Also fractures characteristics of Kandovan rock mass was measured and analyzed by using a computer program called "Dips" and three major fractures were detected in its erosion on rocky created cone-shaped houses. There is the chance of degradation of houses due to continuing erosion along them. The results of the climate data, tests and analyzes show that rock surface were damaged and eroded by environmental factors but due to lack of appropriate water and suitable temperature for chemical weathering, there are no traces of clay minerals in the rock. Area climate condition does not show significant effect on physical and chemical weathering process of the cone-shaped rocky houses and only a thin layer of them has been damaged but there is the possibility of further damage of rocks due to continuing weathering and erosion processes and lack of conservation and restoration actions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Freezing-thawing
  • Kandovan village
  • Physical Weathering
  • Wetting-drying
منابع
ـ آشوری، حسین (1391)، «بلورشناسی (مطالعه بلورها و کاربرد اشعه ایکس در بلورشناسی)»، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان، 190 صفحه.
ـ آقانباتی، سیدعلی (1383)، «زمین­شناسیایران،سازمانزمین­شناسیواکتشافاتمعدنیکشور»، 586 صفحه.
ـ بهرمان، علیرضا و طالبیان، محمدحسین (1387)، «نشریه فرهنگ و هنر، مرمت و پژوهش»، شماره 4، صص 170 - 161.
ـ پیر محمدی، فرهاد؛ عامری، علی؛ جهانگیری، احمد؛ مجتهدی، منصور؛ هاوا چن، چانگ و کسکین، محمت (1390)، «پترولوژی، ژئوشیمی و پتروژنز سنگ­های آتشفشانی شرق و جنوب شرق آتشفشان سهند با نگرشی ویژه بر سنگ­های آذر­آواری»، رساله دکتری، دانشگاه تبریز، 198 صفحه.
ـ خانلری، غلامرضا (1377)، «زمین­شناسی مهندسی (ویژه دانشجویان عمران)»، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا، 364 صفحه.
ـ شیروانی، مریم و عابد اصفهانی، عباس (1387)، «آسیب­شناسی سنگ­های سیاه مجموعه پاسارگاد و پیشنهاد راه­حل حفاظتی»، نشریه فرهنگ و هنر، مرمت و پژوهش، شماره 4، صص 186 - 171.
ـ علیزاده، امین (1388)،« اصولهیدرولوژیکاربردی»، دانشگاه امام رضا )ع) مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ 27، 872 صفحه.
ـ کرمی، فریبا (1383)، «فرایندهای هوازدگی و تأثیر آن­ها در نواحی شهری و روستایی (مطالعه موردی؛ مناطق کوهستانی آذربایجان)»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 4، صص 80 - 62.
ـ معین وزیری، حسین و امین سبحانی، ابراهیم (1356)، «سهند از نظر ولکانولوژی و ولکانوسدیمانتولوژی»، انتشارت دانشگاه تربیت معلم، 54 صفحه.
ـ مقصودی، مهران؛ خوش اخلاق، فرامرز؛ حنفی، علی و روستا، ایمان (1389)، «پهنه­بندی فرایندهای هوازدگی سنگ­ها بر اساس مدل­های پلتیر در شمال غرب ایران»، پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 74، صص 46- 35.
ـ مقیمی اسکویی، حمیدرضا؛ موسی­زاده، اسفندیار؛ اشراقی اسکویی، پروین و قره­محمدلو، مینا (1385)، «اسکو از ساحل دریاچه ارومیه تا قله سهند با تأکید بر جاذبه­های توریستی کندوان»، شهرداری اسکو، 472 صفحه.
ـ مهدی­آبادی، ملیحه (1376)،« بررسی و شناخت آسیب­های کتیبه داریوش بیستون، نشریه فرهنگ و هنر اثر، شماره 28، صص 71 ـ61 .
ـ رضازاده اردبیلی، مجتبی (1390)، «مرمت آثار معماری، شناخت، آسیب­شناسی، فن­شناسی»، موسسه انتشارات، دانشگاه تهران، 362 صفحه.
-ASTM (2004), “Standard test method for evaluation of durability of rock for erosion control under freezing and thawing conditions (D 5312)”, Annual Book of ASTM Standards, Vol. 04.08, 894-897.
-ASTM (2004), “Standard test method for evaluation of durability of rock for erosion control under wetting and drying conditions (D 5313)”, Annual Book of ASTM Standards, Vol. 04.09, 994-906.
-Cook, R.U. & Doornkamp, J.C. (1990), “Geomorphology in environmental management, A new introduction”, Oxford: Clarendon Press, 410 Pp.
-Erguler, Z.A. (2009), “Field-based experimental determination of the weathering rates of the Cappadocian tuffs”, Engineering Geology 105, 186-199.
-Hamblin, W.K., & Christiansen, E.H. (2008), “Earth's Dynamic Systems”, Prentice Hall, Brigham Young University, Chapter10, tenth edition, 759 Pp.
-Selby, M.J. (1993), “Hillslope Material and Processes”, Oxford, 451 Pp.
-Topal, T. (1995), “Formation and deterioration of fairy chimneys of the Kavak tuff in Ürgüp-Göreme area (Nevehir-Turkey)”, PhD
ـ آشوری، حسین (1391)، «بلورشناسی (مطالعه بلورها و کاربرد اشعه ایکس در بلورشناسی)»، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان، 190 صفحه.
ـ آقانباتی، سیدعلی (1383)، «زمین­شناسیایران،سازمانزمین­شناسیواکتشافاتمعدنیکشور»، 586 صفحه.
ـ بهرمان، علیرضا و طالبیان، محمدحسین (1387)، «نشریه فرهنگ و هنر، مرمت و پژوهش»، شماره 4، صص 170 - 161.
ـ پیر محمدی، فرهاد؛ عامری، علی؛ جهانگیری، احمد؛ مجتهدی، منصور؛ هاوا چن، چانگ و کسکین، محمت (1390)، «پترولوژی، ژئوشیمی و پتروژنز سنگ­های آتشفشانی شرق و جنوب شرق آتشفشان سهند با نگرشی ویژه بر سنگ­های آذر­آواری»، رساله دکتری، دانشگاه تبریز، 198 صفحه.
ـ خانلری، غلامرضا (1377)، «زمین­شناسی مهندسی (ویژه دانشجویان عمران)»، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا، 364 صفحه.
ـ شیروانی، مریم و عابد اصفهانی، عباس (1387)، «آسیب­شناسی سنگ­های سیاه مجموعه پاسارگاد و پیشنهاد راه­حل حفاظتی»، نشریه فرهنگ و هنر، مرمت و پژوهش، شماره 4، صص 186 - 171.
ـ علیزاده، امین (1388)،« اصولهیدرولوژیکاربردی»، دانشگاه امام رضا )ع) مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ 27، 872 صفحه.
ـ کرمی، فریبا (1383)، «فرایندهای هوازدگی و تأثیر آن­ها در نواحی شهری و روستایی (مطالعه موردی؛ مناطق کوهستانی آذربایجان)»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 4، صص 80 - 62.
ـ معین وزیری، حسین و امین سبحانی، ابراهیم (1356)، «سهند از نظر ولکانولوژی و ولکانوسدیمانتولوژی»، انتشارت دانشگاه تربیت معلم، 54 صفحه.
ـ مقصودی، مهران؛ خوش اخلاق، فرامرز؛ حنفی، علی و روستا، ایمان (1389)، «پهنه­بندی فرایندهای هوازدگی سنگ­ها بر اساس مدل­های پلتیر در شمال غرب ایران»، پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 74، صص 46- 35.
ـ مقیمی اسکویی، حمیدرضا؛ موسی­زاده، اسفندیار؛ اشراقی اسکویی، پروین و قره­محمدلو، مینا (1385)، «اسکو از ساحل دریاچه ارومیه تا قله سهند با تأکید بر جاذبه­های توریستی کندوان»، شهرداری اسکو، 472 صفحه.
ـ مهدی­آبادی، ملیحه (1376)،« بررسی و شناخت آسیب­های کتیبه داریوش بیستون، نشریه فرهنگ و هنر اثر، شماره 28، صص 71 ـ61 .
ـ رضازاده اردبیلی، مجتبی (1390)، «مرمت آثار معماری، شناخت، آسیب­شناسی، فن­شناسی»، موسسه انتشارات، دانشگاه تهران، 362 صفحه.
-ASTM (2004), “Standard test method for evaluation of durability of rock for erosion control under freezing and thawing conditions (D 5312)”, Annual Book of ASTM Standards, Vol. 04.08, 894-897.
-ASTM (2004), “Standard test method for evaluation of durability of rock for erosion control under wetting and drying conditions (D 5313)”, Annual Book of ASTM Standards, Vol. 04.09, 994-906.
-Cook, R.U. & Doornkamp, J.C. (1990), “Geomorphology in environmental management, A new introduction”, Oxford: Clarendon Press, 410 Pp.
-Erguler, Z.A. (2009), “Field-based experimental determination of the weathering rates of the Cappadocian tuffs”, Engineering Geology 105, 186-199.
-Hamblin, W.K., & Christiansen, E.H. (2008), “Earth's Dynamic Systems”, Prentice Hall, Brigham Young University, Chapter10, tenth edition, 759 Pp.
-Selby, M.J. (1993), “Hillslope Material and Processes”, Oxford, 451 Pp.
-Topal, T. (1995), “Formation and deterioration of fairy chimneys of the Kavak tuff in Ürgüp-Göreme area (Nevehir-Turkey)”, PhD
 هاوا چن، چانگ و کسکین، محمت (1390)، «پترولوژی، ژئوشیمی و پتروژنز سنگ­های آتشفشانی شرق و جنوب شرق آتشفشان سهند با نگرشی ویژه بر سنگ­های آذر­آواری»، رساله دکتری، دانشگاه تبریز، 198 صفحه.
ـ خانلری، غلامرضا (1377)، «زمین­شناسی مهندسی (ویژه دانشجویان عمران)»، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا، 364 صفحه.
ـ شیروانی، مریم و عابد اصفهانی، عباس (1387)، «آسیب­شناسی سنگ­های سیاه مجموعه پاسارگاد و پیشنهاد راه­حل حفاظتی»، نشریه فرهنگ و هنر، مرمت و پژوهش، شماره 4، صص 186 - 171.
ـ علیزاده، امین (1388)،« اصولهیدرولوژیکاربردی»، دانشگاه امام رضا )ع) مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ 27، 872 صفحه.
ـ کرمی، فریبا (1383)، «فرایندهای هوازدگی و تأثیر آن­ها در نواحی شهری و روستایی (مطالعه موردی؛ مناطق کوهستانی آذربایجان)»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 4، صص 80 - 62.
ـ معین وزیری، حسین و امین سبحانی، ابراهیم (1356)، «سهند از نظر ولکانولوژی و ولکانوسدیمانتولوژی»، انتشارت دانشگاه تربیت معلم، 54 صفحه.
ـ مقصودی، مهران؛ خوش اخلاق، فرامرز؛ حنفی، علی و روستا، ایمان (1389)، «پهنه­بندی فرایندهای هوازدگی سنگ­ها بر اساس مدل­های پلتیر در شمال غرب ایران»، پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 74، صص 46- 35.
ـ مقیمی اسکویی، حمیدرضا؛ موسی­زاده، اسفندیار؛ اشراقی اسکویی، پروین و قره­محمدلو، مینا (1385)، «اسکو از ساحل دریاچه ارومیه تا قله سهند با تأکید بر جاذبه­های توریستی کندوان»، شهرداری اسکو، 472 صفحه.
ـ مهدی­آبادی، ملیحه (1376)،« بررسی و شناخت آسیب­های کتیبه داریوش بیستون، نشریه فرهنگ و هنر اثر، شماره 28، صص 71 ـ61 .
ـ رضازاده اردبیلی، مجتبی (1390)، «مرمت آثار معماری، شناخت، آسیب­شناسی، فن­شناسی»، موسسه انتشارات، دانشگاه تهران، 362 صفحه.
-ASTM (2004), “Standard test method for evaluation of durability of rock for erosion control under freezing and thawing conditions (D 5312)”, Annual Book of ASTM Standards, Vol. 04.08, 894-897.
-ASTM (2004), “Standard test method for evaluation of durability of rock for erosion control under wetting and drying conditions (D 5313)”, Annual Book of ASTM Standards, Vol. 04.09, 994-906.
-Cook, R.U. & Doornkamp, J.C. (1990), “Geomorphology in environmental management, A new introduction”, Oxford: Clarendon Press, 410 Pp.
-Erguler, Z.A. (2009), “Field-based experimental determination of the weathering rates of the Cappadocian tuffs”, Engineering Geology 105, 186-199.
-Hamblin, W.K., & Christiansen, E.H. (2008), “Earth's Dynamic Systems”, Prentice Hall, Brigham Young University, Chapter10, tenth edition, 759 Pp.
-Selby, M.J. (1993), “Hillslope Material and Processes”, Oxford, 451 Pp.
-Topal, T. (1995), “Formation and deterioration of fairy chimneys of the Kavak tuff in Ürgüp-Göreme area (Nevehir-Turkey)”, PhD thesis, Middle EastTechnicalUniversity, Ankara, Turkey.