نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• اصغر اصغری مقدم ¹
• میرسجاد فخری ²
• مرتضی نجیب ³

¹ گروه زمین شناسی دانشکده علوم طبیعی دانشگاه تبریز

² هیدروژولوژی دانشکده علوم طبیعی دانشگاه تبریز

³ آب های زیرزمینی سازمان آب منطقه ای آذربایجان

چکیده

چکیده
این تحقیق با هدف پهنه­بندی آسیب­پذیری آبخوان مرند با استفاده از روش­های DRASTIC، AVI و مقایسه پهنه‌بندی در سه روش مذکور انجام شده است. روش DRASTIC از ترکیب هفت مشخصه هیدروژئولوژیک قابل اندازه­گیری و مؤثر در انتقال آلودگی به آب­های زیرزمینی تشکیل شده است. روش  AVIنیز دارای دو مشخصه است. نتایج حاصل از روش DRASTIC تقریباً کامل­ترین شاخص برای ارزیابی میزان آسیب­پذیری آب­های زیرزمینی است که محدوده آسیب­پذیری متوسط را 4/50 درصد، زیاد را 9/32 و خیلی زیاد را  7/16 درصد برای آبخوان دشت مرند برآورد کرده است. نتایج روش AVI نیز نشان می‌دهد که آبخوان دارای آسیب‌پذیری متوسط، زیاد و خیلی‌زیاد به­ترتیب با 13/39، 5/6 و 37/54درصد می‌باشد. هم­چنین در هر دو روش، میزان آسیب‌پذیری در قسمت‌های شرق، جنوب شرقی و شمال شرقی دشت بیش­تر از بخش‌های مرکزی و غربی دشت است ولی حدود گسترش محدوده­های آسیب­پذیری متفاوت است. مدل DRASTIC به­طور دقیق تری محدوده های مختلف  آسیب­پذیری را مشخص کرده است. دلیل آن مشخصه­های بیش­تر و وزن­دهی متفاوت مشخصه­ها براساس نقش آن­ها در تعیین آلودگی است.
Purpose of this study is zoning of Marand aquifer vulnerability mapping using DRASTIC, AVI and methods and comparing their susceptibility adopted from these methods. The DRASTIC method is a combination of seven measurable hydro-geological characteristics that are effective on transportation of contaminant into groundwater. The GODS and AVI methods combine four and have two properties respectively. The DRASTIC method results is the most complete index for assessing groundwater vulnerability, which has been estimated the vulnerability for the study area as moderate 50.4 percent,  high 32.9 percent and very high16.7 percent. The GODS method results suggest three classes for the Marand aquifer vulnerability including moderate, high and very high with 43.8, 5.16 and 51.04 percent, respectively. Also the AVI method results indicate that the aquifer has a vulnerability of moderate, high and very high with 39.13, 6.5 and 54.37 percent, respectively. In all three methods, the degree of vulnerability in the East, Southeast and Northeast parts of the pain is more than the central and western parts of the pain. DRASTIC model is determined the vulnerability areas more accurately due to having   more features and different weighting of the features based on their role in pollution.
این تحقیق با هدف پهنه­بندی آسیب­پذیری آبخوان مرند با استفاده از روش­های DRASTIC، GODS و AVI و مقایسه پهنه‌بندی در سه روش مذکور انجام شده است. روش DRASTIC از ترکیب هفت مشخصه هیدروژئولوژیک قابل اندازه­گیری و مؤثر در انتقال آلودگی به آب­های زیرزمینی تشکیل شده است. روش GODS از ترکیب چهار مشخصه و روش  AVIنیز دارای دو مشخصه است. نتایج حاصل از روش DRASTIC تقریباً کامل­ترین شاخص برای ارزیابی میزان آسیب­پذیری آب­های زیرزمینی است، محدوده آسیب­پذیری متوسط را 4/50 درصد، زیاد را 9/32 و خیلی زیاد را 7/16 درصد برآورد کرده است. نتایج روش GODS، حاکی از آن است که آبخوان مرند در سه کلاس آسیب­پذیری متوسط، زیاد و خیلی زیاد به­ترتیب با 8/43درصد، 16/5درصد و 04/51 درصد قرار دارد. نتایج روش AVI نیز نشان می‌دهد که از آبخوان دارای آسیب‌پذیری متوسط، زیاد و خیلی‌زیاد به­ترتیب با 13/39، 5/6 و 37/54درصد می‌باشد. هم­چنین در هر سه آبهای زیزمینی، آسیب پذیری، دشت روش، میزان آسیب‌پذیری در قسمت‌های شرق، جنوب شرقی و شمال شرقی دشت بیش­تر از بخش‌های مرکزی و غربی دشت است ولی حدود گسترش محدوده­های آسیب­پذیری متفاوت است و مدل DRASTIC به­طور دقیق­تری محدوده­های مختلف آسیب­پذیری را مشخص کرده است. دلیل آن مشخصه­های بیش­تر و وزن­دهی متفاوت مشخصه­ها براساس نقش آنها در تعیین آلودگی است.

کلیدواژه‌ها

• آب‌های زیرزمینی
• آسیب‌پذیری
• دشت

موضوعات

• سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

عنوان مقاله [English]

Zoning of Groundwater Pollution Potential of Marand Plain Aquifer Using from AVI, DRASTIC and Methods at GIS Environment

نویسندگان [English]

• Asghar Asghari Moghddam ¹
• Mir sajad Fakhri ²
• Morteza Najib ³

¹ Department of Geology, Faculty of Natural Sciences, University of Tabriz

² Hydrogeology Faculty of Natural Sciences, University of Tabriz

³ Groundwater Azerbaijan Regional Water Authority

چکیده [English]

Purpose of this study is zoning of Marand aquifer vulnerability mapping using DRASTIC,  AVI methods and comparing their susceptibility adopted from these methods. The DRASTIC method is a combination of seven measurable hydro-geological characteristics that are effective on transportation of contaminant into groundwater. The GODS and AVI methods combine four and have two properties respectively. The DRASTIC method results is the most complete index for assessing groundwater vulnerability, which has been estimated the vulnerability for the study area as moderate 50.4 percent,  high 32.9 percent and very high16.7 percent. The GODS method results suggest three classes for the Marand aquifer vulnerability including moderate, high and very high with 43.8, 5.16 and 51.04 percent, respectively. Also the AVI method results indicate that the aquifer has a vulnerability of moderate, high and very high with 39.13, 6.5 and 54.37 percent, respectively. In all three methods, the degree of vulnerability in the East, Southeast and Northeast parts of the pain is more than the central and western parts of the pain. DRASTIC model is determined the vulnerability areas more accurately due to having   more features and different weighting of the features based on their role in pollution.

کلیدواژه‌ها [English]

• Groundwater
• Vulnerability
• Marand Plain
• DRASTIC
• AVI