نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و بازرگانی، دانشگاه تبریز

2 توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی

چکیده

واکنش دوسویه رشد اقتصادی و کیفیت محیط‌زیست به همدیگر، موضوع بحث‌برانگیزی است که از دهه 1990 مورد توجه قرار گرفته است. فشار بر محیط‌زیست به­واسطه فعالیت‌های بشری نه تنها از جنبه زیست‌محیطی اهمیت دارد، بلکه از نظر اقتصادی نیز مهم است. در ایران به­دلیل وجود منابع انرژی فراوان در استفاده از آن‌ها برای انجام فعالیت‌های اقتصادی اتلاف و اسراف وجود دارد که این امر منجر به افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی می‌شود و از طرفی استفاده بیش از حد از منابع انرژی خود نوعی فشار بر منابع طبیعی و محیط‌زیست به­حساب می‌آید. در این مطالعه رابطه بین مصرف انرژی به­عنوان شاخصی برای فشار زیست‌محیطی و تولید ناخالص داخلی سرانه به عنوان شاخصی برای فعالیت‌های اقتصادی در قالب فرضیه زیست‌محیطی کوزنتس با استفاده از داده‌های سال‌های 1388-1346 ایران به­روش هم انباشتگی جوهانسن- جوسلیوس مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که رابطه بین فشارهای زیست‌محیطی تولید ناخالص داخلی سرانه در ایران به­صورتU  وارون است و در دوره مورد بررسی در منطقه ابتدایی منحنی زیست‌محیطی کوزنتس و قبل از سطح آستانه قرار دارد. از این رو توصیه سیاستی این مقاله اتخاذ سیاست‌های رشد سریع اقتصادی است که هم به افزایش تولید ناخالص داخلی سرانه منجر می‌شود و هم با عبور از سطح آستانه، در آینده کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی را سبب می‌شود. البته تا زمانی که اقتصاد هنوز در منطقه اولیه منحنی زیست‌محیطی کوزنتس قرار دارد سیاست‌گذاران بایستی در کوتاه­مدت سیاست‌هایی اتخاذ کنند که پیامدهای خارجی منفی را کاهش دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Empirical Analysis of Environmental Pressures of GDP in Iran

نویسندگان [English]

  • Davod Behboudi 1
  • Esmail Barzegarie Dinabad 2

1 Department of Economics, Faculty of Economics, Management and Commerce, University of Tabriz

2 Economic Development and Planning

چکیده [English]

Reaction between economic growth and environmental quality is a controversial issue which has been considered since the 1990s. Pressure on the environment due to economic activities not only from environmental aspects but also from the economic point of view is important. The existence of abundant energy sources in Iran cause the use of them in economic activity exceeding. This will lead to increase environmental pollution in one hand and on another hand, using too much of energy is cause a burden on the environment. In this study, we investigate the relationship between energy consumption as a proxy of environmental pressure and GDP per capita by using the Johansen & Juselius Cointegration econometric method during to 1967-2009. The results show that the correlation between environmental pressures and GDP per capita is the inverse of U shape. Therefore, the increase of per capita GDP growth recommended so is that on the Kuznets curves downward part in stands long run. Also policy makers have to take short run polices that reduce negative externalities as far as economy is at positive part of EKC.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental Kuznets Curve (EKC)
  • Environment pressure
  • Johansen & Juselius Cointegration
  • Economic Growth. JEL classification: Q56, Q51, C22
ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، مجموعه آمارهای سری زمانی، سایت: www.cbi.ir .
ـ بهبودی، داود؛ فلاحی، فیروز و برقی گلعذانی، اسماعیل (1388)، «عوامل اقتصادی اجتماعی موثر بر انتشار سرانه دی‌اکسید کربن در ایران(1383-1346)»،مجلهتحقیقات اقتصادی، شماره 90، صص17-1.
ـ بهبودی، داود و برقی گلعذانی، اسماعیل (1387)،«اثرات زیست‌محیطی مصرف انرژی و رشد اقتصادی در ایران»، فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی سابق)، دوره 5، شماره 4، صص 53-35.
ـ پورکاظمی، محمدحسین و ابراهیمی، الناز (1387)،«برسی منحنی کوزنتس زیست‌محیطی در خاورمیانه»،  فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 34، صص 71-57.
ـ پژویان، جمشید و مرادحاصل، نیلوفر (1386)، «بررسی اثر رشد اقتصادی بر آلودگی هوا»،  فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال ششم، شماره 4، صص 160-141.
ـ پژویان، جمشید و تبریزیان، بیتا (1387)، «بررسی رابطه رشد اقتصادی و آلودگی زیست‌محیطی با استفاده از یک مدل شبیه‌سازی پویا»، پژوهشنامه اقتصادی،سال دهم، شماره 3، صص 203-175.
ـ پژویان، جمشید و لشکری‌زاده،  مریم (1389)، «بررسی عوامل تأثیر گذار بر رابطه میان رشد اقتصادی و کیفیت زیست‌محیطی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال چهاردهم، شماره 42، صص 188-169.
ـ دهقانی، صدیقه (1388)، «بررسی اثر تجارت بین‌الملل بر محیط‌زیست در اقتصادهای نفتی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران(1389)،«گزارش اقتصادی و ترازنامه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران»، www.cbi.ir
ـ صادقی، حسین و سعادت، رحمان (1383)، «رشد جمعیت، رشد اقتصادی و اثرات زیست­محیطی در ایران (یک تحلیل علی)»، مجله­ی تحقیقات اقتصادی، شماره 64، صص 180-164.
ـ لطفعلی­پور، محمدرضا؛ فلاحی، محمدعلی و آشنا، ملیحه (1389)، «بررسی رابطه انتشار دی‌اکسید
کربن با رشد اقتصادی، انرژی و تجارت در ایران»،مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 94، صص 173-151.
ـ محمدباقری، اعظم (1389)، «بررسی روابط کوتاه مدت و بلندمدت بین تولید ناخالص داخلی، مصرف انرژی و انتشار دی‌اکسید کربن در ایران»، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، شماره 27، صص 129-101.
ـ نوفرستی، محمد (1387)، «ریشه واحد و هم جمعی در اقتصادسنجی»، چاپ دوم، تهران، موسسه خدمات فرهنگی رسا.
ـ وزارت نیرو (1388)، «ترازنامه انرژی»، تهران، معاونت امور برق و انرژی.
- Alam, shaista, Fatma, ambreen & butt, Muhammad (2007), “Sustainable development in Pakistan in the context of energy consumption demand and environmental degradation”, Journal of Asian Economics, Vol 18, pp. 825-837.
- Halicioglu, F. (2009), “An econometric study of Co2 emissions, energy consumption, income and foreign trade in Turkey”, Energy Policy, No. 37, pp. 1156-1164.
- Roca, J., E. Padilla, M. Farre and V. Galleho (2001), “Economic growth and atmospheric pollution in Spain: Discussing the environmental Kuznets curve hypothesis”, Ecological Economic, Vol 39, pp 85-99.
- Khanna, N. (2002), “The income elasticity of non-pointSource air pollutants: revisiting the environmental Kuznets curve”, Economics Letters, Vol 77, pp. 387–392.
- Soytash, U., Sari, R., Bradley, T.E. (2007), “Energy consumption, income, and carbon emissions in the United States”, Ecological Economics, Vol 62, pp. 482-489.
- Taskin, F. and O., Zaim (2000), “Searching for Kuznets curve in environmental efficiency using kernel estimation”, Economics Letters, Vol 68, pp 217-223.
- Zilio, M., & M., Recalde, (2011), “GDP and environment pressure: The role of energy in Latin America and the Caribbean”, Journal of Energy Policy, Vol 39, pp. 7941-7949.