نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
استاد دانشگاه تبریز
چکیده
فرسایش خاک یکی از مهمترین مسائل محیطی در دنیا بوده که عامل مهم بروز خسارات بزرگ اقتصادی و تهدید جدی برای توسعه پایدار محسوب میشود. در مقیاس حوضهای، عوامل متعددی در زمینهسازی و تشدید فرسایش دخیل هستند. در فرسایش خاک توسط روانابها عوامل داخل حوضهای مانند خاک، توپوگرافی، تراکم زهکشی والگوی کاربری نقش مهمی ایفا میکنند. در مناطق نیمهخشک وضعیت فرسایش خاک در محیطهای کوهستانی و در سطح زمینهای شیبدار که در معرض بارندگی سنگین هستند بهمراتب بحرانیتر است. محدوده مورد مطالعه بهعنوان یک منطقه کوهستانی نیمهخشک واقع در دامنههای شرقی کوهشتان سهند (شمال غرب ایران) خاک تحت فرسایش شدید آبی قرار گرفته است. در این محدوده- بهعنوان یک محدوده کشاورزی و دامپروی مهم کشور- آثار این فرسایش بهصورت خندقها و شیارها در بخشهای مختلف مشاهده میشود. برای بررسی علل و عوامل فرسایش آبی و برآورد و پیشبینی محدودههای تحت خطر فرسایش از مدل USLE استفاده و از تکنیک GIS بهرهگیری شده است. در این مدل که اساس آن پارامترهای توپوگرافی، کاربری، بارندگی و نوع خاک است، ترکیب پارامترهای مورد ذکر در فرسایش آبی مورد تحلیل قرارگرفته است و در نهایت محدودههای تحت خطر پهنهبندی شده است. نتایج این بررسیها نشان میدهد که در بین عوامل مورد بررسی، طول وشیب دامنه بهعنوان عوامل توپوگرافی، نقش اصلی در فرایند فرسایش ایفا میکنند. در محدوده مورد مطالعه، طول دامنه، نوع و الگوی فرسایش را تعیین میکند. در بخشهایی که طول دامنه افزایش یافته، دخندق های عمیق تشکیل گردیده است. در این محدودهها اگر در خاک درصد سیلت نیز یابد، فرسایش خطی تشدید شده است. نقشه پهنهبندی خظرفرسایش نشان میدهد که شیبهای منتهی به دشتهای سیلابی از پتانسیل بالایی برای فرسایش آبی برخوردارند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Assessement and Predicting of Soil Erosion Risk at Semi-arid Mountain: Intergeration of the USLE Model and GIS Technique for Soil Conservation Planning Case Study: Sareskandarchy Catchement, Eastern Slope
نویسنده [English]
- Maryam Baiati Khatibi
University of Tabriz
چکیده [English]
Soil erosion is a major environmental proplem in the world which causes economic losses and threatens the sustainable development. Many factors are responsible for erosion acceleration in catchement scale. Soil erosion by water is the result of interplay between catchement environmental factors such as soil, topography, drainage density and land use pattern and other factors. The soil erosion problem is more serious with hilly catchements which are subject to heavy rainfall, in semi arid mountains. In the study area-as a semi-arid region–which is situated on eastern slope of Sahand mountain (NW of Iran) soil erosion with water is very intensive. This area is as a major farmland and grazing land. Gullies and rills are the traces of water erosion. These phenomens are seen in many parts of study area. In order to investigatien on responsible factors to soil erosion and assessement of the risk to erosion, we used USLE model. By using this model, we studied the role of topography, land use, and soil type on soil erosion. The results suggested that slope and slope length play a major role on determining the erosion pattern. The depth of gullies is increased at parts where the length of slopes is increased. In these parts there is increased linear erosion through the increased rates of silt.
کلیدواژه‌ها [English]
- Soil erosion
- Linear erosion
- Soil erosion risk Zonning
- USLE
- Sareskandarchy
- Eastern slope
- Sahand Mt
)