نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• اسماعیل علی اکبری ¹
• نفیسه السادات میرایی ²

¹ گروه جغرافیای سازمان مرکزی دانشگاه پیام نور

² جغرافیا و برنامه ریزی شهری

چکیده

میان­بافت شهری با لرزه­خیزی و آسیب­شناسی لرزه‌‌ای، پیوندهای تنگاتنگی وجود دارد. بافت، نه تنها به­واسطه خصوصیات کالبدی، بلکه از طریق مولفه‌های غیرکالبدی (کارکردی)، در کنشی مکان­مند، از قابلیت لرزه­خیزی زمین متأثر شده و بر آن تأثیر می‌گذارد. این مقاله می‌کوشد، با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از داده‌های اسنادی و هشت شاخص (فاصله از گسل،کیفیت بنا، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیت، درجه محصوریت، کاربری زمین، سطح سرویس ترافیک و فاصله از مراکز درمانی) که در مدل تحلیل سلسله­مراتبی معکوس (IHWP) تحلیل شده­اند، سطوح و پهنه‌های آسیب‌پذیری لرزه‌ای را در بافت شهرک ولیعصر تبریز شناسایی نماید. یافته‌ها نشان می‌دهد 54 درصد بافت شهرک در پهنه آسیب‌پذیری لرزه‌ای قرار دارد. تراکم ساختمانی بالا، کمبود فضای سبز و باز، درجه محصوریت بالا و وجود کاربری تجاری، مشخصه‌های اصلی بافت، در پهنه آسیب‌پذیر و ریزپهنه‌های آن است. الگوی­ توزیع­ بافت­ و­ پهنه­های ­آسیب­پذیر، با­ موقعیت­ شریان­های­ اصلی (مخابرات، ولیعصر، شریعتی، اوحدی، معلم، فروغی، تختی، پروین­اعتصامی، عارف، زند و جوانمهر)، به­­ویژه معابر فرعی (8-10متری) منتهی ­به ­این ­شریان­ها و کاربری غالب تجاری در بخش مرکزی (فلکه بزرگ و فلکه بازار) منطبق است. الگوی فضایی پهنه‌بندی لرزه‌ای، جهتی شرقی غربی و مرکز پیرامون دارد. این الگو ضمن شکل دادن به جهت و شدت تغییرات آسیب­پذیری، الگوی کلان آسیب­شناسی و پهنه‌بندی لرزه‌ای شهرک را در دو بخش به­وجود آورده است. نیمه شرقی، پهنه‌ای است با ضریب خطر و آسیب‌پذیری پایین که پایدارترین بافت‌های شهرک را در خود دارد. اما، نیمه غربی بیانگر ناپایداری لرزه‌ای و آسیب‌پذیری زیاد و خیلی زیاد است. بخش مرکزی شهرک،کانون فضایی شدت لرزه‌ای این پهنه‌ها است.

کلیدواژه‌ها

• آسیب شناسی لرزهای
• پهنه بندی
• بافت شهری
• مدلIHWP
• شهرک ولیعصر تبریز

موضوعات

• ژئومورفولوژی

عنوان مقاله [English]

Pathology and Seismic Zoning of Urban Fabric (Case Study: Valiasr Town of Tabriz)

نویسندگان [English]

• Esmail Ali Akbari ¹
• Nafiseh sadat Mirayee ²

¹ Central Organization Department of Geography PNU

² Geography and urban planning

چکیده [English]

There is a close link between the urban fabric, seismicity and seismic pathology. Urban fabric has been affected, due not only to the physical characteristics, but also through non-physical components (functional), and effects on it. This paper attempts to identify zones and levels of seismic vulnerability zones in urban fabric of ValiasrTown, Tabriz, using descriptive data and documents method. Eight indicators (distance to fault, the quality of buildings, building density, population density, building height-to-width ratio, type of land use, level of traffic service, distance from medical centers) which have been analyzes through irreversible analysis (IHWP). Results show that 54% of the town has been located in the zone of seismic vulnerability. High building density, deficiency of green and open space, high amount of building height-to-width ratio and commercial land uses are the main characteristics of urban fabric in the vulnerable zone. Model of urban fabric distribution and vulnerable zones matches with the location of main arteries (Mokhaberat, Valiasr, Shariati, Ohadi, Moalem, Foroghi, Takhti, Parvin Etesami, Aref, Zand and Javanmehr) especially sub-passages (8-10 meters) leading to these arteries and commercial land uses in the central part (Bozorg and Bazar squares). Spatial model of seismic zone has the east-west direction and center-round. This model has shaped the direction and intensity of changes in vulnerability and has created macro pattern of pathology and seismic zoning of town in two parts: The eastern half is a zone with low risk factors and vulnerability that has the most sustainable urban fabric of town.  However, western half represents high and very high seismic instability and vulnerability. The central part of the town is the spatial center of seismic intensity of these areas.

کلیدواژه‌ها [English]

• Seismic Pathology
• Zoning
• Urban Fabric
• IHWP
• Valiasr Town of Tabriz