نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• پیمان محمودی ¹
• محمود خسروی ¹
• سیدابوالفضل مسعودیان ²
• بهلول علیجانی ³

¹ اقلیم شناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان

² اقلیم شناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان

³ اقلیم شناسی و مدیر قطب علمی تحلیل فضای مخاطرات محیطی، دانشگاه تربیت معلم، تهران

چکیده

در این پژوهش جهت شناسایی و آشکارسازی روند تغییرات فراوانی روزهای همراه با یخبندان­های فراگیر و نیمه­فراگیر ایران، داده­های مربوط به دمای حداقل روزانه 663 ایستگاه هواشناسی همدید و اقلیم­شناسی کشور برای بازه زمانی 1962 تا 2004 و برای ماه­های اکتبر تا آوریل از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. پس از دریافت داده­ها و آماده کردن پایگاه داده­های دمای حداقل­ کشور، نقشه­های همدمای کشور برای هر روز از 1/1/1962 تا 31/12/2004 به­مدت 9116 روز به­روش کریگینگ میانیابی شد. در ادامه بر اساس یک اصل مکانی، یخبندان­ها به سه دسته یخبندان­های فراگیر (وقوع همزمان در بیش از 65 درصد از مساحت ایران)، یخبندان­های نیمه­فراگیر (وقوع همزمان یخبندان در بین 25 تا 65  درصد از مساحت ایران) و یخبندان­های محلی (وقوع همزمان یخبندان در کم­تر از 25 درصد از مساحت ایران) تقسیم­بندی شدند. سپس با استفاده از دو روش تخمینگر شیب سنس و رگرسیون خطی فراوانی روزهای همراه با یخبندان­های فراگیر و نیمه­فراگیر در سه مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه بررسی شد.
نتایج نشان داد که روند تغییرات فراوانی روزهای همراه با یخبندان­های فراگیر ایران در ماه­های دسامبر، ژانویه، فصل زمستان و سالانه دارای روند کاهشی معنادار از لحاظ آماری بوده است. اما برای فراوانی روزهای همراه با یخبندان­های نیمه­فراگیر مشاهده شد که تنها در ماه ژانویه روند تغییرات معنادار بوده است و جهت تغییرات آن نیز مثبت بوده است. یعنی در طول 43 سال مورد مطالعه بر تعداد روزهای همراه با یخبندان­های نیمه­فراگیر افزوده شده است. بنابراین زمانی که از تعداد یخبندان­های فراگیر در ماه ژانویه کاسته شده است از این طرف بر تعداد یخبندان­های نیمه فراگیر افزوده شده است. همین قانون برای دیگر مقیاس­های ماهانه، فصلی و سالانه نیز حکمفرما بوده است.

کلیدواژه‌ها

• یخبندان فراگیر
• یخبندان نیمه فراگیر
• تخمینگر شیب سنس
• رگرسیون خطی
• ایران
• روند

موضوعات

• آب و هواشناسی

عنوان مقاله [English]

Studying the Trend of Changes in the Frequency of Days with Frost-pervasive and Semi-pervasive Conditions

نویسندگان [English]

• Peyman Mahmoudi ¹
• Mahmood Khosravi ¹
• Seyed Abolfazl Masoodian ²
• Bahlol Alijani ³

¹ Climatology, Department of Physical Geography, Faculty of Geography and Environmental Planning, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan

² Climatology, Department of Physical Geography, Faculty of Geography and Planning, University of Isfahan

³ Climatology and director of the Center of Excellence for the spatial analysis of environmental hazards, Tarbiat Moallem University, Tehran

چکیده [English]

To identify and detect the frequency variation trend of Iran’s pervasive and semi-pervasive frost days in the current research, minimal daily temperature data of 663 Iranian climatology and synoptic stations were acquired from Iran Meteorology Organization during the time interval between 1962 and 2004 for October to April months. Following data acquisition, Iran’s isothermal maps for each day starting from 1.1.1962 until 31.12.2004 (9116 days) were prepared using Kirging interpolation technique in order to construct the database of the county’s minimal temperature. In the next step, frosts were classified in three types based on a spatial principle: pervasive frosts (simultaneous occurrence in more than 65% of Iran’s surface area), semi-pervasive frosts (simultaneous occurrence in 25% - 65% of Iran’s surface area), and local frosts (simultaneous occurrence in less than 25% of Iran’s surface area). Then, frequency of pervasive and semi-pervasive frost days were analyzed in three scales including monthly, seasonal, and yearly using two estimation techniques of slope SENSE and linear regression.
Results indicated that frequency of pervasive frosts in Iran held a statistically significant decreasing trend in December and January months, during winter, and also, in annual basis. But, for semi-pervasive frost days, it was observed that variation was significant only in January having a positive trend. It signifies that number of days with semi-pervasive frost increased during the 43 years under study. Therefore, number of semi-pervasive frost occurrences increased while number of pervasive frost occurrences decreased in January. The same rule holds for other scales i.e. monthly, seasonal, and yearly basis.

کلیدواژه‌ها [English]

• Pervasive Frost
• Semi-Pervasive Frost
• Sen's Slope Estimator
• Linear Regression
• Iran
• Trend