نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• حسین نظم فر ¹
• مسعود مرادی ²

¹ دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه محقق اردبیلی.

² دانشجوی دکتری جغرافیا طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی.

چکیده

چکیده
با توجه به کمبود اطلاعات اقلیمی در مورد مقادیر بارش برف در ارتفاعات، استفاده از تصاویر ماهواره­ای می­تواند در بررسی توزیع پوشش برف و راواناب حاصل از آن در حوضه‌های آبی کمک کند. لذا هدف از این پژوهش بررسی چگونگی ارتباط رواناب سطحی در خروجی حوضه آبی دهگلان در ارتباط با تغییرات پوشش برف در ارتفاعات حوضه است. رواناب ناشی از ذوب برف در حوضه آبی دهگلان با استفاده از مدل رواناب-ذوب برف بررسی شده است. بدین منظور ابتدا خصوصیات فیزیکی حوضه شامل محیط‏ْْْ‏، مساحت و طبقات ارتفاعی با استفاده از اطلاعات رقومی موجود محاسبه شد، اطلاعات اقلیمی و هیدرومتری نیز از سازمان­های ذیربط گردآوری شدند. نسبت پوشش برفی حوضه با استفاده از تولیدات 8 روزه سطح پوشش برف در مقیاس جهانی از داده‌های پوشش برف مودیس موجود در سایت سازمان ناسا که توسط الگوریتم SNOWMAP تولیدشده است. در ادامه اطلاعات مورد نیاز وارد مدل شده و عمل شبیه­سازی متناسب با خصوصیات حوضه مورد مطالعه صورت گرفت. پارامترهای ارزیابی که توسط مدل جهت ارزیابی دقت جریان شبیه سازی شده مورد استفاده قرار می­گیرد ضریب تبیین و تفاضل حجمی می­باشد. فرآیند شبیه­سازی جریان حاصل از ذوب برف با محاسبه عوامل و فراسنج­های لازم در دوره دسامبر 2004 تا آوریل 2005 (آذر ماه 1383تا فروردین ماه 1384) صورت گرفته است. نتایج شبیه­سازی نشان می­دهد که مدل رواناب- ذوب برف قادر به شبیه­سازی رواناب با ضریب تبیین 52 درصد و تفاضل حجمی 2/23 است. ضریب تبیین و تفاضل حجمی به­دست آمده دقت متوسط مدل را در شبیه­سازی رواناب ناشی از ذوب برف در حوضه نشان می­دهد که می­تواند ناشی از خصوصیات فیزیکی حوضه باشد. در کل نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که با توجه با این­که مدل SRM برای حوضه‌های کوهستانی طراحی شده است در منطقه مورد مطالعه که تلفیقی از دشت و کوهستان است به دلیل تأثیر عوامل دیگری مانند نفوذ به آب‌های زیرزمینی کارآیی پایین‌تری را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

• واژگان کلیدی: پوشش برف
• مدل رواناب-ذوب برف
• حوضه آبی دهگلان
• شبیه‌سازی

موضوعات

• ژئومورفولوژی

عنوان مقاله [English]

Simulation of the Runoff Resulted from Snowmelt Using of the Remote Sensing Data (Case Study: Dehgolan Basin)

نویسندگان [English]

• hosein nazm far ¹
• masud moradi ²

¹ - Associate Professor of Geography, University of Mohaghegh Ardabili.

² Ph.D Student of Geography, University of Mohaghegh Ardabili.

چکیده [English]

Abstract    
Given the lack of information about the amount of snow in the highland area, the use of satellite imagery can be helpful in distributing of snow cover and resulted stream flow in water basins. The aim of this study is to investigate surface runoff at the Dehgalan basin outlet associate with changes in snow cover in the highlands of the basin. To this purpose the Values of runoff resulted from snowmeltin Dehgalan basin were simulated using snowmelt runoff model. In order to simulate, first climatic and hydrometric data were collected from Iran meteorological organization and Kurdestan Regional Water Co and then physical characteristics of basin include perimeter, area, and high zones were calculated using digital information. Climatic and hydrometric information were obtained from linked organizations.  The ratio of basin snow cover was prepared by the SNOWMAP algorithm using 8-day snow cover products at the global scale bands of MODIS snow cover data from NASA site. The information that was essential for modeling were entered to model and simulating process was done according to the requirements of the particular specification of catchment. The assessment parameters that were used by model to evaluating the accuracy of the simulation included the coefficient of determination and volume differencing. The procedure of simulation of runoff resulting from snowmelt was conducted by calculateion necessary factors and parameters in the time period of December 2004 to April 2005. The results of simulation showed that snowmelt-runoff model was efficiently capable to simulating runoff from snowmelt in Dehgolan basin by 52% coefficient determination and volume difference of 2.23. The obtained correlation coefficient and difference of volume shows the mean accuracy of model in simulation of snowmelt- runoff in the basin. It could be caused by the physical characteristics of the basin. The results of this study showed that the operation of SRM model in study area as a coupled of mountainous and plain basin was less than mere mountainous basins.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Snow cover
• Snow melt-runoff model
• Dehgolan basin
• Simulation