مقاله علمی پژوهشی
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
عباس امینی؛ طیبه زاهدی
چکیده
چکیده توسعه اقتصاد روستایی از اهداف مهم در برنامهریزی مناطق روستایی است و شناخت توانهای بالقوه و بالفعل هر منطقهای ضرورتی تام در این رابطه دارد. پرورش گل محمدی بهعنوان یکی از زیربخش‌های کشاورزی نقش مهمی در ایجاد اشتغال و درآمدزایی در جامعه روستایی لاله‌زار استان کرمان داشته و امرار معاش بسیاری از روستاییان این منطقه وابسته ...
بیشتر
چکیده توسعه اقتصاد روستایی از اهداف مهم در برنامهریزی مناطق روستایی است و شناخت توانهای بالقوه و بالفعل هر منطقهای ضرورتی تام در این رابطه دارد. پرورش گل محمدی بهعنوان یکی از زیربخش‌های کشاورزی نقش مهمی در ایجاد اشتغال و درآمدزایی در جامعه روستایی لاله‌زار استان کرمان داشته و امرار معاش بسیاری از روستاییان این منطقه وابسته به آن میباشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش این فعالیت در توسعه اقتصادی روستاهای این منطقه صورت گرفته است. روش تحقیق از نوع توصیفی و پیمایشی بوده و جمع‌آوری اطلاعات از طریق عملیات میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری را خانوارهای روستایی دهستان تشکیل می‌دهند که از بین آنها نمونه‌ای به حجم 250 نفر انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. سنجش پایایی پرسشنامه از طریق مطالعه مقدماتی و آزمون آلفای کرونباخ صورت گرفت. نتایج نشان داد پرورش گل فعالیتی با مزیت اقتصادی در منطقه است که توانسته با جلب مشارکت بالای زنان روستایی، علاوه بر ارتقاء منزلت اجتماعی و اقتصادی، توان بالقوه آنان را در تأمین بخشی از درآمد و تقویت اقتصاد خانوار به فعلیت برساند. همچنین با توجه به ارگانیک بودن پرورش و تولید این محصول، توانسته است فرهنگ پایداری را به سیستم کشاورزی منطقه وارد کند و اثرات محیطی و اقتصادی مثبتی را بر جا بگذارد. ایجاد زمینههای مناسب برای اشتغال و درآمد از طریق فعالیتهای جانبی و تقویت انگیزه ماندگاری جمعیت در روستاها، از جمله اثرات دیگر این فعالیت در منطقه بوده است. دورنمای تداوم و گسترش این فعالیت در آینده نیز با توجه به ویژگیهای منطقه امیدبخش بهنظر میرسد.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
نادر پیرمرادیان؛ حسین هادی نیا؛ افشین اشرف زاده
چکیده
چکیده پیشبینی و ارزیابی میزان تغییرات پارامترهای هواشناسی در اثر تغییر اقلیم بهویژه از منظر مدیریت منابع آب از اهمیت بالایی برخوردار است. مدل LARS یک مدل تولیدکننده دادههای هواشناسی است که با ریزمقیاس نمایی مدلهای گردش عمومی جو (GCM) اقدام به پیشبینی پارامترهای هواشناسی مینماید. در این مطالعه، ابتدا برای ...
بیشتر
چکیده پیشبینی و ارزیابی میزان تغییرات پارامترهای هواشناسی در اثر تغییر اقلیم بهویژه از منظر مدیریت منابع آب از اهمیت بالایی برخوردار است. مدل LARS یک مدل تولیدکننده دادههای هواشناسی است که با ریزمقیاس نمایی مدلهای گردش عمومی جو (GCM) اقدام به پیشبینی پارامترهای هواشناسی مینماید. در این مطالعه، ابتدا برای ارزیابی عملکرد 15 مدل مختلف گردش عمومی جو در شبیهسازی دادههای بارش، تابش، دمای کمینه و دمای بیشینه ایستگاه سینوپتیک رشت در دوره (2012-2011)، ریزمقیاس آماری هر کدام از مدلهای GCM توسط مدل LARS انجام پذیرفت. سپس پیشبینی پارامترهای مذکور بر پایه مدلهای GCM منتخب برای دو دوره 30 ساله 2042-2013 و 2072- 2043 انجام شد. نتایج پیشبینی نشان داد در مورد پارامترهای دمای کمینه و بیشینه بیشترین تغییرات میانگین بلندمدت سالانه نسبت به دوره پایه، در دوره 30 ساله دوم و به ترتیب تحت سناریویهای A2و A1B و به میزان 3/1 و 0/2 درجه سانتیگراد رخ خواهد داد. روند تغییرات تابش در دورههای آینده و برای تمام فصول سال کاهشی خواهد بود. بیشترین کاهش تحت سناریوی A2 و در دوره دوم 30 ساله به میزان 4/143 مگاژول بر مترمربع و در فصل زمستان رخ خواهد داد. میزان بارش، در اکثر فصول سال در دورههای آتی افزایش خواهدداشت. بر این اساس، بیشترین افزایش در دوره 30 ساله دوم تحت سناریوی B1 به مقدار 5/55 میلیمتر و در فصل پاییز خواهد بود.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
محمدعلی قربانی؛ سرور پوربابک؛ حسین جباری خامنه؛ اسماعیل اسدی؛ محمدحسن فاضلی فرد
چکیده
چکیده طبقهبندی ایستگاههای هواشناسی موجب اختصاص حجم زیادی از اطلاعات به چند دسته متجانس کوچکتر، سهولت استفاده در مدلسازی و همچنین کمک شایانی به گسترش اطلاعات نقطهای به اطلاعات منطقهای برای نقاط فاقد آمار مینماید. در این تحقیق 112 ایستگاه هواشناسی پس از بررسیهای اولیه از بین تمام ایستگاههای سینوپتیک کشور ...
بیشتر
چکیده طبقهبندی ایستگاههای هواشناسی موجب اختصاص حجم زیادی از اطلاعات به چند دسته متجانس کوچکتر، سهولت استفاده در مدلسازی و همچنین کمک شایانی به گسترش اطلاعات نقطهای به اطلاعات منطقهای برای نقاط فاقد آمار مینماید. در این تحقیق 112 ایستگاه هواشناسی پس از بررسیهای اولیه از بین تمام ایستگاههای سینوپتیک کشور انتخاب و سپس با استفاده از خوشه‌بندی فازی و شبکه عصبی مصنوعی کوهونن طبقهبندی دمائی آنها مورد بررسی قرار گرفت. میانگین دمای سالانه، طول جغرافیایی، عرض جغرافیایی و ارتفاع ایستگاهها بهعنوان پارامترهای ورودی معیارهای طبقهبندی در نظر گرفته شدند. تعداد بهینه خوشهها با استفاده از شاخص دیویس-بولدین، محاسبه و ایستگاههای هر خوشه به تفکیک مشخص و با کمک سیستم اطلاعات جغرافیائی روی نقشه مشخص گردید. در ادامه از پهنهبندی اقلیمی کشور بر اساس روش دمارتن جهت ارزیابی دقت هر دو روش استفاده گردید. هر چند نتایج حاکی از دقت قابل قبول هر دو روش میباشد، لیکن خوشه‌بندی فازی تا حدودی نسبت به شبکه عصبی کوهونن انطباق بهتری را با پهنه‌های اقلیمی حاصل از روش دمارتن نشان میدهد
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
حمید جلیلوند؛ حسین زارعان؛ حجت ا... یزدانپناه؛ سعید موحدی؛ مهدی مومنی؛ نبی ا... یارعلی
چکیده
چکیده آگاهی از اقلیم گذشته جهت پیشبینی و برنامهریزی آینده نیاز به دادههای اقلیمی صحیح و طولانی مدت دارد. در این مطالعه، اقدام به بازسازی مجموع بارندگی منطقه دنا، به کمک پهنای حلقههای سالیانه گونه بلوط ایرانی، توسط رگرسیون چندگانه، نمودهایم. با این هدف دو ارتفاع رویشی در جنگلهای منطقه دنا انتخاب و 36 نمونه رویشی ...
بیشتر
چکیده آگاهی از اقلیم گذشته جهت پیشبینی و برنامهریزی آینده نیاز به دادههای اقلیمی صحیح و طولانی مدت دارد. در این مطالعه، اقدام به بازسازی مجموع بارندگی منطقه دنا، به کمک پهنای حلقههای سالیانه گونه بلوط ایرانی، توسط رگرسیون چندگانه، نمودهایم. با این هدف دو ارتفاع رویشی در جنگلهای منطقه دنا انتخاب و 36 نمونه رویشی از 18 پایه در دو جهت جغرافیایی جنوب غربی و شمال شرقی، در قطر برابر سینه استخراج و توسط نرم افزار اتوکد با دقت 3 میکرون قرائت شدند. بعد از مرحله تطابق زمانی، برای حذف اثرات غیراقلیمی، تمامی پارامترهای اقلیمی و سری زمانی حلقههای رویشی استاندارد شدند. گاهشناسی باقیماندهمحاسبه شده با متغیرهای اقلیمی طی دوره 2011-1881 واسنجی و همبستگی معنادار مثبت متغیرها با پهنای دوایر رویشی تأیید شد. بر اساس روابط و همبستگی بین گاهشناسی بهدست آمده و دادههای اقلیمی دوره آماری مشترک، کار بازسازی بارندگی سالیانه انجام و مشخص شد، مقدار بارندگی 3 دهه اخیر، نسبت به میانگین بارندگی یک قرن قبل از خود، یک افزایش حدود 4 درصدی را داشته است.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
علی محمدخورشیددوست؛ مجتبی فخاری
چکیده
چکیده یکی از مهمترین مسائل در مناطق خشک و نیمهخشک مدیریت منابع آب است. بنابراین با مطالعه و شناخت رفتارها و احتمال وقوع یا عدم وقوع بارش توان مدیریتی مربوط به منابع آبی را در این مناطق بهبود بخشید. در این پژوهش احتمال وقوع روزهای همراه با بارش در جنوب غرب ایران با استفاده از دادههای بارش روزانه ایستگاههای سینوپتیک ...
بیشتر
چکیده یکی از مهمترین مسائل در مناطق خشک و نیمهخشک مدیریت منابع آب است. بنابراین با مطالعه و شناخت رفتارها و احتمال وقوع یا عدم وقوع بارش توان مدیریتی مربوط به منابع آبی را در این مناطق بهبود بخشید. در این پژوهش احتمال وقوع روزهای همراه با بارش در جنوب غرب ایران با استفاده از دادههای بارش روزانه ایستگاههای سینوپتیک در دوره آماری 1995-2009 و با استفاده از مدل زنجیره مارکف انجام شد. سپس ماتریس فراوانی، ماتریس تغییر وضعیت و ماتریس پایا محاسبه شد و در نهایت بارشهای تداومی و دوره بازگشت بارشهای 2 و 5 روزه محاسبه گردید. نتایج نشان میدهد که کمترین احتمال بارش در مناطق هموار و بیشترین احتمال بارش در مناطق کوهستانی است. همچنین بیشترین احتمال ماهانه مربوط به ژانویه و کمترین احتمال در تابستان قرار دارد. کمترین دوره بازگشت و بیشترین بارشهای تداومی در ایستگاههای کوهستانی و بیشترین دوره بازگشت و کمترین احتمال بارشهای تداومی در مناطق هموار قرار دارد. همچنین در ماه ژوئن برخلاف سایر ماهها احتمال روزهای بارانی در دامنه پشت به باد بیشتر است
مقاله علمی پژوهشی
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
یعقوب دین پژوه
چکیده
چکیده هدف این مطالعه تحلیل روند کیفیت آب رودخانههای استان آذربایجانشرقی با روشهای ناپارامتری میباشد. بدین منظور، از اطلاعات دادههای غلظت یونهایCa ،Mg، Cl، Na، HCo3، pH، SO4، TDS، EC،SAR ، درصدسدیم، مجموع آنیونها، مجموع کاتیونهادرده ایستگاه آبسنجی (1387-1362) استفاده شد. برای آزمون روند از روش من-کندال پس از حذف اثر ضرایب خودهمبستگی ...
بیشتر
چکیده هدف این مطالعه تحلیل روند کیفیت آب رودخانههای استان آذربایجانشرقی با روشهای ناپارامتری میباشد. بدین منظور، از اطلاعات دادههای غلظت یونهایCa ،Mg، Cl، Na، HCo3، pH، SO4، TDS، EC،SAR ، درصدسدیم، مجموع آنیونها، مجموع کاتیونهادرده ایستگاه آبسنجی (1387-1362) استفاده شد. برای آزمون روند از روش من-کندال پس از حذف اثر ضرایب خودهمبستگی معنیدار استفاده شد. بهمنظور تخمین شیب خط روند از روش تخمینگر Sen استفاده شد. نتایج نشان داد که در اغلب ایستگاههای مورد بررسی غلظت یونهای مثبت و EC دارای روند افزایشی بود. در ایستگاههایی که میزان رواناب آنها روند منفی معنیدار داشته است روند تغییرات غلظت اغلب عناصر شیمیایی موجود در آب‌های سطحی مثبت و معنیدار بود. بررسی کیفیت آب رودخانهها با روش ویلکاکسن نیز نشان داد که کیفیت آب رودخانهها نسبت به دهههای گذشته افت کرده است. دلیل این افت به کاهش دبی رودخانهها و تخلیه آلایندههای مختلف به رودخانهها نسبت داده شد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
معصومه رجبی؛ علی شیری طرزم
چکیده
چکیده در شمال غرب ایران بیش از 50 گنبد نمکی با سن نئوژن وجود دارد که 48 گنبد دارای ابعاد قابل اندازهگیری هستند. یکی از معیارهایی که می توان براساس آن گنبدهای نمکی شمال غرب ایران را طبقهبندی نمود، ویژگی های ساختاری برونزدهای نمکی منطقه میباشد. در این مقاله گنبدهای نمکی شمال غرب ایران با توجه به ویژگیهای ساختاری به دو ...
بیشتر
چکیده در شمال غرب ایران بیش از 50 گنبد نمکی با سن نئوژن وجود دارد که 48 گنبد دارای ابعاد قابل اندازهگیری هستند. یکی از معیارهایی که می توان براساس آن گنبدهای نمکی شمال غرب ایران را طبقهبندی نمود، ویژگی های ساختاری برونزدهای نمکی منطقه میباشد. در این مقاله گنبدهای نمکی شمال غرب ایران با توجه به ویژگیهای ساختاری به دو گروه گنبدهای با ساختار تک شیب و گنبدهای با ساختار طاقدیسی تقسیم شدهاند، ابتدا نمودار پراکنش، خط رگرسیون، نوع و مقدار همبستگی بین پارامترهای مورفومتری هر گروه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است، سپس پارامترهای هر گروه با گروه دیگر با هم مقایسه شده است. بررسی پارامترهای مورفومتری گنبدها نشان می‌دهند که گنبدهای نمکی تکشیب نسبت به گنبدهای نمکی طاقدیسی دارای مساحت، دایرهواری و ارتفاع کمتر ولی ضریب کشیدگی و ضریب برافراشتگی بیشتری هستند. همچنین گنبدهای تکشیب یا روی گسلها و یا در فاصله کمی از گسلها قرار دارند، بنابراین گنبدهای تک شیب نسبت به گنبدهای طاقدیسی، بیشتر تحت تاثیر گسلها هستند.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
شهرام روستایی؛ حسن احمدزاده؛ محمدرضا نیکجو؛ مریم دهقانی
چکیده
چکیده جهت کاهش آسیبپذیری ناشی از مخاطرات طبیعی، تغییر مکان استقرار برخی از روستاهای کشور اجتنابناپذیر است. طرح جابجائی و اسکان مجدد روستائی طرحی است که با مطالعه علل جابجایی و بررسی ویژگیهای اجتماعی و اقتصادی روستاییان و ارزیابی محیطی و کالبدی گزینه‌های مکان استقرار جدید، اقدام به تعیین مکان بهینه استقرار و فعالیت ...
بیشتر
چکیده جهت کاهش آسیبپذیری ناشی از مخاطرات طبیعی، تغییر مکان استقرار برخی از روستاهای کشور اجتنابناپذیر است. طرح جابجائی و اسکان مجدد روستائی طرحی است که با مطالعه علل جابجایی و بررسی ویژگیهای اجتماعی و اقتصادی روستاییان و ارزیابی محیطی و کالبدی گزینه‌های مکان استقرار جدید، اقدام به تعیین مکان بهینه استقرار و فعالیت روستاهای مورد بررسی مینماید. روستای گوگرد بهعلت آسیبپذیری در برابر وقوع زمین لغزشهای متوالی چندین بار جهت جابجایی مورد مطالعه قرار گرفته و در نهایت محلی برای جابجایی آن در نظر گرفته شده است. در صورتی که خود این مکان در برابر مخاطرات طبیعی آسیبپذیر باشد؛ سبب فروپاشی کالبدی، اقتصادی و اجتماعی روستا خواهد شد. ارزیابیآسیبپذیریدر ارتباطبامخاطرات طبیعی، نیازمندابزاردقیقباقابلیت کاربرددرسطحفضاییگستردهاست. ازاین رودر این پژوهش جهت ارزیابی میزان پایداری مکان منتخب برای جابجایی روستای گوگرد،ابتدانرخودامنه جابجایی،طی دوره زمانی 2003 تا 2010 بابهرهگیریاز از 25 تصویر راداریسنجنده ASAR ماهواره ENVISAT بهکمکتکنیکتداخلسنجی تفاضلیراداری (D-InSAR) با روش SBAS استخراجشد.نتایج بررسیها و نقشه نهایی جابجایی نشان داد که مکان منتخب از نظر پایداری شرایط مساعدی ندارد و بهطور متوسط 12سانتیمتر در سال جابجایی در راستای خط دید ماهواره را تجربه میکند. به منظوررفتار سنجی دامنههایمحدودهموردمطالعه در برابر حرکات دامنهای، ارزیابی میزان پایداری محیط و درک بهینه آن، نمودار سری زمانی جابجایی برای 6 نقطه در پیرامون مکان منتخب ترسیم گردید. این نمودارها نشانگر وجود حرکت رو به پایین در تمام جهات دامنههای مکان منتخب در راستای خط دید سنجنده میباشد که میزان آن بین 14-8 سانتیمتر متغیر است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی روستایی
محمد ظاهری؛ ناهید کارگر
چکیده
چکیده تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین شهرها با نواحی پیرامونی واز آن جملهنواحی روستایی واقع در حوزه نفوذ آنها، به مرور منجر به تغییرات مختلف در عرصههای گوناگون آنها میگردد. ازجملهاین پدیدههاتحرکات مکانی جمعیت بهصورت مهاجرت شهری- روستایی است. بدیهی است که این حجم مهاجران اثرات زیادی بر ساختارهای جمعیتی، ...
بیشتر
چکیده تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین شهرها با نواحی پیرامونی واز آن جملهنواحی روستایی واقع در حوزه نفوذ آنها، به مرور منجر به تغییرات مختلف در عرصههای گوناگون آنها میگردد. ازجملهاین پدیدههاتحرکات مکانی جمعیت بهصورت مهاجرت شهری- روستایی است. بدیهی است که این حجم مهاجران اثرات زیادی بر ساختارهای جمعیتی، اقتصادی و حتی کالبدی روستاها خواهند داشت. در مطالعه حاضر، علاوه بر بررسی روند تحولات ساختار جمعیتی، اقتصادی و کالبدی آن تعداد از سکونتگاههای روستایی واقع درشرق تبریز که در جریان جنین تحرکاتی قرار گرفته و ویژگی خوابگاهی بهخود گرفتهاند، ریشهیابی علل این شکلگیری نیز مورد بررسی قرار میگیرد. اساس مطالعه مبتنی بر مطالعات میدانی (مشاهده مستقیم، تکمیل پرسشنامههای مختلف ومصاحبه با صاحبنظران) میباشد. جهت تحلیل دادهها، از نرمافزار آماری SPSSو از روشهای آماریf.statistics و xi2 بهره گرفته میشود. نتایج بررسیها نشان داد که روابط متقابل فضایی و نیز عملکردی موجود بین کلانشهر تبریز و روستاهای مورد مطالعه، نقش عمدهای در تحولات جمعیتی، اقتصادی و کالبدی روستاها داشته است. در این میان گسترش لجام گسیخته شهر تبریز و وجود مشکلاتی چون بالا بودن هزینههای زندگی و مشکلات معیشتی، گرانی زمین و مسکن، آلودگی بیش از حد هوا بهعنوان عوامل دافع و در مقابل ارزانی زمین و مسکن، پاکیزگی هوا در روستاها، وجود تسهیلات حمل ونقل و جادههای ارتباطی مناسب در روستاهای مورد مطالعه بهعنوان عوامل جاذب عمل کرده و بخشی از شهرنشینان را به سکونت در روستاهای مزبور سوق داده است.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
سیدکاظم علوی پناه؛ عبدالعلی رضایی؛ سعید ازادی قطار؛ حمیدرضا جدی ازغندی
چکیده
چکیده پدیده جزیره حرارتی شهری بهطور کلی بهوسیله یک کاهش در جریان گرمای نهان و یک افزایش در گرمای محسوس در مناطق شهری صورت میگیرد. امروزه این پدیده یکی از معضلات عمده شهرهای بزرگ میباشد، بهطوری که توجه بسیاری از محققان و متخصصان در رشتههای مختلف را بهخود جلب نموده است. در این تحقیق جزایر حرارتی ...
بیشتر
چکیده پدیده جزیره حرارتی شهری بهطور کلی بهوسیله یک کاهش در جریان گرمای نهان و یک افزایش در گرمای محسوس در مناطق شهری صورت میگیرد. امروزه این پدیده یکی از معضلات عمده شهرهای بزرگ میباشد، بهطوری که توجه بسیاری از محققان و متخصصان در رشتههای مختلف را بهخود جلب نموده است. در این تحقیق جزایر حرارتی شهر تهران که یکی از پرجمعیتترین شهرهای دنیا بوده و هر روزه بر جمعیت و ساخت و سازهای آن افزوده میشود، مورد مطالعه قرارگرفته است. هدف این پژوهش، استفاده از تصاویر ماهوارهای بهمنظور مقایسه دو شاخص تفاضل پوشش گیاهی نرمال شده (NDVI) و سطوح غیرقابل نفوذ (ISA) بهعنوان پارامترهای نمایشگر جزایر حرارتی شهری سطحی (SUHI) از طریق بررسی رابطه آنها با شاخص دمای سطحی زمین (LST) و نقشه کاربری اراضی میباشد. بدین منظور از تصویرTM ماهوارهلندست 5، مشاهدات دمایی ایستگاههای هواشناسی، نقشه کاربری اراضی 2000/1و مدل زیرپیکسل استفاده شده است. نتایج این بررسی نشان میدهد که رابطهای خطی و قوی بین LST و ISA وجود دارد، درحالی که رابطهی بین LST و NDVI بسیار ضعیف و منفی میباشد و بهمنظور بررسی کمی LST در مطالعات مربوط به جزایر حرارتی شهری با استفاده از سنجش از دور حرارتی، شاخص ISA بسیار مناسبتر از شاخص NDVI میباشد. همچنین با برررسی درصد سطوح غیرقابل نفوذ در هر یک از کاربریها این نتیجه حاصل شد که کاربری مسکونی بهدلیل وجود سطوحی مانند آسفالت، بتن و... دارای بیشترین درصد سطوح غیرقابل نفوذ وکاربری پوشش گیاهی دارای کمترین درصد سطوح غیرقابل نفوذ میباشند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
علی اکبر عنابستانی؛ مهدی جوانشیری؛ ام البنین هراتی
چکیده
چکیده امروزه طرح هادی روستایی مهمترین ابزار مدیریت توسعه روستایی در ایران است. با گذشت بیش از سه دهه از شروع اجرای این‌گونه طرح‌ها در نواحی روستایی کشور، لازم است بدانیم که اجرای این‌گونه طرح‌ها چه نتایجی بهخصوص در ابعاد فیزیکی- کالبدی برای فضاهای روستایی کشور به همراه داشته است. این نوشتار جهت بررسی نتایج فیزیکی-کالبدی ...
بیشتر
چکیده امروزه طرح هادی روستایی مهمترین ابزار مدیریت توسعه روستایی در ایران است. با گذشت بیش از سه دهه از شروع اجرای این‌گونه طرح‌ها در نواحی روستایی کشور، لازم است بدانیم که اجرای این‌گونه طرح‌ها چه نتایجی بهخصوص در ابعاد فیزیکی- کالبدی برای فضاهای روستایی کشور به همراه داشته است. این نوشتار جهت بررسی نتایج فیزیکی-کالبدی طرح به بحث کاربریهای پیشنهادی پرداخته و در این زمینه به ارزیابی میزان تحققپذیری کاربریهای پیشنهادی، و در ادامه میزان انطباق این کاربریها را در مرحله اجرای طرح با نقشه کاربریهای مصوب این طرح‌ها را در روستاهای شهرستان خواف مورد توجه قرار داده است. برای برآورد میزان تحققپذیری کاربریهای پیشنهادی طرحهای هادی روستایی از مقایسه نقشه پیشنهادی مصوب روستاهای مورد مطالعه در سالهای 80-82 و نقشه وضع موجود آنها در سال جاری (1392) استفاده شده است. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی است که برای گردآوری اطلاعات از روشهای میدانی و اسنادی استفاده شده و نیز تهیه و تحلیل کلیه نقشهها با استفاده از نرمافزار ArcGIS انجام گرفته است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که بیشترین درصد تحققپذیری مربوط به کاربری ورزشی با 8/87 درصد و کمترین مربوط به کاربری فضای سبز با 1/12 درصد میباشد. همچنین کمترین میزان انطباقیافتگی در بین کاربریهای پیشنهادی مربوط به روستای سده با 8/71 درصد انطباق و بیشترین مربوط به روستای خرگرد با 3/99 درصد میباشد. در زمینه اجرایی شدن کاربریهای پیشنهادی، باتوجه به تحقق تنها 53 درصد مساحت کاربریها میتوان نتیجه گرفت که تحققپذیری کاربریهای پیشنهادی در این روستاها ضعیف بوده اما همین میزان مساحت اجرا شده با کاربریهای نقشه پیشنهادی انطباق لازم را داشته است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
ابوالفضل قنبری
چکیده
چکیده در پژوهش حاضر، با استفاده از 10 معیار محیطی و با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی به ارزیابی محدوده شهر تبریز از منظر مسایل محیط طبیعی برای شناسایی مکانهای بهینه برای ایجاد طرح مسکن مهر و مقایسه آن با موقعیت فعلی طرحهای اجرا شده اقدام شد. با توجه به اینکه پهنه‌های مناسب شناسایی شده برای جانمایی طرح مسکن مهر در محدوده ...
بیشتر
چکیده در پژوهش حاضر، با استفاده از 10 معیار محیطی و با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی به ارزیابی محدوده شهر تبریز از منظر مسایل محیط طبیعی برای شناسایی مکانهای بهینه برای ایجاد طرح مسکن مهر و مقایسه آن با موقعیت فعلی طرحهای اجرا شده اقدام شد. با توجه به اینکه پهنه‌های مناسب شناسایی شده برای جانمایی طرح مسکن مهر در محدوده شهر تبریز، در مساحتهای متفاوت در محدوده مورد مطالعه پراکنده شدهاند و بهعلت نبود قابلیت برنامهریزی در همه پهنهها، با استفاده از مدلهای TOPSIS، SAW و MORIS به اولویتبندی پهنه‌های مناسب از نظر قابلیت اجرای طرح اقدام شده است، همچنین تحلیل حساسیت پهنه‌های شناسایی شده با توجه به 10 معیار مکانیابی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد 7 پهنه مناسب در محدوده 10 کیلومتری شهر تبریز وجود دارد که با توجه به معیارهای مورد بررسی بهترین شرایط را برای ساخت مجتمعهای مسکن مهر دارا میباشند، همچنین بررسیهای مدلهای رتبهبندی نشان میدهد که مناسبترین پهنه برای جانمایی طرح مسکن مهر در نزدیک جاده تبریز - مراغه قرار دارد. همچنین نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد که طرح مسکن مهر در شهر تبریز علاوه بر تبعیت از مسایل اقتصادی و بحث تملک زمین، که علت اصلی انتخاب مکان طرح بوده، میتوانست در یک شرایط محیطی بهتر، در یک محدوده نزدیک به شهر تبریز مکانیابی شده تا علاوه بر حمایت اقتصادی از ساکنان مسکن مهر، شرایط محیطی و حفاظت مناسب از عوامل ایجاد بلایای طبیعی را در نظر بگیرد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
اسماعیل نصیری هند خاله؛ رباب حسین زاده؛ اسماعیل صفرعلی زاده
چکیده
چکیده امروزه توسعه گردشگری بهعنوان فعالیتی سودآور، در اولویت برنامهریزی کشورها قرار گرفته است. اما توسعه گردشگری نیاز به توسعه زیرساختها دارد که معمولاً در کشورهای جهان سوم تمرکز زیر ساختهای گردشگری در شهرهای بزرگ و مراکز استانها، باعث رونق گردشگری در شهرهای بزرگ شده و شهرهای کوچک و حتی روستاهای با پتانسیل بالای ...
بیشتر
چکیده امروزه توسعه گردشگری بهعنوان فعالیتی سودآور، در اولویت برنامهریزی کشورها قرار گرفته است. اما توسعه گردشگری نیاز به توسعه زیرساختها دارد که معمولاً در کشورهای جهان سوم تمرکز زیر ساختهای گردشگری در شهرهای بزرگ و مراکز استانها، باعث رونق گردشگری در شهرهای بزرگ شده و شهرهای کوچک و حتی روستاهای با پتانسیل بالای توریستی از مزایای آن کم بهره بودهاند. شناسایی سطوح توسعهیافتگی شهرستانها بهلحاظ زیرساختهای گردشگری میتواند در برنامهریزی برای مناطق کمتر توسعهیافته کمک شایانی نماید. تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی سعی در تحلیل زیرساختهای گردشگری شهرستانهای استان آذربایجان غربی دارد که در این راستا 14 متغیر انتخاب گردیده و با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی درspss مورد تحلیل قرار گرفته است. متغیرهای فوق به 2 عامل تأثیرگذار کاهش یافت و در نهایت با تلفیق امتیازات عاملی حاصله، شهرستانها رتبهبندی شده و سطوح توسعهیافتگی آنها مشخص گردید. نتایج حاصله حاکی از آن است که، شهرستان ارومیه بهلحاظ برخورداری از زیرساختها در رتبه اول و شهرستان خوی در رتبه دوم و شهرستانهای شوط و پلدشت در رتبه شانزدهم و هفدهم قرار گرفتهاند. و سطحبندی شهرستانهای استان نشان از وجود ناهمگنی در سطح استان دارد بهطوری که، شهرستان ارومیه در سطح کاملاً توسعهیافته و شهرستانهای خوی و سردشت، توسعهیافته و شهرستانهای چالدران، ماکو، مهاباد، سلماس، میاندوآب، نقده، بوکان در حال توسعه و بقیه شـهرستانها محروم میباشند و بین رتبه هر شهرستان بهلحاظ بـرخورداری از زیرساختها و جاذبههای گردشگری شهرستانها رابطه مثبت وجود دارد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
حسین نظم فر؛ مسعود مرادی
چکیده
چکیده با توجه به کمبود اطلاعات اقلیمی در مورد مقادیر بارش برف در ارتفاعات، استفاده از تصاویر ماهوارهای میتواند در بررسی توزیع پوشش برف و راواناب حاصل از آن در حوضه‌های آبی کمک کند. لذا هدف از این پژوهش بررسی چگونگی ارتباط رواناب سطحی در خروجی حوضه آبی دهگلان در ارتباط با تغییرات پوشش برف در ارتفاعات حوضه است. رواناب ناشی از ذوب ...
بیشتر
چکیده با توجه به کمبود اطلاعات اقلیمی در مورد مقادیر بارش برف در ارتفاعات، استفاده از تصاویر ماهوارهای میتواند در بررسی توزیع پوشش برف و راواناب حاصل از آن در حوضه‌های آبی کمک کند. لذا هدف از این پژوهش بررسی چگونگی ارتباط رواناب سطحی در خروجی حوضه آبی دهگلان در ارتباط با تغییرات پوشش برف در ارتفاعات حوضه است. رواناب ناشی از ذوب برف در حوضه آبی دهگلان با استفاده از مدل رواناب-ذوب برف بررسی شده است. بدین منظور ابتدا خصوصیات فیزیکی حوضه شامل محیطْْْ، مساحت و طبقات ارتفاعی با استفاده از اطلاعات رقومی موجود محاسبه شد، اطلاعات اقلیمی و هیدرومتری نیز از سازمانهای ذیربط گردآوری شدند. نسبت پوشش برفی حوضه با استفاده از تولیدات 8 روزه سطح پوشش برف در مقیاس جهانی از دادههای پوشش برف مودیس موجود در سایت سازمان ناسا که توسط الگوریتم SNOWMAP تولیدشده است. در ادامه اطلاعات مورد نیاز وارد مدل شده و عمل شبیهسازی متناسب با خصوصیات حوضه مورد مطالعه صورت گرفت. پارامترهای ارزیابی که توسط مدل جهت ارزیابی دقت جریان شبیه سازی شده مورد استفاده قرار میگیرد ضریب تبیین و تفاضل حجمی میباشد. فرآیند شبیهسازی جریان حاصل از ذوب برف با محاسبه عوامل و فراسنجهای لازم در دوره دسامبر 2004 تا آوریل 2005 (آذر ماه 1383تا فروردین ماه 1384) صورت گرفته است. نتایج شبیهسازی نشان میدهد که مدل رواناب- ذوب برف قادر به شبیهسازی رواناب با ضریب تبیین 52 درصد و تفاضل حجمی 2/23 است. ضریب تبیین و تفاضل حجمی بهدست آمده دقت متوسط مدل را در شبیهسازی رواناب ناشی از ذوب برف در حوضه نشان میدهد که میتواند ناشی از خصوصیات فیزیکی حوضه باشد. در کل نتایج این پژوهش نشان میدهد که با توجه با اینکه مدل SRM برای حوضه‌های کوهستانی طراحی شده است در منطقه مورد مطالعه که تلفیقی از دشت و کوهستان است به دلیل تأثیر عوامل دیگری مانند نفوذ به آب‌های زیرزمینی کارآیی پایین‌تری را نشان میدهد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
سیدهدایت ا... نوری؛ عفت فتحی؛ سیدابوالفضل مسعودیان
چکیده
چکیده قنات یکیازپیچیدهترین فنون ابداعی بشر برای استخراج منابع آب زیر زمینی درمناطقخشکو نیمهخشکاستکهبرایآبرسانیدرمناطقکمآبوحتیبدونآببهوجودآمدهاست. قناتها در شهرستان لنجان علیرغم دسترسی مردم این شهرستان به آب رودخانه زاینده رود از اهمیت فراوانی برخوردار است و در این منطقه از رشته قناتهایی جهت آبیاری سطوح ...
بیشتر
چکیده قنات یکیازپیچیدهترین فنون ابداعی بشر برای استخراج منابع آب زیر زمینی درمناطقخشکو نیمهخشکاستکهبرایآبرسانیدرمناطقکمآبوحتیبدونآببهوجودآمدهاست. قناتها در شهرستان لنجان علیرغم دسترسی مردم این شهرستان به آب رودخانه زاینده رود از اهمیت فراوانی برخوردار است و در این منطقه از رشته قناتهایی جهت آبیاری سطوح زیر کشت استفاده میشود. روش پژوهش این مطالعه «توصیفی-تحلیلی» است و اطلاعات از منابع، اسناد کتابخانهای و سازمانهای مرتبط تهیه شده است. در این پژوهش سعی شده تغییرات کمّی آب قناتهای منطقه و وضعیت کاهش سطح زیر کشت زراعی آبی مرتبط با تغییر تخلیه آب قناتهای شهرستان لنجان مورد بررسی قرار گیرد. برای انجام این مطالعه دادههای آماری گردآوری شده با استفاده از مدل امتیاز استاندارد پردازش شده است. در ادامه دادهها بر اساس هدف مطالعه، با استفاده از مدل رگرسیون خطی سریهای زمانی،نمودارهای هیدروگراف و روش همبستگی تجزیه و تحلیل شده است. نتایج مطالعه نشان داد که میزان تخلیه آب قناتهای شهرستان لنجان طی دوره آماری گذشته بهویژه در سالهای خشکسالی روند کاهشی داشته است. بهطوری که تعدادی از قناتها در سال آبی 1390-1389 بهطور کامل خشک شده است. همچنین کاهش سطحزیرکشترابطه مستقیمیبامیزان تخلیه آبقناتهابا ضریب معناداری (001/0sig=) و ضریبهمبستگیبه مقدار 69/0 داشته است.
مقاله علمی پژوهشی
چکیده
عباس امینی[1]
طیبه زاهدی[2]
چکیده
توسعه اقتصاد روستایی از اهداف مهم در برنامهریزی مناطق روستایی است و شناخت توانهای بالقوه و بالفعل هر منطقهای ضرورتی تام در این رابطه دارد. پرورش گل محمدی بهعنوان یکی از زیربخش‌های کشاورزی نقش مهمی در ایجاد اشتغال و درآمدزایی در جامعه روستایی لاله‌زار استان کرمان داشته و امرار ...
بیشتر
عباس امینی[1]
طیبه زاهدی[2]
چکیده
توسعه اقتصاد روستایی از اهداف مهم در برنامهریزی مناطق روستایی است و شناخت توانهای بالقوه و بالفعل هر منطقهای ضرورتی تام در این رابطه دارد. پرورش گل محمدی بهعنوان یکی از زیربخش‌های کشاورزی نقش مهمی در ایجاد اشتغال و درآمدزایی در جامعه روستایی لاله‌زار استان کرمان داشته و امرار معاش بسیاری از روستاییان این منطقه وابسته به آن میباشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش این فعالیت در توسعه اقتصادی روستاهای این منطقه صورت گرفته است. روش تحقیق از نوع توصیفی و پیمایشی بوده و جمع‌آوری اطلاعات از طریق عملیات میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری را خانوارهای روستایی دهستان تشکیل می‌دهند که از بین آنها نمونه‌ای به حجم 250 نفر انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. سنجش پایایی پرسشنامه از طریق مطالعه مقدماتی و آزمون آلفای کرونباخ صورت گرفت. نتایج نشان داد پرورش گل فعالیتی با مزیت اقتصادی در منطقه است که توانسته با جلب مشارکت بالای زنان روستایی، علاوه بر ارتقاء منزلت اجتماعی و اقتصادی، توان بالقوه آنان را در تأمین بخشی از درآمد و تقویت اقتصاد خانوار به فعلیت برساند. همچنین با توجه به ارگانیک بودن پرورش و تولید این محصول، توانسته است فرهنگ پایداری را به سیستم کشاورزی منطقه وارد کند و اثرات محیطی و اقتصادی مثبتی را بر جا بگذارد. ایجاد زمینههای مناسب برای اشتغال و درآمد از طریق فعالیتهای جانبی و تقویت انگیزه ماندگاری جمعیت در روستاها، از جمله اثرات دیگر این فعالیت در منطقه بوده است. دورنمای تداوم و گسترش این فعالیت در آینده نیز با توجه به ویژگیهای منطقه امیدبخش بهنظر میرسد.
[1]ـ استادیار جغرافیا و برنامهریزی روستایی- دانشکده علوم جغرافیایی و برنامهریزی-دانشگاه اصفهان.
Email:a.amini@geo.ui.ac.ir
[2]ـ دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی - دانشکده علوم جغرافیایی و برنامهریزی - دانشگاه اصفهان.
